۱۰ سال تاثیرگذاری که تاریخ جهان را تغییر داد

به گزارش ایران اکونومیست، در مقابل، سال‌های خاصی اساساً دنیای مدرن را ساخته‌اند. در آن زمان‌ها، دوران‌های مهمی در عرض چند ماه سپری می‌شد. از هرج و مرج جهانی ۱۹۱۸ تا اصلاحات گسترده فرهنگی و مذهبی ۱۹۶۲، در اینجا ۱۰ سال مهم در تاریخ بشر را ذکر می‌کنیم که جهان مدرن را آنطور که ما می‌شناسیم شکل داده‌اند.

 ۲۰۰۱

سال ۲۰۰۱ برای برخی به خاطر مهم‌ترین پیشرفت‌های علمی زمان ما همیشه به یاد خواهد ماند. بزرگ‌ترین آن‌ها توالی یابی و انتشار یک پیش‌نویس موثر از ژنوم انسان (تمام اطلاعات ژنتیکی در یک سلول) بود که درک ما از بدن انسان و جایگاه آن در تکامل را کاملاً دگرگون کرد. این یک تلاش بی‌سابقه از سوی محققان در سراسر جهان برای درک ریشه‌های مشترک‌مان بود و در نهایت منجر به تغییر دنیای پزشکی برای همیشه شد. با این وجود، محوری‌ترین رویداد سال ۲۰۰۱ همچنان حملات تروریستی در نیویورک است که به طور محاوره‌ای به “حملات ۱۱ سپتامبر” معروف است. اگر چه برخی بر این باورند که این موضوع با کشتن اسامه بن لادن به پایان رسید، اما اثرات آن هنوز هم باقی است. اگر حمله به عراق در سال ۲۰۰۳ را به حساب بیاوریم، عملیات موسوم به «جنگ با تروریسم» آمریکا زیربنای بسیاری (اگر نه همه) از درگیری‌های اخیر منطقه خاورمیانه را رقم زد. حمایت گسترده از داعش به طور مستقیم ریشه در تنش‌های فرقه‌ای ایجاد شده پس از سقوط صدام و درگیری‌های پس از آن بین فرقه‌های اسلامی داشت.

بسیاری از مردم نمی‌دانند که وفاداران به صدام بخش بزرگی از نفرات اصلی داعش را تشکیل می‌دادند، به همین دلیل بود که این گروه در جنگیدن بسیار خوب بودند هرچند تجربه جنگ‌های چریکی چنگجویان فراملیتی که از نقاط مختلف جهان به داعش پیوسته بودند نیز بی‌تاثیر نبود. جنگ داخلی سوریه و بحران پناهندگان – معضلاتی که ستون فقرات سیاستگذارهای امروزی را در بسیاری از کشورهای جهان تشکیل می‌دهند – نتیجه مستقیم تنش‌های فرقه‌ای و خلاء قدرت در عراق بود. همچنین ۲۰۰۱ سالی بود که درگیری اسرائیل و فلسطین شکل کنونی‌اش را به خود گرفت و منطقه و جهان را بی‌ثبات‌تر کرد. همچنین در این سال اولین رکود اقتصادی در حداقل دو دهه گذشته رخ داد. اگر چه در آن زمان نمی‌دانستیم، اما این تنها آغاز چیزی بود که به بدترین بحران مالی تاریخ تبدیل شد.

۱۸۴۸

اکثر ما اطلاعات کافی در مورد سال ۱۸۴۸ نداریم تا در مورد آن نظری داشته باشیم، چه برسد به اینکه ادعا کنیم این سال یکی از مهم‌ترین سال‌های تاریخ است. اگر چه سال ۱۸۴۸ قطعاً در مقایسه با برخی نقاط عطف تاریخی که بعدها رخ داد، سالی کم تاثیرتر به نظر می‌رسد اما به نوبه خود سال تاثیرگذاری بود. سال ۱۸۴۸ همیشه به خاطر موج انقلاب‌هایی که اروپا و جاهای دیگر را تحت تاثیر قرار داد شناخته خواهد شد. در برخی از کشورها، این انقلاب‌ها به عنوان بهار خلق، بهار ملت‌ها، یا سال انقلاب شناخته می‌شد. این اولین باری بود که ایده دولت – ملت در وجدان عمومی ریشه دواند، چرا که مستقیماً در برابر ساختار چند ملیتی امپراتوری‌ها قرار داشت. همانطور که در بخشی از این مقاله توضیح خواهیم داد، انقلاب‌های سال ۱۸۴۸ منجر به تغییرات طولانی مدت بسیاری در سراسر جهان از جمله مفهوم مدرن دولت – ملت دموکراتیک شد.

