رشد پایه پولی در هشت ماهه نخست سال در سال‌های اخیر افزایش قابل توجهی داشته به طوری که در سال 1401 به 20.5 درصد رسیده که از سال 94 تا کنون بی‌سابقه بوده است. 

 

بررسی ها نشان می دهد رشد پایه پولی در هشت ماه نخست سال، در چند سال اخیر روندی صعودی به خود گرفته است. میانگین رشد پایه پولی در هشت ماهه نخست سال های 94 تا 97 حدودا 10 درصد برآورد شده، این در حالیست که همین عدد برای سال های 98 تا 1402 به 17 درصد رسیده است. با وجود اینکه رشد این متغیر تورم ساز در سال جاری نسبت به سال گذشته آهسته تر شده، اما همچنان در مقایسه با هشت ماهه نخست سال های 94 تا 99 بالاتر است.

 در این گزارش رشد پایه پولی در هشت ماهه نخست سال های 94 تا 1402 بررسی شده است، به عبارت دیگر تغییرات این متغیر پولی در پایان آبان نسبت به ابتدای سال محاسبه شده است.

رشد قابل توجه هشت ماهه پایه پولی در هشت سال اخیر

 پایه پولی یا پول پر قدرت پولی است که توسط بانک مرکزی به بیرون انتشار می‌یابد. این پول در فرایند خلق اعتبار و نقدینگی توسط بانک‌ها می‌تواند به چند برابر خود تبدیل شده و نقدینگی را ایجاد کند. بنابراین رشد پایه پولی اگر منجر به رشد نقدینگی شود تورم‌ به وجود می‌آید. پایه پولی از چهار بخش عمده تغییر می‌کند. تغییر دارایی‌‌‌های خارجی بانک مرکزی، تغییر بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی، تغییر بدهی دولت به بانک مرکزی و تغییر سایر اقلام بانک مرکزی.

 بررسی تغییرات این متغیر مهم اقتصادی نشان می‌دهد مقدار رشد هشت ماهه آن در هشت سال اخیر افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است. به طوری که از میانگین حدود 10 درصد در سال‌های 1394 تا 1397 به میانگین 17 درصد در سال‌های 1398 تا 1402 رسیده است.

 در این رابطه بیشترین رشد هشت ماهه پایه پولی در هشت سال اخیر در سال 1401 رقم خورده که مقدار رشد آن به 20.5 درصد رسیده است. حجم پایه پولی در ماه هشتم این سال برابر با 727 هزار میلیارد تومان بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد دلیل رشد قابل ملاحظه پایه پولی در این سال اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی بوده که منجر به رشد بدهی این نهادهای مالی به بانک مرکزی شده است. 

 با این حال سرعت رشد پایه پولی در هشت ماهه نخست سال جاری نسبت مدت مشابه سال قبل کاهش یافته است.

021005

 کاهش 3.3 واحد درصدی رشد هشت ماهه پایه پولی در سال جاری

 با وجود رشد قابل ملاحظه پایه پولی در هشت ماهه نخست سال جاری در سال‌های اخیر در مدت مشابه سال 1402 از سرعت رشد آن اندکی کاسته شده که احتمالا به دلیل تاثیر سیاست‌های پولی بانک مرکزی در کنترل کل‌های پولی است.

 بررسی‌ها نشان می‌دهد مقدار پایه پولی در آبان امسال به یک هزار و 7 هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به ابتدای سال 17.2 درصد رشد کرده است. مقایسه این رشد با رشد هشت ماهه پایه پولی در سال 1401 نشان می‌دهد 3.3 واحد درصد از رشد پایه پولی در هشت ماه نخست سال جاری کاسته شده است. با وجود اینکه رشد این متغیر تورم ساز در سال جاری نسبت به سال گذشته آهسته تر شده، اما همچنان در مقایسه با هشت ماهه نخست سال های 94 تا 99 بالاتر است.

 به نظر می‌رسد این کاهش به دلیل کاهش رشد دارایی‌های خارجی بانک مرکزی و سایر اقلام این نهاد باشد.