هوا را از من بگیر، موبایلم را نه!

به گزارش ایران اکونومیست، روزنامه شهروند در گزارشی به بررسی علل و عوارض اعتیاد جوانان به تلفن همراه پرداخته و نوشته است:

در دنیای امروز تکنولوژی و فناوری‌های نوین تبدیل به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی بسیاری، شده است. افرادی که پس از مدت‌ها چک‌کردن تلفن همراه، ناگهان با نگاهی به اطراف متوجه گذر زمان و از دست دادن اتفاقات زیادی شده‌اند. این افراد در بیشتر مواقع قبل از خواب تصمیم می‌گیرند که برای مدتی از شبکه‌های مجازی و تلفن‌همراه خود فاصله بگیرند. آن‌ها معتقدند این کار باعث می‌شود تا زمان خود را بهتر مدیریت کنند گرچه این تنها یک تصمیم و گزاره شبانه قبل از خواب است و هیچ‌گاه چنین تصمیمی عملی نخواهد شد. در مواردی حتی این افراد پس از حذف و توقف حساب‌های خود در شبکه‌های اجتماعی گوناگون تصور می‌کنند، تمامی اطلاعات و افراد مدنظر در همین زمان محدود نیز تنها از طریق اینترنت قابل دسترسی است و حالا با قطع این ارتباط، چار تشویش و نگرانی بسیاری می‌شوند. تلاش‌های ناموفق افراد برای ترک تا جایی ادامه پیدا می‌کند که آن‌ها حتی در انجام امور روزمره هم دچار عدم تمرکز و اضطراب می‌شوند. علائمی که نشان از «فابینگ» یا «سرگرم بودن دائم با تلفن همراه به خصوص در جمع های دوستانه یا خانوادگی» است. در آخرین گزارش‌ها و نتایج‌پژوهش‌های پایگاه «social media today»، آمده است، از هر ٤جوان ١٤ تا ٢٤ سال در جهان، ٣ نفر به شکلی اعتیادآور شبانه از خواب پریده، موبایل خود را چک می‌کنند و بعد از آن دوباره به رختخواب برمی‌گردند. انتشار این گزارش و مستنداتی مشابه آن، باعث شد تا در «شهروند» به عوارض، این اختلال بپردازیم و در این زمینه از نظرات «مریم اخلاقی‌پور»، عضو انجمن علمی روانشناسی تربیتی ایران و مشاور کودک و نوجوان بهره‌ بگیریم. همچنین مهرداد امیری، روانشناس و استاد دانشگاه پاسخگوی ابهامات ما درباره عوارض وابستگی جوانان و نوجوانان به تلفن همراه است و در انتها نگاهی داریم بر تازه‌ترین آمارهای مرتبط با اعتیاد به تلفن همراه و راه‌هایی برای ترک آن که در سطح جهانی موردتوجه قرار گرفتند.

خانواده یا تلفن همراه؟!
«فابینگ» (Phubbing) به معنای «نادیده گرفتن» یا «بی‌توجهی» به کسی است که در کنار شماست، به‌خاطر توجه به گوشی هوشمند یا دیگر وسایل الکترونیکی. این اصطلاح ترکیبی از کلمات «phone» (گوشی) و «snubbing» (بی‌اعتنایی) است. فابینگ می‌تواند تأثیرات منفی بر روابط اجتماعی و ارتباطات بین فردی داشته باشد، زیرا باعث احساس بی‌احترامی و عدم توجه به دیگران می‌شود. به بیان ساده‌تر  فابینگ به معنای سرگرم بودن دائم با تلفن همراه به خصوص در جمع های دوستانه یا خانوادگی است.

همه‌چیز از استرالیا آغاز شد؟!
عبارت  Pubbing برای اولین بار در می سال ٢٠١٢ ابداع شد. یک آژانس تبلیغاتی استرالیایی این کلمه را برای اولین بار به کار برد. فابینگ در توصیف پدیده مخربی استفاده می شود که امروزه به شدت در جوامع مختلف انسانی رو به رشد است. در این پدیده افراد اعضای خانواده و دوستانی را که در کنارشان هستند، نادیده می‌گیرند و به جای آن با تلفن های همراه خود سرگرم می شوند. بلافاصله پس از اعلام این اصطلاح و توصیف آن، کمپین Stop Phubbing در بسیاری از نقاط جهان راه اندازی شد.