 ۱۹۱۸

جنگ جهانی دوم با فاصله‌ای فراوان شناخته شده‌ترین جنگ‌های جهانی است، اگرچه این عمدتاً به این دلیل است که ما جنگ جهانی اول را به خوبی درک نکرده‌ایم. دلایل رخ دادن جنگ جهانی اول نسبت به جنگ جهانی دوم کمتر سیاه و سفید بودند، که به بی‌میلی ما برای صحبت در مورد «جنگ بزرگ» می‌افزاید. با وجود این، جنگ جهانی اول همچنان یک رویداد مهم در تاریخ مدرن است. در پایان آن، چهار امپراتوری پرنفوذ آلمان، اتریش – مجارستان، عثمانی و روسیه سقوط کرده بودند که آغاز دوران مدرن را نشان می‌داد. پیامدهای جنگ ایده مدرن دولت – ملت را به وجود آورد و به عصر امپراتوری‌ها پایان داد. برخی از بزرگ‌ترین مسائل معاصر، مانند جنگ‌های خاورمیانه، نیز از همین تغییرات بزرگ ریشه گرفتند.

یکی دیگر از اتفاقات مهم سال ۱۹۱۸، آنفلوآنزای اسپانیایی بود که حدود یک سوم جمعیت جهان را مبتلا کرد و بر اساس برخی تخمین‌ها دست کم ۵۰ میلیون نفر را کشت. این بیماری به طور نامتناسبی جمعیت برخی کشورها را تحت تاثیر قرار داد و همچنین ما را مجبور به توسعه روش‌های جدید برای مقابله با اپیدمی‌ها و پاندمی‌ها کرد.

۱۹۶۲

اهمیت جهانی رویدادهای سال ۱۹۶۲ همیشه به آسانی واضح نیست. مطمئناً، جنگ سرد زمان آشکاری از تنش تاریخی بین ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی بود. سال ۱۹۶۲ بحران موشکی کوبا را در بر داشت که به “زمانی که همه ما تقریباً مرده بودیم” نیز معروف است. در سطحی کم‌تر مستقیم، جنگ سرد به ویتنام نیز به عنوان منطقه محبوب برای جنگ‌های نیابتی جهانی در آن زمان سرریز کرده بود. با این حال، این رویدادها به اندازه اتفاقی که در واتیکان در حال رخ دادن بود، بر بقیه جهان تاثیر نداشت. ۱۹۶۲ دومین نشست شورای واتیکان رخ داد؛ اولین نشست حدود ۱۰۰ سال قبل برگزار شده بود. حدود ۲،۵۰۰ اسقف و مومن برای چهار جلسه شورا به باسیلیکای سنت پیتر فراخوانده شدند که آخرین آن‌ها در سال ۱۹۶۵ برگزار شد.

هدف این شورا بازتعریف جایگاه کلیسا در دنیای مدرن، پس از جنگ و پسااستعمار بود. برخی آن را مهم‌ترین رویداد در تاریخ مسیحیت مدرن می‌دانند، زیرا موضوع ایمان را برای تمام سال‌های آینده تعریف می‌کرد. این سال و شورای واتیکان تولد بسیاری از ویژگی‌هایی بود که ما امروزه آن‌ها را برای مسیحیت ذاتی می‌دانیم، مانند برادری در میان فرقه‌ها، اجازه استفاده از زبان‌هایی غیر از لاتین در هنگام مراسم مذهبی مسیحیت، و قانون کلی رفتار برای مسیحیان امروزی.

