جلوگیری از برداشت سالانه 10 میلیارد مترمکعب آب در دشت های کشور

ایران اکونومیست - از پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو، جواد میبدی افزود: موضوع حفاظت از آب های زیرزمینی ابتدا در سال 84 همزمان با برنامه چهارم توسعه با عنوان 'طرح تعادل بخشی و تغذیه مصنوعی آب های زیرزمینی' از سوی وزارت نیرو طراحی شد که این طرح از سال 84 تا 89 با رویکرد سازه ای و غیرسازه ای برای حفظ و احیای منابع آب زیرزمینی در دست اجرا بود؛ در آن موقع حدود شش میلیارد مترمکعب کسری مخزن زیرزمینی داشتیم و قرار بود در طول برنامه چهارم سالانه 1.5 میلیارد مترمکعب از مصارف برای جبران این کسری کاهش یابد.
 
وی ادامه داد: این طرح به مدت چهار سال در دست اجرا بود و نتایج خوبی نیز به همراه داشت، اما با تصویب قانون تعیین تکلیف چاه های فاقد پروانه و طرح توسعه کشاورزی در دشت های ممنوعه یا طرح فدک و همچنین بحث رایگان شدن حق النظاره آب های زیرزمینی، این طرح از سال 89 به بعد در عمل متوقف شده بود و از این سال به بعد اعتبار این طرح به شدت کاهش پیدا کرد، چرا که دولت گذشته به عرضه حداکثری آب برای مصارف گوناگون معتقد بود و در عمل از اجرای کار جلوگیری شد.
 
میبدی با بیان اینکه در چنین شرایطی افزون بر اینکه وزارت نیرو ابزارهای نظارتی خود را از دست داد، تعداد چاه های غیرمجاز نیز به صورت جهشی افزایش یافت، افزود: در سال 89 تعداد چاه های غیرمجاز از حدود 103 هزار حلقه در مدت سه سال به افزون بر 250 هزار حلقه چاه رسید؛ طرح توسعه کشاورزی در دشت های ممنوعه نیز سبب برداشت بیشتر از منابع آب زیرزمینی و مجموعه این اقدام ها موجب شد بیشتر دشت های کشور به دشت های ممنوعه بحرانی تبدیل شوند.
 
وی با بیان اینکه سالانه 1200 کیلومتر کف شکنی چاه در کشور انجام می شود، ادامه داد: در این مدت به طور متوسط 30 تا 40 درصد دبی چاه ها و چشمه ها کاهش یافت و حتی برای تامین آب شرب نیز مشکل پیدا کردیم و آبرسانی سیار به 6500 روستای کشور گواه همین موضوع است.
 
میبدی با بیان اینکه با چنین وضعیتی اگر اقدام موثری در زمینه آب زیرزمینی انجام نشود، نه تنها در زمینه آب کشاورزی به مشکل خواهیم خورد، بلکه در تامین آب شرب نیز دچار چالش عمده خواهیم بود، گفت: براین اساس و برای ادامه و تکمیل طرح تعادل بخشی در دولت یازدهم طرح جدیدی با عنوان 'طرح احیا و تعادل بخشی آب های زیرزمینی' در 15 پروژه تدوین و به تصویب شورای عالی آب رسید تا هرچه سریع تر از افت آب های زیرزمینی از تراز کنونی جلوگیری شود.
 
مدیرکل دفتر نظام های بهره برداری و حفاظت آب و آبفای وزارت نیرو یکی از محورهای مهم در این طرح را تعیین آب تجدیدپذیر و برگشتی دشت های کشور و برنامه ریزی برای مصرف 75 درصد این میزان آب عنوان کرد و افزود: به این ترتیب، افزون بر تامین آب شرب، صنعت و کشاورزی در محدوده دشت های کشور، سالانه از برداشت 10 میلیارد مترمکعب از منابع آب زیرزمینی جلوگیری خواهد شد.
 
وی ادامه داد: در این زمینه با هماهنگی وزارت جهادکشاورزی، میزان برداشت ها در هر دشت برای بخش کشاورزی مشخص می شود و با توجه به نوع دشت و میزان کسری مخزن از 10 تا 50 درصد برداشت آب کنونی چاه ها کاهش می یابد؛ همزمان با این کار پروانه های بهره برداری نیز تعدیل می شود و برنامه نصب کنتور بر روی تمامی چاه های کشاورزی انجام خواهد شد.