 اعتیادی از جنس ترس
مریم اخلاقی‌پور، عضو انجمن علمی روانشناسی تربیتی ایران و مشاور کودک و نوجوان درباره اعتیاد به موبایل در سنین ١٤ تا ٢٤ سال به «شهروند» می‌گوید: « اعتیاد به موبایل مانند، فوبیاست. اصطلاحا نوموفوبیا نیز به آن گفته می‌شود. یعنی فرد نمی‌تواند بدون تلفن همراهش در آسایش و بدون نگرانی زندگی کند. به همین خاطر علائم او در مواجهه با نبودن تلفنش با فوبیا و حملات عصبی یکسان است. مانند، استرس، اضطراب، بالارفتن ضربان قلب، سردشدن انگشتان، لرز، احساس خفگی و بی‌قراری... برخی نوجوانان، قبل و بعد از خواب و حتی گاهی، حین خواب دنبال تلفن‌شان می‌گردند. از خواب بیدار می‌شوند و ناخودآگاه تلفن را چک می‌کنند.»

انکار ترس...
این مشاور کودک و نوجوان همچنین در ادامه می‌گوید:‌« اضطراب‌هایی مانند آنچه اکنون درباره آن صحبت می‌کنیم، انکار کننده‌اند. یعنی هنگامی که ما به جوانی و نوجوانی می‌گوییم تو به موبایل وابسته‌ای حاضر نیست آن را بپذیرد و حتی به دنبال آن توجیهات بسیاری به کار می‌برد. در دنیای امروز، تمام امور روزمره با اینترنت انجام می‌شود. در صورتی که فرد تمام امور و درخواست‌های خود را به شکل غیرحضوری و با مراجعه به شبکه‌های مجازی و اینترنت رفع کند، می‌تواند منجر به انزوا و کناره‌گیری او از جمع شود.»  

نگرانی سازمان جهانی بهداشت از تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر جوانان
بر اساس مطالعات ناتاشا آزوپاردی، عضو کمیته راهبری شاخه اروپایی سازمان جهانی بهداشت که اخیرا منتشر شد:
جوانان باید بر شبکه‌های اجتماعی تسلط داشته باشند و اجازه ندهند این شبکه‌ها بر آنها مسلط شوند این نشان دهنده چالشی است که جامعه با جوانان بیشتری در معرض خطر ابتلاء به اعتیاد با آن مواجه است.
به نوشته روزنامه لوموند، در سال ۲۰۲۲، حدود ۱۱ درصد از نوجوانان نشانه‌هایی از استفاده مشکل‌ساز از شبکه های اجتماعی را نشان می‌دهند در حالیکه طبق داده‌های به دست آمده از ۲۸۰ هزار جوان در کانادا، آسیای مرکزی و اروپا، چهار سال قبل تنها ۷ درصد را شامل می شد.
به عبارت دیگر، آنها علائمی مشابه اعتیاد را نشان می‌دهند؛ ناتوانی در کنترل استفاده بیش از حد، احساس کناره‌گیری و ترک فعالیت‌های دیگر به نفع رسانه‌های اجتماعی و پیامدهای منفی بیش از حد در زندگی روزانه.
هانس کلوگ، مدیر این سازمان در اروپا می گوید: ما به اقدام فوری و پایدار برای کمک به نوجوانان برای پایان دادن به استفاده مضر از رسانه‌های اجتماعی که منجر به افسردگی، قلدری، اضطراب و نتایج منفی دیگر می شود، نیاز داریم.
یک سوم نوجوانان روزانه و ۲۲ درصد از آنها دست کم ۴ ساعت آنلاین بازی می‌کنند؛ سازمان جهانی بهداشت اشاره کرد از کل این گروه، ۱۲ درصد از نوجوانان رفتارمشکل ساز در مورد بازی دارند.  
به گفته، ناتاشا آزوپاردی، لازم است برای محافظت از جوانان گام هایی برداریم تا بتوانند با خیال راحت در فضای دیجیتال حرکت کنند و بتوانند با به حداکثر رساندن مزایا در مورد فعالیت‌های آنلاین خود انتخاب‌های آگاهانه‌ای داشته باشند و در عین حال خطرات سلامت روانی و اجتماعی را به حداقل برسانند.
آژانس ملل متحد توصیه می‌کنند که مسئولان در سطح ملی، محیط‌های دیجیتال و اقدامات آموزشی را بهبود بخشند تا جوانان را قادر به درک ایمن دنیای دیجیتال کنند.
سازمان ملل بر مزایای استفاده مسئولانه از رسانه‌های اجتماعی به ویژه ارتباط بین کسانی که احساسات و علایق مشترک دارند، تاکید می کند.

