فرود نرم اقتصادی برای جهان توسعه یافته به رهبری آمریکا که در سال 2023 از سوی بسیاری به عنوان یک امید غیر واقع‌بینانه در نظر گرفته می‌شد، اکنون محتمل‌تر از هر زمان دیگری به نظر می‌رسد. اما با نگاه به سال 2024، عواملی ژئوپولیتیکی، پتانسیل جلوگیری از فرود نرم اقتصادی را دارند.
به نوشته بلومبرگ، در حال حاضر به نظر می‌رسد جنگ روسیه علیه اوکراین به گونه‌ای پیش میرود که هیچ طرفی قادر به پیروزی نیست، جنگ اسرائیل و حماس در سطح منطقه باقی مانده و گسترده‌تر نشده و شدت رقابت چین و آمریکا به دنبال دیدار رو در روی جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده، و همتای چینی‌اش تا حدودی کاهش پیدا کرده است. اما هر کدام از این مسائل ژئوپولیتیکی می‌توانند در سال 2024 به شکل قابل توجهی وضعیت بدتری پیدا کنند و بر بخش‌های مختلف اقتصاد جهانی تأثیر منفی بگذارند.
حتی در حوزه اقتصاد، سال 2024 ریسک‌های جدیدی با خود به همراه می‌آورد. در حالیکه کشورها به میزان چشمگیری در پایین آوردن تورم ناشی از همه‌گیری کووید-19 موفق بودند، تأثیرات کامل سیاست سختگیرانه انقباض پولی بانک‌های مرکزی، ممکن است هنوز به‌طور کامل نمایان نشده باشد. این امکان وجود دارد که اگر سیاست‌گذاران به شکل قاطعانه نرخ‌های بهره را کاهش ندهند، فرود نرم اقتصادی با مشکل بزرگی روبه‌رو شود.
در حالیکه سال جدید میلادی در حال نزدیک‌تر شدن است و ارزش بازارهای سهام سراسر جهان نزدیک به بالاترین سطوح خود قرار دارند و پیروزی کامل در جنگ علیه تورم نزدیک است، سال 2024 با چالش‌های خود همراه خواهد بود.
برگزاری انبوهی از انتخابات‌ها در سال 2024 در بیش از 50 اقتصاد جهان، بر تردیدها افزوده و این موارد انگیزه سیاسی سیاست‌گذاران و رقبای سیاسی آن‌ها را شکل داده است. یک مورد بخصوص می‌تواند به طور چشمگیری ژئوپولیتیک و اقتصاد جهانی را به شکل مشابه تحت تأثیر قرار دهد.
در واقع، این موضوع غیرممکن نیست که شرایط در ژانویه بدتر شود. کمک آمریکا به اوکراین رو به اتمام است، چراکه جمهوری‌خواهان خواستار محدودیت‌های جدید برای پناه‌جویان و اقدامات سختگیرانه‌تر علیه مهاجران هستند. اتحادیه اروپا نیز حریف راست افراطی خود برای کمک به اوکراین را دارد و این فرد ویکتور اوربان، رئیس‌جمهور مجارستان، است. آقای اوربان روابط گرمی با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه دارد.
در صورت فروپاشی خطوط نظامی اوکراین، شوک جدیدی به جهان وارد خواهد شد. چشیدن طعم پیروزی توسط روسیه در جنگ اوکراین می‌تواند نتایج غیرقابل پیش‌بینی به همراه داشته باشد؛ توجه واشنگتن در حال حاضر برای کمک به اسرائیل معطوف شده و این موضوع می‌تواند پوتین را ترغیب کند تا واشنگتن را محک بزند.
با گذشت حدود سه ماه از جنگ در خاورمیانه، بیش از 20 هزار فلسطینی جان خود ار از دست داده‌اند، اما این جنگ هنوز گسترده نشده است. با این حال، این شرایط می‌تواند در سال 2024 تغییر کند. برخی اعضای کابینه اسرائیل خواهان گسترش جنگ به لبنان و درگیری با حزب‌الله هستند؛ اتفاقی که پتانسیل تبدیل شدن جنگ به یک درگیری منطقه‌ای گسترده را به همراه دارد.
حملات در دریای سرخ از سوی حوثی‌ها، حضور کشتی‌های نیروی دریایی آمریکا در دریای سرخ برای جلوگیری از این حملات و جان باختن یکی از مقامات نظامی ایران در سوریه در روزهای اخیر، همگی می‌توانند جنگ را شعله‌ورتر کنند.
