البته این پاسخها از سوی داراها و ندارها بر زبان میآید و به تاریخ این سرزمین برمیگردد که شهروندان کوشش میکردند بگویند فقیرند تا از دادن باجوخراج به والیان و دولتیان خودداری کنند.
واقعیت این است که پس از اینکه درآمد حاصل از صادرات نفت درآمدی همیشگی و در دسترس برای دولتهای گوناگون شد، ایرانیان در بدترین وضعیتهای اقتصادی کالری لازم برای زنده ماندن و نیز تنوع در منبع دریافت کالری از انواع مواد خوراکی را در اندازه بخور و نمیر از مسیر ارزانسازی نان و آب و برق و گاز و بنزین و روغن و چای و شکر و حتی گوشت مرغ و لبنیات در اختیار داشتند.
به این ترتیب بخور و نمیری در ایران برای اکثریت تهیدستان و گروههای کمدرآمد در دسترس بوده است. این روزها بیشتر مدیران ارشد کشور و ادارهکنندگان نهادهای اصلی اعتراف میکنند دهه ۱۳۹۰ بدترین دهه برای ایرانیان بوده است. نرخ تورم بهطور میانگین به ویژه از ۱۳۹۷ تا امسال بالای ۴۰ درصد و رشد اقتصادی در دهه یادشده نزدیک به صفر بوده است.
از سوی دیگر درآمد حاصل از صادرات نفت روندی کاهنده را از ۱۳۹۷ تا امروز تجربه کرده است و سرمایهگذاری خارجی به گفته رییس بانک مرکزی از کل سرمایهگذاری کاهنده به یکدهم درصد رسیده است. این وضعیت راه را باز کرده است تا شمار بیشتری از ایرانیان سوار قطار فقر شوند و از دریافت کالری به میزان کافی و با تنوع لازم برای تندرست بودن دور بمانند. ادامه این وضعیت در چند سال تازه سپریشده این نگرانی را در میان ایرانیان پدیدار کرده که از مرزهای سمی وضعیت بخور و نمیر به چاه ویل نخور و بمیر برسند. مصرف مواد غذایی لازم برای تندرستی مثل گوشت قرمز و لبنیات و برنج و دیگر مواد غذایی مورد نیاز بدن روند دردناک رسیدن به مرزهای نخور و بمیر را با شتاب پیش میبرد. البته درد شهروندان ندار تنها این نیست. استفاده از پوشاک کهنه و کوچ به حومه شهرهای بزرگ و بدمسکنی و دسترسی نداشتن به نیاز زندگی مدرن مثل رایانههای شخصی و اینترنت پرسرعت و حملونقل آسان و ارزان عمومی نیز زندگی را دشوار کرده است. به نظر میرسد باید در سیاستگذاریهای اصلی مثل سیاستگذاری اقتصادی، سیاستگذاریهای رفاهی و سیاسی و بهویژه سیاستگذاریهای خارجی تجدیدنظرهای بنیادین اتفاق بیفتد تا از بخور و نمیر به نخور و بمیر نرسیم. روزگار سختی است و باید شانه همه ایرانیان زیر بار سختی برود. نمیشود شمار بسیار اندکی از ایرانیان ذرهای از سختی را بر دوش نکشند و همه بار بر دوش ندارها بیفتد