 ۱۹۵۳

سال ۱۹۵۳ نیز مانند دهه ۵۰ سالی پرتحولی بود. در حالی که بسیاری از مردم جهان هنوز با عواقب جنگ جهانی دوم دست و پنجه نرم می‌کردند، قبل از اینکه همه چیز آرام شود، فقط و فقط هرج و مرج در جریان بود. برخی از رویدادهای مهم قرن بیستم در این زمان در حال وقوع بودند و هنوز هم به شدت جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهند. برای مثال، کودتا در ایران علیه نخست وزیر محمد مصدق در اوت ۱۹۵۳ تقریباً باعث هر اتفاقی شد که امروزه در خاورمیانه رخ می‌دهد. این کودتا صحنه را برای انقلاب در ایران در سال ۱۹۷۹ آماده نموده و کشور را به جمهوری اسلامی ایران امروزی تبدیل کرد. ظهور جمهوری اسلامی ایران، که مسلماً در حال حاضر قدرتمندترین کشور خاورمیانه است، با به قدرت رسیدن شیعیان همراه شد. این امر علاوه بر اینکه خاورمیانه را تحت تاثیر قرار داده، تغییراتی را در سایر نقاط جهان ایجاد کرده است.

همچنین سال ۱۹۵۳ شاهد یک پیشرفت علمی نیز بود که پزشکی و دانش ما از زندگی روی زمین را برای همیشه تغییر داد. سالی بود که متوجه شدیم DNA به صورت مارپیچ دوگانه ساخته شده است. تمام پیشرفت‌های ژنتیکی سال‌های اخیر – و همچنین پتانسیل نوزادان طراحی شده و کلون‌های واقعی در آینده – بر اساس کشف جیمز واتسون و فرانسیس کریک است. واتسون و کریک همراه با مائوریس ویلکینز به خاطر اکتشافات خود در مورد ساختار مولکولی اسیدهای نوکلئیک و اهمیت آن برای انتقال اطلاعات در مواد زنده به طور مشترک برنده جایزه نوبل فیزیولوژی یا پزشکی در سال ۱۹۶۲ شدند.

۱۹۹۰

علاوه بر اتحاد مجدد آلمان و انحلال نهایی اتحاد جماهیر شوروی، سال ۱۹۹۰ برای سقوط جهانی کمونیسم حیاتی بود. این پایان یک آزمایش عظیم و چند دهه‌ای در بخش بزرگی از جهان بود. حتی در شرایطی که کمونیسم هنوز هم در گوشه و کنار جهان باقی مانده است، سال ۱۹۹۰ پایان یک نظم جهانی کمونیسم بود. با این حال، این سال شاهد چند رویداد پیشگامانه دیگر نیز بود. در این سال بود که اولین ساختار شبکه جهانی وب به همراه یک مرورگر برای دسترسی به آن منتشر شد. همان طور که می‌دانید، اینترنت برای اولین بار راه اندازی شد و ما از آن زمان تاکنون دست از خیره شدن به صفحه‌های مانتیورمان برنداشته‌ایم. جنگ خلیج فارس نیز در سال ۱۹۹۰ آغاز شد و علاوه بر این که اولین طعم جنگ در خاورمیانه برای آن نسل از نیروهای مسلح آمریکا بود، طرح اولیه تمام درگیری‌های آینده آمریکا در خاورمیانه را نیز تعیین کرد. همچنین صنعت نظامی خصوصی برای اولین بار در آن زمان در آمریکا مطرح شد.

۱۷۸۹

همانطور که احتمالاً متوجه شده‌اید، اکثر سال‌های این لیست مربوط به قرن بیستم یا بیست و یکم هستند. این به دلیل پیش‌داوری نسبت به گذشته دور نیست بلکه به دلیل این واقعیت است که سال‌های اخیر به طور طبیعی تاثیر بیشتری بر دنیای مدرن داشته‌اند. با این حال، اگر کمی بیشتر به عقب برگردیم، متوجه می‌شویم که یک سال بسیار تاثیرگذار در حد و اندازه سال‌های بعدی نیز وجود داشته است و آن سال ۱۷۸۹ بود. انقلاب فرانسه به عنوان یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای تاریخ بشر، در سال ۱۷۸۹ آغاز شد. این انقلاب آغاز دموکراسی مدرن بود و به عنوان رویدادی تعیین‌کننده برای ایده‌های معاصر آزادی و لیبرالیسم عمل می‌کرد. همچنین این انقلاب به عنوان زیربنایی برای جمهوری مدرن عمل کرد.

