کشیدن دندان می‌تواند راه‌حل برخی از افراد برای از بین بردن مشکلات دندان‌های خراب، شکسته شده و یا آسیب‌دیده باشد. هرچند که بهتر است تا محل دندان‌های کشیده شده با ابزارهایی مانند ایمپلنت جایگزین شود، برخی افراد ممکن است تمایلی به این کار نداشته باشند. با این حال، مشکلاتی مانند بیرون زدگی استخوان فک بعد از کشیدن دندان ممکن است باعث شود تا نیاز به جایگزینی دندان ازدست‌رفته به کمک روش‌هایی مانند ایمپلنت وجود داشته باشد.
این بیرون زدگی که در دنیای دندانپزشکی آن را با نام استئونکروز می‌شناسند، در صورت تشدید می‌تواند باعث عفونت استخوان فک (ONJ) شود. در این مقاله به بررسی خطرات و راه‌های تشخیص و درمان بیرون زدگی استخوان فک بعد از کشیدن دندان پرداخته خواهد شد.
شاید تصور شود که عفونت استخوان فک تنها به‌خاطر بیرون زدگی استخوان فک بعد از کشیدن دندان رخ می‌دهد. این در حالی است که چنین عفونتی ممکن است با عوامل دیگری نیز رخ دهد. از جمله این عوامل می‌توان به عفونت استخوانی، انجام غیراصولی امور دندانپزشکی مانند نصب ایمپلنت یا ارتودنسی در مراکز غیر معتبر، مصرف دخانیات، مصرف داروهای ضد جذب، دیابت، مصرف داروهای استروئیدی، افرادی که درمان مکرر با اشعه ایکس قرار دارند، اشاره کرد. حتی افرادی که به ویروس زونا مبتلا شده‌اند، ممکن است در معرض خطر ابتلا به عفونت استخوان فک باشند.
در کنار تمام عواملی که باعث بیرون زدگی استخوان فک می‌شوند، کشیدن دندان می‌تواند عامل اصلی وقوع چنین وضعیتی باشد. افراد پس از وقوع حوادثی مانند تصادفات، عفونت، ترک‌خوردگی و یا شکستگی دندان مجبور می‌شوند تا نسبت به کشیدن دندان مربوطه اقدام کنند. کشیدن یک دندان باعث می‌شود تا استخوان فک زیرین با هوای آزاد در تماس باشد. این هوا از طریق فضای خالی که در محل دندان کشیده شده ایجاد می‌شود، به استخوان فک خواهد رسید. این وضعیت نیازمند مراقبت و درمان بوده و بهتر آن است که این حفره توسط بافت استخوانی و خون ناشی از کشیدن دندان تحت ترمیم قرار گرفته و پوشیده شود.
درصورتی‌که چنین وضعیتی رخ نداده و استخوان فک در هوای آزاد باقی بماند، بیرون زدگی استخوان فک بعد از کشیدن دندان رخ خواهد داد. این وضعیت باعث می‌شود تا استخوان فک در آن ناحیه، گردش خون خود را از دست بدهد و چنین حالتی باعث تحلیل دائمی استخوان در آن ناحیه خواهد شد. همچنین پیشرفت این وضعیت باعث تغییر شکل دائمی استخوان فک شده و ممکن است که دیگر امکان نصب ایمپلنت در محل دندان کشیده شده وجود نداشته باشد.
جالب است بدانید که بیرون زدگی استخوان فک بعد از کشیدن دندان به یکباره اتفاق نخواهد افتاد. این تغییر شکل دائمی باعث می‌شود تا گاهی اوقات فرد مبتلا متوجه بروز چنین وضعیتی در استخوان فک خود نشده و درمان مورد نیاز را پیگیری نکند. بهترین روش برای تشخیص چنین وضعیتی ممکن است، گرفتن عکس‌های رادیوگرافی باشد. با این حال، نشانه‌های ظاهری خاصی وجود دارند که باعث می‌شوند تا فردی که دندانش را کشیده است، به تحلیل رفتن یا بیرون زدگی استخوان فک خود مشکوک شود. این علائم به شرح زیر هستند:
موارد فوق به طور قطعی نمی‌توانند نشانه‌هایی برای بیرون زدگی استخوان فک بعد از کشیدن دندان باشند. در چنین شرایطی جهت اطلاع دقیق علت اصلی این علائم لازم است که به پزشک متخصص دندانپزشکی مراجعه شود.