 خوددرمانی ممنوع!
مهرداد امیری، روانشناس و استاد دانشگاه درباره راهکارهای خانگی افراد در ترک اعتیاد و وابستگی به موبایل به «شهروند» می‌گوید: « فرد می‌تواند با شرکت در فعالیت‌های گروهی و قول‌وقرارهای دوستانه بین خود این عادت را راحت‌تر ترک کنند. به طور مثال؛ اعضای خانواده باهم ساعت خاصی تعیین کنند تا در آن ساعات موبایل خود را کنار بگذارند و برای بازی و گفت‌وگوهای خانوادگی از همین موقعیت‌ها استفاده کنند. روش دیگر، مدل های سنتی است. یعنی استفاده از دفترچه یادداشت. در این روش، موبایل را فقط برای همان هدفی که در ابتدا (تماس و پیام متنی کوتاه) تولید شده است استفاده می‌کنیم. بنابراین تمرکز کردن روی فعالیت‌های خاص، فعالیت‌های گروهی، بازی‌ها، کارهای هنری، مطالعه کردن و شاید هم بازی و سرگرمی‌های سنتی می‌تواند راه درمان خوبی برای فرار از اعتیاد عجیب به موبایل باشد.

و نباید از یاد برد...
به طور کلی برای پیشگیری از «فابینگ» و «وابستگی زیاد به گوشی» لازم نیست استفاده از تلفن همراه خود را متوقف کنید. فقط توصیه می‌شود که رفتار آگاهانه‌تری داشته باشید. هنگامی که در یک جمع حضور دارید، مراقب نوع رفتار خود با دیگران باشید. کنار گذاشتن موقت گوشی و تمرکز بر افراد حاضر در کنار شما شروع خوبی است. «فوبینگ» یک رفتار آموخته شده و اکتسابی است. وابستگی به گوشی تلفن همراه و چک کردن دائمی آن در حضور دیگران باعث مشکلات زیادی در روابط اجتماعی می شود. شما می‌توانید با کمی تمرین این رفتار ناپسند را ترک کنید. با اینکه اصلاح عادات نادرست دشوار است و کمی زمان می برد اما بعدها به خاطر تاثیرات مثبت آن در سلامت روان از خودتان تشکر خواهید کرد.

حالا وقت تغییر است!

راهکارهایی برای ترک وابستگی به تلفن همراه

آگاه‌سازی و پذیرش مشکل: ابتدا باید بپذیرید که فابینگ یک مشکل است. سپس با آگاهی بیشتر درباره تأثیرات آن، انگیزه بیشتری برای ترک پیدا کنید.
 تعیین زمان‌های بدون گوشی: زمان‌هایی را در طول روز برای استفاده نکردن از تلفن تعیین کنید. مانند زمان غذا خوردن یا قبل از خواب.
استفاده از برنامه‌های محدودکننده: برنامه‌هایی وجود دارند که به شما کمک می‌کنند زمان استفاده از گوشی را مدیریت کرده و محدودیت‌هایی برای خود تعیین کنید.
فعالیت‌های جایگزین: فعالیت‌های جذابی مانند ورزش، مطالعه یا هنر را جایگزین استفاده بی‌رویه از گوشی کنید.
تعاملات اجتماعی حضوری: سعی کنید زمان بیشتری را با دوستان و خانواده به صورت حضوری بگذرانید.
گذاشتن گوشی در حالت سکوت: در زمان‌هایی که نیاز به تمرکز دارید، گوشی خود را در حالت سکوت یا پرواز قرار دهید تا از حواس‌پرتی جلوگیری کنید.
تعیین اهداف مشخص: برای کاهش استفاده از گوشی، اهداف مشخص و قابل اندازه‌گیری تعیین کنید و پیشرفت خود را پیگیری کنید.

من اینجا هستم!

بررسی ها نشان می دهد که بیش از ۱۷ درصد از مردم حداقل چهار بار در روز به دلیل مشغول بودن با تلفن همراه، اطرافیان خود را نادیده می گیرند.  همچنین تقریباً ۳۲ درصد از مردم گزارش می‌دهند که دو تا سه بار در روز از طرف دوستانی که با موبایل خود سرگرم هستند، مورد بی توجهی قرار می گیرند.

چک کردن موبایل حتی در سرویس بهداشتی!

در سال ۲۰۲۳، تحقیقات نشان داد که افراد، ۱۴۴ بار در روز تلفن‌های خود را چک می‌کنند. نزدیک به ۹۰ درصد در ۱۰ دقیقه اول پس از بیدار شدن، گوشی خود را چک می‌کنند. حدود ۷۵ درصد از مردم گفتند که حتی در سرویس بهداشتی نیز تلفن خود را چک می‌کنند.