آیین‌های فرهنگی سرمایه اجتماعی را تقویت می‌کنند

به گزارش خبرنگار کتاب ایران اکونومیست، علیرضا حسن‌زاده در مراسم آیین‌های پاییزی و زمستانی که به همت کمیته ملی موزه‌های ایران (ایکوم ایران) -یکم دی ۱۴۰۳- در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، درباره تاثیر آیین‌های فرهنگی بر جامعه توضیح داد: در هر دوره‌ تاریخی شاهد صورت‌هایی از واگرایی بودیم، آیین‌ها سرمایه اجتماعی و هویت تاریخی ایران را تقویت می‌کنند. آیین‌ها ساختارهای قدرتمند در ایران بودند تا زیست‌سالاری که بنیاد کارآمدی جامعه است، حفظ شود.

دانشیار مردم‌شناسی پژوهشگاه میراث فرهنگی‌وگردشگری با اشاره به اینکه آیین‌ها بستر گفت‌وگو را میان مردم و قدرت ایجاد می‌کنند، ادامه داد: آیین‌ها خواسته‌های مردم را به حاکمان نشان می‌دهند. اینکه ایران وحدت پیش و پس از اسلام را با هم در نظر می‌گیرند، ایرانیان به محیط زیست اهمیت می‌دهند و بسیاری از مسائل دیگر را به مسئولان منتقل می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه هر روز از مهرگان به یک جاندار تخصیص دارد، گفت: در گذشته در تقویم تابستان و زمستان داشتیم، اما زمانی که ملک شاه سلجوقی می‌خواهد تقویم ایرانی شکل دهد، دقت بیشتری به خرج می‌دهد. اصولا در ایران باستان بزرگانی مانند ابوریحان بیرونی درباره زمان صحبت می‌کند، برای ایرانیان زمان اعتدال‌ها بسیار مهم بوده است.

حسن‌زاده با طرح این سوال که چرا مهرگان اندازه نوروز پایدار نماند؟ بیان کرد: دلایل یکی اینکه تا اواسط دوره هخامنشی، زمستان زمان آغاز سال بود، سپس شروع سال از زمستان به بهار تغییر پیدا می‌کند و مهرگان اهمیت آغاز سال را از دست می‌دهد. همچنین سلسله‌های عرب روی مهرگان سرمایه‌گذاری نکردند. این فرصت از مردم ایران گرفته شد که جشن‌های شاد را گرامی بدارند. تا زمانی که جشن پیروزی بر عراق و خروج صدام را جشن گرفتند و از دهه ۷۰ جشن‌های چهارشنبه‌سوری گرامی داشته شد.

به گفته این پژوهشگر زمانی که خیام تقویم جلالی را شکل می‌دهد، زمان دقیق می‌شود. در حالی که در تقویم زرتشتی بالا و پایین‌هایی وجود داشت.

تخت جمشید در بخشی از سال نوروزگاه بود

مهرزاد ملک‌زاده با اشاره به اینکه پرداخت به مهرگان نیاز به زمان طولانی دارد، گفت: بحث مهرگان تا جایی اهمیت دارد که کلمه مهرجان به معنی جشن وارد لغات عربی شده است. شواهد نشان می‌دهد، یک جشن مهم جایگاهی دارد و مهرگان‌کده جایگاه جشن مهرگان بود.

این باستان‌شناس درباره جشن اکیتو توضیح داد: درباره این جشن می‌توان گفت: شاه بابلی وظیفه داشت تا هر سال در موعد جشن اکیتو معراج کند و دست مجسمه خدایان بابل را بفشارد و اجازه بگیرد تا یک سال دیگر سلطنت کند؛ تخت جمشید با جشن نوروز در ارتباط است؛ تخت جمشید در بخشی از سال نوروزگاه بود.

در مراسم آیین‌های پاییزی و زمستانی اردشیر صالح‌پور، علیرضا حسن‌زاده، مهرداد ملک‌زاده، شبان میرشکاری حضور داشتند.