ایران اکونومیست-در پی اعلام برنامه رئیس سازمان بورس در مورد انتقال امور اجرایی نظارت سازمان بر ناشران به بورس اوراق بهادار ، کانون کارگزاران بورس هم درخواست ها و پیشنهاداتی را برای تفویض اختیار و انتقال برخی از امور و وظایف به سازمان ارایه کرده است.
در بسیاری از کشورهای پیشرفته، کانون ها وظایف عملیاتی و نظارتی گسترده ای را برعهده داشته و بسیاری از اقداماتی که هم اکنون در ایران در حوزه کارگزاران، توسط نهاد ناظر (سازمان بورس) انجام می شود، توسط تشکل هایی مشابه کانون کارگزاران انجام می شود. به عنوان مثال در آمریکا، نهاد قانون گذاری صنعت مالی (FINRA)، کلیه امور مربوط به نظارت برکارگزاران و نیز اعطای مجوز آنها را بر عهده داشته و نهاد ناظر بازار سرمایه (SEC) این موارد را انجام نمی دهد.
این پیشنهادات بعد از بررسی در هیئت مدیره جدید کانون کارگزاران بورس و در قالب 6 بند مطرح و به رئیس سازمان بورس ارسال شده است.
الف: صدور گواهی نامه های حرفه ای بازار سرمایه
هدف اصلی از صدور و اعطای گواهی نامه های حرفه ای، افزایش دانش تخصصی فعالان بازار سرمایه به خصوص پرسنل شرکت های کارگزاری و ارتقای خدمات آن ها در بازار سرمایه می باشد. گواهی نامه های حرفه ای در بازار سرمایه کشورهای پیشرفته توسط نهاد ناظر یا حتی بورس ها صادر نمی‌شوند و سایر تشکل های خودانتظام اقدام به برگزاری آزمون ها و صدور گواهی نامه های حرفه ای می نمایند.
کانون کارگزاران طبق بند 5 ماده 6 ، بند 12 و 14 ماده 7، بند 31 ماده 45، بند 4 ماده 55 و بند 2 ماده 72 اساسنامه، ارتقای دانش تخصصی اشخاص وابسته به اعضاء، آموزش و آزمون های گواهی نامه ها را بر عهده دارد و باتوجه به این مهم، کانون برگزاری دوره های آموزشی و صدور مدارک حرفه ای را در دستور کارخود قرار داده است.
این کانون تاکنون تجربه برگزاری دوره آموزشی مربوط به دو گواهی نامه کاربردی پذیرش سفارش مشتریان کالایی و پذیرش سفارش مشتریان اوراق بهادار را داشته و اخیراً دوره آموزشی گواهی‌نامه کاربردی نظارت و کنترل داخلی را شروع کرده است که پس از آزمون، اولین گروه دارندگان این گواهی نامه مشخص می شوند. ضمن آنکه آموزش معامله گران نیز به منظور دریافت گواهی نامه معامله گری توسط این کانون انجام می گیرد.
بنابراین پیشنهاد می شود سازمان بورس و اوراق بهادار مقدماتی را فراهم آورد تا کانون کارگزاران با توجه به تجربه و اهداف خود و وظایف مندرج در اساسنامه، وظایف خود را در زمینه آموزش و صدورگواهی نامه های حرفه ای بازار سرمایه به انجام رساند.
ب: رتبه بندی کارگزاران
معمولاً فرآیند رتبه بندی در یک صنف یا صنعت توسط اتحادیه مربوطه انجام می شود. به عنوان مثال رتبه‌بندی پزشکان، وکلا، و مهندسان توسط نظام پزشکی، کانون وکلا و نظام مهندسی.
در ابتدای تشکیل کانون بدلیل آنکه کانون توان اجرای رتبه بندی اعضای خود را از لحاظ امکانات، بودجه و نیروی انسانی نداشت به صورت مکتوب از انجام این مهم انصراف داد و سازمان انجام این کار را به عهده گرفت. اما درحال حاضر کانون توان تعیین معیارهای رتبه‌بندی و اجرای آن را در صنعت کارگزاری داشته و بنابراین شرایط فعلی کانون زمان مناسبی را جهت انجام پیشنهاد قبلی سازمان مبنی بر انجام رتبه بندی کارگزاران توسط کانون را بوجود آورده است.
ج: افزایش مشارکت کانون کارگزاران در امور مختلف
1. عضویت نماینده کانون مربوطه در مراجع رسیدگی به تخلفات؛
معمولاً در مراجع مشابه مراجع رسیدگی به تخلفات در بازار سرمایه نظیر هیات های حل اختلاف مالیاتی و بیمه ای نماینده-ای از صنف، صنعت یا اتحادیه مربوطه حضور دارد. بنابراین پیشنهاد می‌گردد در مرجع رسیدگی به تخلفات نمایند ای از کانون مربوطه حضور داشته باشد. کانون با این حضور علاوه بر افزایش توان دفاع از خود توسط شخص متهم، می تواند آثار مثبتی نظیر مشاهده، بررسی و تهیه گزارشات هشدارآمیز برای اعضای کانون به منظور جلوگیری از وقوع تخلفات شایع در بر داشته باشد. ضمن آنکه اکثریت اعضای کمیته مذکور نیز از طرف سازمان بورس خواهند بود، بنابراین بیم آن نخواهد رفت که ورود یک نماینده از کانون مربوطه بتواند مسیر رسیدگی به تخلفات را دستخوش تغییرات نامطلوب نماید.