شاید بهترین روش برای جلوگیری از بیرون زدگی استخوان فک بعد از کشیدن دندان می‌تواند توجه و مراقبت از حفره پس از کشیدن دندان باشد. پس از اینکه دندان معیوب توسط و یا متخصص دندانپزشکی کشیده می‌شود، محل حفره توسط دندانپزشک بررسی می‌شود. اگر تشخیص داده شود که احتمال ترمیم خود به خودی حفره وجود ندارد، متخصص دندانپزشکی محل حفره را با بخیه جراحی و مواد پرکننده استخوانی خواهد بست.
در غیر این صورت ممکن است که در محل کشیدن دندان یک گاز استریل قرار داده شود که این گاز به بند آمدن خونریزی در محل کشیدگی دندان کمک خواهد کرد. پزشک از بیمار درخواست می‌کند که تا یک ساعت از تکان دادن گاز استیل خودداری کند. این کار باعث ایجاد لخته‌های خونی در بخش زیرین محل کشیدگی دندان می‌شود که این لخته‌ها می‌توانند از بروز بیرون زدگی استخوان فک بعد از کشیدن دندان جلوگیری کنند.
در صورتی که لخته‌های خونی از محل خود خارج شوند، ممکن است که عصب‌های استخوانی پوشش خود را از دست بدهند و به‌مرور تخریب شوند. این وضعیت می‌تواند بسیار دردآور باشد و روند ترمیم را مختل سازد. بدین ترتیب توصیه می‌شود تا مراقبت از لخته خون ایجاد شده پس از کشیدن دندان به درستی انجام شود و بدین ترتیب از بافت لثه نیز به نحو بهتری حمایت شود.
برای محافظت از لخته‌های خونی تشکیل شده در محل حفره ناشی از کشیدن دندان توصیه می‌شود تا آب دهان را به جای بیرون ریختن، قورت دهید. بیرون ریختن آب دهان ممکن است که به لخته خون ایجاد شده فشار وارد کرده و به آن آسیب بزند. در ضمن، پیشنهاد می‌شود تا ۲۴ ساعت از شستشوی دهان و دندان با مسواک (حتی مسواک نرم) خودداری شود.
خوراکی‌ها و غذاهای سفت برای وعده‌های غذایی پس از کشیدن دندان مناسب نخواهند بود. به جای آن توصیه می‌شود تا از مکمل‌هایی مانند کلسیم و ویتامین دی استفاده شود. برخی عادات شخصی مانند سیگار کشیدن و یا استفاده از نی به هنگام نوشیدن مایعات می‌توانند فرایند ترمیم پس از کشیدن یک دندان را مختل ساخته و باعث بیرون زدگی استخوان فک بعد از کشیدن دندان شوند.
محافظت از دندان
زمانی که بیرون زدگی استخوان فک بعد از کشیدن دندان اتفاق افتاده و به‌تبع آن تحلیل استخوان فک رخ می‌دهد، لازم است تا برخی اقدامات پزشکی توسط متخصص دندانپزشکی انجام شود. شاید رایج‌ترین و بهترین راه، استفاده از پیوندهای استخوانی باشد که در این روش، این مواد جایگزین استخوان ازدست‌رفته می‌شوند. نکته جالب‌توجه درباره بافت پیوندی این است که قابلیت جذب توسط استخوان را دارد و می‌تواند باعث شود تا فرم فک به حالت طبیعی بازگردد.
در صورتی که لازم باشد تا پس از کشیدن دندان نسبت به نصب ایمپلنت اقدام شود، باید اقدامات لازم را از بابت جلوگیری از بیرون زدگی استخوان فک بعد از کشیدن دندان در نظر داشته باشیم. در چنین شرایطی، ممکن است که متخصصین دندانپزشکی از پودر استخوان استفاده کنند که سرعت ترمیم بافت استخوان را افزایش دهند. از دیگر موادی که می‌توان از آنها برای جلوگیری از تحلیل استخوان فک استفاده کرد، ممبرین کلاژن خواهد بود. البته انتخاب نوع ایمپلنت برای نصب بستگی بسیار زیادی به وضعیت استخوان و لثه فرد خواهد داشت.
قابل توجه است که اگر فردی به دلیل بیرون زدگی استخوان فک بعد از کشیدن دندان دچار تحلیل استخوان فک شده باشد، امکان نصب ایمپلنت فوری وجود نخواهد داشت. در چنین شرایطی لازم است تا با روش‌های درمانی ذکر شده از جمله پیوند استخوانی نسبت به ترمیم فک اقدام شود. پس از ترمیم استخوان، امکان نصب ایمپلنت وجود خواهد داشت.
