زمزمه سوئیفتی در بورس تهران

ایران اکونومیست- شاخص کل بورس تهران روز گذشته در شرایطی با رشد 94 واحدی روبه‌رو شد که انعکاس اخباری از بازگشایی سوئیفت بانکی در بازار سهام به جهش معاملاتی در این گروه بازار سهام منجر شد و این موضوع بازار سهام را با صعود همراه کرد. در این میان کارشناسان معتقدند خبر لغو تحریم سوئیفت که بخشی از لغو عمومی تحریم‌ها را نشان می‌دهد در کنار 3 متغیر دیگر از جمله قیمت نفت، سود سپرده‌ها و ثبات قوانین، گلوگاه‌های اصلی رونق بازار در سال 94 محسوب می‌شوند که می‌توانند مسیر حرکتی شاخص و بورس را در جهت مثبت یا منفی تغییر دهند.  

گروه بانکی و بازار سهام  با انتشار اخبار بازگشایی سوئیفت بانکی مثبت شدند
چهار گلوگاه  بورس 94

 پس از شکسته شدن پیاپی سطوح حمایتی شاخص کل، بورس تهران روز گذشته جو بهتری را نسبت به روزهای اخیر تجربه کرد و با غلبه تقاضا بر عرضه شاهد رشد عمومی قیمت‌های سهام و افزایش شاخص کل بودیم؛ به‌طوری که حتی در میانه معاملات سطح 64 هزار واحدی شاخص کل پس گرفته شد، اما در ادامه رو به افول گذاشت و در نهایت با رشد 95 واحدی شاخص کل در کانال 63 هزار واحد به کار خود پایان داد. به نظر می‌رسد برخی گمانه‌زنی‌های مثبت مذاکرات هسته‌ای در روز گذشته روند ریزش عمومی قیمت‌ها در بورس تهران را متوقف کرد و در پی این اخبار نشانه‌هایی از تثبیت شرایط و افت فروش نمایان شد.