بخش بندی‌ها و جناح‌های سیاسی ایجاد شده در طول انقلاب فرانسه بعدها سیاست مدرن را تعریف کرد. به عنوان مثال، جناح چپ و جناح راست در طول انقلاب فرانسه جناح‌های سیاسی واقعی بودند. هنگام تهیه پیش‌نویس قانون اساسی، اعضای مجلس ملی فرانسه که به نجیب زادگان و خاندان سلطنتی وفادار بودند در سمت راست رئیس مجمع می‌نشستند در حالی که انقلابیون و دیگر مخالفان در سمت چپ می‌نشستند. بدون انقلاب فرانسه، جهان امروز کاملاً متفاوت به نظر می‌رسید. با این حال، این تنها جهش بزرگ ما برای آزادی در سال ۱۷۸۹ نبود. جرج واشینگتن در اولین انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ژانویه ۱۷۸۹ پیروز شد و در آوریل همان سال سوگند یاد کرد. او یک استاندارد – تا حدی – برای همه روسای جمهور آینده آمریکا تعیین کرد.

۱۹۰۵

شاید بسیاری از شما سال ۱۹۰۵ را سالی بسیار کسل‌کننده بدانید. با این حال سال ۱۹۰۵ هر چه بود کسل‌کننده نبود. برخی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخ مدرن در سال ۱۹۰۵ رخ داد و به طور کلی سال ۱۹۰۵ دوران ایجاد تنش‌های جهانی و تحکیم قدرت نظامی و اتحادها بود. به طور خاص، سال ۱۹۰۵ آغاز مهم‌ترین پیشرفت علمی تاریخ تا به امروز بود: نظریه خاص نسبیت از آلبرت اینشتین که در سال ۱۹۱۵ نظریه عام نسبیت او را نیز به دنبال داشت. انیشتین اولی نفر در تاریخ بود که ثابت کرد قوانین فیزیک مطلق نیستند. در عوض، آن‌ها به موقعیت فرد در فضا و زمان بستگی دارند. البته این یک توضیح نسبتاً ساده است، اگرچه این تغییر در درک ما نسبت به فیزیک، بسیاری از تکنولوژی‌های امروزی را ممکن کرده است.

تئوری و کارهای انیشتین چیزی است که سیستم جی پی اس امروزی را قابل اعتماد کرده و ساعت‌های ما را دقیق نگه می‌دارد. بسیاری از کاربردهای بالقوه نسبیت هنوز کشف نشده‌اند، اگر چه نظریه نسبیت عام، نظریه راهنمای بسیاری از شاخه‌های مدرن علم است که با درک ماهیت جهان سروکار دارند. در سال ۱۹۰۵، اولین انقلاب روسیه نیز رخ داد. این موضوع ممکن است بی‌اهمیت به نظر برسد، اما این اتفاق بود که باعث پیروزی انقلاب ۱۹۱۷ روسیه شد. قیام ۱۹۰۵ در پی یک جنگ گسترده با ژاپن رخ داد و زمانی که نیروهای تزار به سوی معترضان صلح طلب آتش گشودند، اوضاع بدتر نیز شد. اگر چه این شورش سرکوب شد اما درس‌هایی که در شورش ۱۹۰۵ بدست آمد در موفقیت انقلاب ۱۹۱۷ موثر بود. در واقع، ولادیمیر لنین ادعا کرد که انقلاب ۱۹۱۷ بدون انقلاب ۱۹۰۵ ممکن نبود، چرا که در آن زمان بود که حزب بلشویک در روسیه شروع به جلب حمایت مردمی کرد. برای ژاپن، پیروزی در جنگ با روسیه برای اولین باری بود که یک کشور آسیایی توانسته بود یک قدرت اروپایی را از نظر نظامی شکست دهد، اتفاقی که اعتماد به نفس ژاپن را تقویت کرد و صحنه را برای ورود آن به جنگ جهانی آماده نمود.