2.عضویت نماینده کانون مربوطه در کمیته تایید صلاحیت مدیران نهادهای مالی؛
پیشنهاد می شود که در کمیته تایید صلاحیت مدیران نهادهای مالی نماینده ای از کانون مربوطه حضور داشته باشد. این امر علاوه برآنکه شناخت کانون را از مدیران جدید اعضای خود بیشتر می‌کند، می‌تواند نظر کمیته را برای نهادهای مالی و مدیران آنها قابل پذیرش تر نماید. ضمن آنکه اکثریت اعضای کمیته مذکور نیز از طرف سازمان بورس خواهند بود، بنابراین بیم آن نخواهد رفت که ورود یک نماینده از کانون مربوطه بتواند مسیر بررسی مدیران را دستخوش تغییرات نامطلوب نماید.
3. عضویت کانون کارگزاران در هیات مدیره شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس؛
مطابق با اصول راهبری شرکتی که سازمان بورس نیز به جد خواستار پیاده سازی آن است، سهامداران اقلیت نیز به منظور پیگیری منافع خود، لازم است بتوانند در هیات مدیره شرکت نماینده ای داشته باشند. در حال حاضر صنعت کارگزاری 4/10 درصد از سهام شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس را دارد، ولی تاکنون نماینده ای در هیات مدیره آن شرکت نداشته است و کل 5 عضو هیات مدیره این شرکت را سازمان بورس تعیین می-نماید، بنابراین پیشنهاد می شود به منظور پیشبرد بهتر امور آن شرکت و با توجه به تجربه کانون در زمینه آموزش و فرهنگ سازی، کانون کارگزاران نماینده ای در هیات مدیره آن شرکت داشته باشد.
4.عضویت کانون کارگزاران در هیات مدیره شرکت مدیریت فناوری بورس تهران؛
با توجه به اینکه این شرکت مسئولیت تأمین نرم افزار معاملات بورس ها را به عهده دارد و کارگزاران استفاده‌کنندگان از این نرم افزارها هستند، بنابراین حضور نماینده کانون در هیات مدیره این شرکت می تواند ارتباط بین کارگزاران و آن شرکت را تقویت و باعث رفع بسیاری از کاستی ها و مشکلات نرم افزاری بازار سرمایه گردد.
د : صدور مجوزهای شعب و نمایندگی های کارگزاران
در بسیاری از کشورها مجوزهای فعالیت شعب، نمایندگی، اتاق معاملات و... کارگزاران توسط نهادهایی مشابه کانون کارگزاران صادر شده و در داخل ایران هم شاهدیم که مجوز کسب در بسیاری از اصناف توسط اتحادیه مربوطه صادر می-شود. در حال حاضر مطابق دستورالعمل اختیارات و وظایف بورس ها در خصوص کارگزاری های عضو، این اختیار به بورس ها اعطاء شده است در صورتی که بورس ها می توانند وظایف دیگری نظیر نظارت بر اطلاعات ناشران و اداره بازار را به عهده گرفته و کانون کارگزاران می تواند طبق بند 9 ماده 7 اساسنامه، به بررسی مستمر ظرفیت بازار خدماتی که اعضاء ارائه می دهند، پرداخته و در جهت گسترش و ارتقاء خدمات اعضاء، صدور/تمدید/تعلیق و لغو مجوزهای مربوط به شعبه و نمایندگی کارگزاران را برعهده گیرد.
ﻫ: تأیید صلاحیت سهامداران شرکت های کارگزاری
تایید صلاحیت سهامداران شرکت های کارگزاری را نیز می توان به کانون کارگزاران محول نمود. تغییر سهامداری کارگزاران در آمریکا به اطلاع FINRA می رسد و با تایید آن نهاد صورت می گیرد و نهاد ناظر(SEC) هیچ دخالتی در این خصوص ندارد. بنابراین به جای سازمان بورس، کانون کارگزاران می تواند در خصوص بررسی صلاحیت سهامداران جدید اقدام نماید و پیشنهاد می گردد که سازمان طبق حکم قانون به تایید صلاحیت مدیران نهادهای مالی که اهمیت بسیار بیشتری از تایید صلاحیت سهامداران دارد، بپردازد و امور مربوط به تأیید صلاحیت سهامداران کارگزاری ها به کانون منتقل شود.
و: نظارت بر کارگزاران
نظارت بر اجرای قوانین و مقررات توسط کارگزاران، بازرسی و بازدید از دفاتر مرکزی و شعب و نمایندگی‌های کارگزاران و بررسی گزارش های ماهانه کارگزاران و صورت های مالی آن ها طبق دستورالعمل وظایف و اختیارات بورس ها در خصوص کارگزاری های عضو، به بورس ها واگذار شده است. درصورتی که کانون کارگزاران همانند بورس ها، تشکل خودانتظام محسوب می-شود و همان طورکه بورس می‌تواند بر اعضای خود نظارت کند، مطابق بند 2 ماده 7 اساسنامه، کانون می تواند این نظارت ها را برعهده بگیرد. پیشنهاد می شود که نظارت بر کارگزاران توسط کانون به صورت مرحله ای صورت پذیرد، بدین معنی که در ابتدا، بررسی گزارشات ماهانه و صورت های مالی کارگزاران توسط کانون انجام شود و در مراحل بعد، سایر موارد نظارتی منتقل شود.