روز گذشته اخباری منتشر شد که بر مبنای آن اتحادیه اروپا در‌صدد لغو تحریم‌های سوئیفت است. بانکی‌ها (به‌عنوان اثر‌پذیر‌ترین گروه از توافقات هسته‌ای) روز گذشته، همگی سبزپوش شدند. در صدر آنها بانک صادرات قرار داشت که تاثیرگذارترین نماد بر شاخص کل در روز گذشته بود. بازگشایی سوئیفت که نقل و انتقال ارز را از طریق بانک‌های بزرگ داخلی با 5 بانک بزرگ دنیا برقرار می‌کند، می‌تواند با از سرگیری گشایش اعتبارات اسنادی خارجی (LC) هزینه وارداتی بنگاه‌های اقتصادی کشور را به کمترین سطح برساند.  این اتفاق می‌تواند همچون گذشته هزینه واردات را به 10 درصد ارزش محموله وارداتی کاهش دهد؛ این درحالی است که پس از آغاز تحریم‌ها این هزینه تا 130 درصد افزایش یافته بود. روز گذشته سهام بانک صادرات در پی انتشار این خبر با تقریبا 380 میلیون سهم معامله شده، دارای بیشترین ارزش معاملاتی در بازار سهام شد. براساس اطلاعات دریافتی از مسوولان این بانک، آمادگی برای نقل و انتقال ارزی از طریق سوئیفت وجود دارد. در این بین در شرایطی که کارشناسان به دلیل ارزان بودن قیمت سهام و به کف رسیدن قیمت‌ها پیش‌بینی‌ می‌کردند که دیگر قیمت سهام افت چندانی نخواهد داشت، اما روند شاخص نشان داد که تنها محرک‌های عملی و تغییرات واقعی در عرصه بین‌المللی و اقتصادی می‌تواند سهامداران سرخورده و دلسرد را به بورس بازگرداند. سهامداران برای ورود به فاز رونق جدی منتظر محرک‌های واقعی تر در عرصه سیاست خارجی (در بحث هسته‌ای) یا اقتصادی (افزایش قیمت نفت، کاهش نرخ سود بانکی و...) هستند.  به گزارش «دنیای اقتصاد»، آنچه بورس تهران در سال 93 با آن مواجه بود، ابهام در مذاکرات هسته‌ای، کاهش قیمت کالاهای جهانی و قیمت نفت و برخی تصمیمات و مصوبه‌های مجلس بود که به زعم کارشناسان هر کدام سهم قابل توجهی در افت بازار ایفا کردند. مذاکرات هسته‌ای اما به‌عنوان مهم‌ترین عامل تاثیر‌گذار بر بورس تهران به شمار می‌رود؛ به‌طوری که در سال جاری هر بار در آستانه مذاکرات، هجوم سرمایه‌گذاران حقیقی و افزایش حجم معاملات را شاهد بودیم، اما پس از تمدید هر دور از این نشست‌ها افت شاخص با شتاب بیشتری دنبال شد. کارشناسان در پی تحلیل رفتارهای سرمایه‌گذاران در یک سال گذشته معتقدند که سرنوشت مذاکرات هسته‌ای و گروه 1+5 تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر جو روانی سرمایه‌گذاران در بازار سهام داشته است.
در این رابطه ایمان مقدسیان، کارشناس بازار سهام در مورد وضعیت بازار سهام کشور گفت: در کشورهایی که ثبات اقتصادی و سیاسی ندارند، گذر زمان می‌تواند تعیین‌کننده بسیاری از مسائل باشد، چرا‌که بسیاری تحولات غیر‌قابل پیش‌بینی رخ خواهد داد که به لحاظ اقتصادی و علمی پیش از وقوع کسی نمی‌تواند پیش‌بینی‌ درستی از آنها داشته باشد، بنابراین بورس تهران نیز از این قاعده مستثنا نیست؛ شاهد مدعا دو سوی کاملا افراطی بازار سهام در سال‌های 92 و 93 است. وی عملکرد بازار سهام در سال‌های 92 و 93 را تشریح و اظهار کرد: سال گذشته سال خوش‌بینی و شادی حاصل از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و انتظار بهبود روابط با غرب بود؛ سالی که به رغم رشد منفی اقتصادی و تورم‌ بالا، سهامداران بورس را شگفت‌زده کرد و بازدهی خیره‌کننده بیش از صد درصدی را برای آنها رقم زد، اما ناگهان پس از وقوع توافق‌نامه ژنو، خوش‌بینی‌ها جای خود را به واقع‌بینی‌دادند و سهامدارانی که تا دیروز بدون توجه به سود اعلام شده شرکت‌ها حاضر بودند در هر قیمتی سهم بخرند، به سراغ حساب و کتاب رفتند. وی در مورد تاثیر تصمیمات مجلس و دولت بر کاهش‌های یک سال اخیر بورس اظهار کرد: مجلس و دولت هم با دیدن رشد بورس، به سراغ شرکت‌هایی رفتند که حاشیه سود بالایی داشتند تا به نوعی به‌زعم خودشان از اشاعه رانت جلوگیری کنند و به این ترتیب با اتخاذ تصمیماتی به افت شاخص دامن زدند.
این کارشناس بازار سهام افزود: با کاهش شیب تورم، سود 22 درصدی بانک‌ها جذاب شد و سرمایه‌گذاران ترجیح دادند با سپرده‌گذاری در بانک‌ها تنها بازار را نظاره کنند؛ بنابراین آرام‌آرام پول‌های بزرگ و سرمایه حقوقی‌ها از بازار خارج شد؛ آن عده‌ای هم که در سال 93 ماندند، جز زیان حاصلی ندیدند و از سود سپرده بانکی عقب‌ ماندند، به این ترتیب بار دیگر شگفتی، اما این بار در جهت متفاوت، اتفاق افتاد. مقدسیان سرنوشت بازار در سال 94 را در گرو تغییرات در چهار عامل توافقات هسته‌ای، قیمت نفت، تصمیمات مجلس و دولت و نرخ سود سپرده‌های بانکی عنوان کرد.
مقدسیان در رابطه با مهم‌ترین عامل اثر‌گذار بر بورس تهران اظهار کرد: برای سرمایه‌گذاران بورس تهران، بحث مذاکرات هسته‌ای بی‌شک مهم‌ترین مساله است، آنچه دستگاه دیپلماسی کشور بیش از یک دهه روی آن سرمایه‌گذاری کرده،‌ بی‌شک مساله مهمی است و بر دیگر مسائل جاری کشور اولویت دارد. 
وی ادامه داد: در زمان رئیس‌جمهوری پیشین سرمایه‌گذاران آن قدر به مذاکرات در شهرهای مختلف عادت کرده بودند که حتی آمدن اخبار منفی، تاثیری بر بازار نداشت و به قول برخی فعالان بازار، بورس در مقابل اخبار منفی واکسینه شده بود، اما دوباره با ظهور دیپلماسی لبخند و سعی دوباره بر ایجاد امید با به کارگیری تدبیر، ناامیدی‌های قبلی جای خود را به امید داده است، اما عموم سرمایه‌گذاران در انتظار تحقق شرایط عملی هستند تا بتوانند چشم انداز شرکت‌ها را مورد بررسی دقیق‌تری قرار دهند.
این کارشناس بازار سهام تشریح کرد: سرمایه‌گذاران می‌خواهند بدانند تحریم‌ها چگونه و در چه مدت زمانی لغو یا تعلیق می‌شوند، رفع تحریم‌ها چه اثری بر میزان فروش نفت دارد؟ چه مقدار از دارایی‌های بلوکه شده ایران آزاد می‌شود و ده‌ها سوال دیگر که به معمای بورس تهران تبدیل شده‌اند؛ بورسی که در یک سوی آن امید و نشاط وجود دارد و سوی دیگر آن را رخوت و کسادی در بر گرفته است، بنابراین باید دید کدام سو غلبه پیدا خواهد کرد.  مقدسیان ادامه داد: قیمت‌های کنونی سهام به سطحی رسیده که بازار هر نشانه مثبت از مذاکرات هسته‌ای را جذب می‌کند؛ بنابراین تحقق توافقات می‌تواند بازار سهام را به دوران رونق خود بازگرداند. به گفته مقدسیان توافقات هسته‌ای دو اثر روانی و واقعی خواهند داشت؛ به‌طوری که از یکسو وضعیت شرکت‌ها در اثر برداشتن تحریم‌ها بهبود می‌یابد و از سوی دیگر از بار روانی خود بر دیگر متغیر‌های کلان اقتصادی می‌کاهد و به این ترتیب موجب بازگشت بازار به دوران رونق خود خواهدشد.