۱۹۴۵

سال های زیادی در قرن گذشته می تواند شرایط فعلی ما را توجیه کند. اما اگر یک نشانه واضح اتصال بین دنیای دیروز و امروز وجود داشت، در سال ۱۹۴۵ اتفاق افتاد. در واقع برخی از مورخان سال ۱۹۴۵ را آغاز تاریخ معاصر می دانند. این سالی بود که جهان را برای همیشه تغییر داد و این تغییر با اتفاقات تلخی همراه بود. با پایان جنگ جهانی دوم، مشخص نبود که جهان پس از جنگ چگونه خواهد بود. البته نمی توانیم سال ۱۹۴۵ را به عنوان سال اولین بمباران اتمی تاریخ فراموش کنیم و چیز دیگری به این فهرست نسبتا طولانی اضافه کنیم که می توانست بشریت را از زمین محو کند. اما مهم تر، همه مانورهای سیاسی در میان کشورهای پیروز بود چرا که همه می خواستند نسخه خودشان از نظم جهانی را به پیش ببرند. با پایان یافتن جنگ، بریتانیا می خواست که آمریکا تا حد ممکن خاک اروپا را آزاد کند. در آن زمان مشخص بود که هر چیزی که توسط دیگر کشورهای دول متفق تسخیر نشود، به دست شوروی خواهد افتاد.

با این حال، ایالات متحده توسط یک رئیس جمهور جدید هدایت شد و رویکرد محتاطانه تری را برای برخورد با اروپا در پیش گرفت. آمریکا تنها به اندازه لازم نیرو برای پیروزی در جنگ اعزام کرد. علاوه بر این، صحنه اصلی حضور نظامی آمریکا اقیانوس آرام بود، نه اروپا. علاوه بر مذاکرات سیاسی بین طرفین، خصومت فزاینده بین شوروی و دیگر کشورهی حاضر در مذاکرات برندگان جنگ جهانی اول، اساساً جنگ سرد را آغاز کرد. این امر روابط ژئوپلیتیکی جهان را برای دهه های آینده تعریف می کرد.

 ۱۹۷۹

سال های مهم و سال های سرنوشت ساز متعددی وجود دارد. و نوبت به سال ۱۹۷۹ می رسد. اگر چه نمی توانیم تمام رویدادهای مهم سال ۱۹۷۹ را بازگو کنیم، اما می توانیم از مهم ترین آن ها که با حمله شوروی به افغانستان آغاز شد، برای شما بگوییم. جنگ تقریبا ۱۰ ساله در افغانستان تنها به پایان اتحاد جماهیر شوروی و سقوط جهانی کمونیسم کمک نکرد بلکه نسخه مدرن تروریست و افراط گرایی اسلامی را نیز به وجود آورد. به لطف کمک های مالی کشورهایی مانند عربستان سعودی و ایالات متحده، مقاومت مردم محلی افغانستان در برابر یک مهاجم خارجی به یک جنگ مقدس علیه «کمونیست های بی خدا» تبدیل شد. آنطور که بعدها فهمیدیم، در دهه های آینده جهان بهای سنگینی برای تامین مالی مستقیم ظهور افراط گرایی پرداخت.

سال ۱۹۷۹ همچنین سال انقلاب در ایران بود که راه را برای جمهوری اسلامی امروزی هموار کرد. در بریتانیا، مارگارت تاچر نقش خود را به عنوان نخست وزیر با قدرت ایفا می‌کرد. سیاست های او سبک جدیدی از حکومت را به وجود آورد که امروزه بسیاری از آن به عنوان «نئولیبرالیسم» یاد می کنند. این رویه حکومت داری، همه جنبش‌های محافظه کارانه دهه های بعد را شکل داد.