حملات در دریای سرخ می‌تواند کشتی‌رانی از تنگه باب‌المندب را که یک مسیر استراتژیک در جنوب این دریا است، با مشکل روبه‌رو کند؛ اتفاقی که ممکن است هزینه‌های اقتصادی سنگینی به همراه داشته باشد.
این خطر در حالی وجود دارد که آمریکا در حال بررسی دقیق یک پاسخ سنگین به حملات حوثی‌ها است. وزارت دفاع آمریکا در تلاش است به شرکت‌های کشتی‌رانی اطمینان دهد که یک تیم بین‌المللی به امن کردن مسیرهای دریای سرخ و کانال سوئز پرداخته است، اما نیمی از کشتی‌های کانتینری از عبور از این مسیرها خودداری می‌کنند.
کارشناسان اعلام کرده‌اند که با این شرایط، کشورهای غربی مجبور خواهند بود هزینه‌های اقتصادی اختلال در 10 درصد از تجارت جهانی را که به تنگه باب‌المندب و کانال سوئز مربوط می‌شود، بر عهده بگیرند.
با رفتن به سوی شرق، انتخابات ریاست‌جمهوری تایوان در 13 ژانویه (23 دی) را در پیش داریم و پکن توجه خاصی به نتیجه این انتخابات دارد. چین به‌طور واضح اعلام کرده که با انتخاب «لای چینگ‌ته» به عنوان رئیس‌جمهور تایوان مخالف است. لای چینگ‌ته در نظرسنجی‌ها شانس بالایی برای پیروزی دارد و طرفدار استقلال تایوان است. اقدامات تحریک‌آمیز از سوی چین و تایوان در صورت پیروزی لای چینگ‌ته، می‌تواند تنش‌ها را در یک منطقه مهم دیگر برای تجارت جهانی، با افزایش قابل توجهی همراه کند.
برای بدتر شدن وضعیت، این سه مشکل بالقوه ژئوپولیتیکی می‌توانند به شکل مستقیم با یکدیگر در ارتباط باشند. پیروزی روسیه در اوکراین همزمان با بسته شدن مسیرهای تجارت دریایی مهم آسیا و اروپا، می‌تواند جسارت رئیس‌جمهور چین برای حمله نظامی به تایوان را افزایش دهد.
اما همه این موارد، در نظر گرفتن بدترین سناریو محسوب می‌شود. اگر تنشهای ژئوپولیتیکی باعث اختلال در مسیر کنونی اقتصاد جهانی نشوند، پرسش اقتصادی بزرگ برای سال 2024 این خواهد بود: آیا نرخ‌های بهره به سطوح پیش از همه‌گیری بازمی‌گردند؟
تعداد فزاینده‌ای از اقتصاددانان در سال 2023 هشدار دادند زمانی که افزایش تورم متوقف شود، هزینه‌های استقراض ممکن است در سطوح بالاتری از دوران پیش از همه‌گیری کرونا باقی بماند. آن‌ها سه دلیل را برای هشدار خود اعلام کردند.
نخست، تغییر زنجیره‌های تأمین جهانی برای امن‌تر کردن آن‌ها، باعث پرهزینه‌تر شدن زنجیره‌های تأمین می‌شود. دوم، تغییر به سوی انرژی‌های پاک می‌تواند پیش از آنکه به طور کامل جای سوخت‌های فسیلی گرفته شود، هزینه‌های برق را افزایش دهد. همچنین نگرانی‌ها از تورم طولانی‌مدت می‌تواند باعث شود خریداران اوراق قرضه، قیمت بالاتری درخواست کنند.
اما همه این استدلال را قبول نمی‌کنند. چین مبالغ هنگفتی را به صنایع تولیدی خود در داخل و خارج از این کشور وارد کرده است و ظرفیت مازاد جهانی می‌تواند قیمت کالاها را در سراسر جهان کاهش دهد.
از آنجایی که تورم (احتمالا) همچنان پایین می‌آید و بانک‌های مرکزی (احتمالا) چرخه‌های کاهش نرخ بهره را آغاز کنند، باید در مورد اینکه نقطه پایانی هزینه‌های استقراض کجا خواهد بود، شفافیت بیشتری ایجاد شود.