  اثرگذاری دو سویه بهای طلای سیاه
این کارشناس بازار سهام به تاثیرکاهش قیمت نفت در ریزش شاخص بورس اشاره و اظهار کرد: بورس تهران پس از 3 آذر 1393 که با تمدید مذاکرات و عدم حصول توافق سیاسی همراه بود، با شوک کاهش قیمت نفت مواجه شد؛ به‌طوری که قیمت نفت تا 40 دلار برای هر بشکه سقوط کرد. وی ادامه داد: اینکه هدف عربستان از افزایش تولید و پایین نگه داشتن قیمت، ایران و روسیه است یا رقابت موجود بین تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا و کشورهای اوپک، تفاوتی در واقعیت ایجاد نمی‌کند چرا که با سطح تولید فعلی و با این نرخ دلار، با کسری بودجه مواجه هستیم و راهکار جبران آن بحثی است که می‌تواند بورس را تحت تاثیر خود قرار دهد. مقدسیان در ادامه ابراز کرد: این تحلیل که برخی صنایع نه تنها از کاهش قیمت نفت متضرر نمی‌شوند، بلکه سود هم می‌برند، شاید تحلیل درستی باشد اما ادامه سیاست‌های انقباضی، تقاضای کل را کاهش می‌دهد و در نتیجه شاهد مشکل این دسته از صنایع برای فروش خواهیم بود، به این ترتیب قیمت نفت نیز متغیری مهم برای بورس تهران در سال 94 است.ضرورت ثبات قوانین و مقررات
مقدسیان ثبات قوانین و مقررات را عامل مهم دیگری برای بازگشت بورس به دوران رونق برشمرد و تشریح کرد: استدلال آن دسته که می‌گفتند شرکت‌های پتروشیمی از رانت استفاده می‌کنند یک بحث است و ثبات قوانین هم بحثی دیگر؛ برای فعالان بازار مهم است که بتوانند سودآوری شرکت‌ها را پیش‌بینی و تحت شرایط مختلف ارزیابی کنند. وی ادامه داد: این مساله در مورد قیمت‌گذاری کالاهای مختلف هم صدق می‌کند؛ امری که با توجه به اتفاقات سال 93 مورد توجه کمیته ثبات بازار هم قرار گرفته و سعی بر ایجاد شرایطی دارند که ریسک‌های بنیادی بازار را تا حد ممکن کاهش دهند.  این کارشناس بازار سهام افزود: تصمیمات مجلس و دولت پیرامون کیفی‌سازی پالایشگاه‌ها، نرخ خوراک شرکت‌های پتروشیمی، حق بهره مالکانه معادن، قیمت‌گذاری خودرو، ورود سیمان به بورس کالا و اخذ عوارض از شرکت‌هایی که صادرات دارند همه از جمله مواردی است که می‌توانند بورس تهران را درسال 94 در جهت مثبت یا منفی حرکت دهند.

 نرخ بهره بانک‌ها
مقدسیان عامل دیگر تاثیر گذار بر بازار سهام را تصمیمات در حوزه بازار پول دانست و گفت: دولت یازدهم در کنترل تورم و ایجاد ثبات در نرخ ارز، بدون شک موفقیتی غیر قابل انکار داشته است؛ حال باید دید در آستانه سیاست‌گذاری‌های جدید برای سال 1394 و سعی در ایجاد انضباط پولی، چه تصمیماتی را برای نرخ سود سپرده‌های بانکی خواهد گرفت؟ مقدسیان ادامه داد: بسیاری از کارشناسان اقتصادی این روزها سوال می‌کنند، بانک‌ها در چه صنعتی سرمایه‌گذاری کرده یا می‌کنند که می‌توانند این نرخ سودهای سنگین را متقبل شوند. این کارشناس بازار سهام گفت: در پایان سال 93، دولت در ایجاد نظم پولی، توفیقات نسبی به دست آورده است اما اگر بانک‌ها بخواهند همچنان بر پرداخت سودها در این نرخ‌ها اصرار بورزند، به نظر می‌رسد سال 94 هم، دارندگان سپرده‌ها از فعالان دیگر بازارها سبقت بگیرند و آرام‌آرام باید نگران ریسک‌های وارده بر بانک‌ها باشیم.