کاهش تیراژ خودروسازان نیمه‌دولتی در شرایطی است که خودروسازی خصوصی ماه‌هاست روند رو‌به‌رشدی در تولید به خود می‌بینند؛ به‌طوری‌که در مدت‌زمان یادشده ۲۳۳هزار و ۴۵۰ دستگاه خودرو در بخش خصوصی تولید شده که طبق آمار نزدیک به ۷۰درصد نسبت به مدت مشابه رشد داشته است. بنابراین به‌رغم اینکه تولید‌کنندگان نیمه‌دولتی در تیراژ درجا زدند اما خصوصی‌ها رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده‌اند. اما آمار تولید سه خودروساز بزرگ که در سامانه کدال منتشر شده با اطلاعات وزارت صمت متفاوت به نظر می‌رسد.
طبق اعلام یک مقام مسوول در وزارت صنعت، معدن و تجارت، تولید کل خودرو در کشور تا هفته نخست دی امسال از مرز یک‌میلیون دستگاه گذشته است. عبدالله توکلی لاهیجانی گفته که از ابتدای امسال تا پایان آذرماه، حدود ۹۹۰هزار دستگاه خودرو در کشور به تولید رسیده است. این آمار علاوه بر محصولات سواری، شامل ۱۲۰هزار و ۸۳۹ دستگاه وانت (با رشد ۳۶درصدی)، دوهزار و ۵۴۲ دستگاه ون (با رشد یک‌درصدی)، ۶۱۲ دستگاه مینی‌بوس و میدل‌باس (با افت ۲۰درصدی)، ۶۸۳ دستگاه اتوبوس (با افت ۳۱درصدی) و ۲۷هزار و ۸۹۲ دستگاه کامیونت، کامیون و کشنده (با رشد ۲۱درصدی) می‌شود. آمار منتشره از سوی وزارت صمت نشان می‌دهد تولید کل خودرو در کشور (شامل انواع محصولات همه خودروسازان کشور) حدود ۱۳درصد رشد را نسبت به ۹ ماه سال گذشته داشته است.
اما با توجه به آمار منتشره در سایت کدال، دو خودروساز نتوانسته‌اند در بخش سواری‌ها مطابق با برنامه تولید وزارت صنعت، معدن و تجارت پیش بروند. در واقع دو خودروساز بزرگ کشور به عنوان شرکت‌های اصلی، کمتر از برنامه پیش‌بینی‌شده تولید داشته‌اند؛ بنابراین احتمال کمی وجود دارد که خودروسازان بتوانند برنامه مدنظر وزارت صمت را مبنی بر تولید یک‌میلیون و ۳۰۰هزار دستگاهی، تا پایان سال محقق کنند.
در واقع اگر فرض کنیم سهم محصولات سواری ایران‌خودرو و گروه سایپا (با در نظر گرفتن محصولات پارس‌خودرو) از هدف‌گذاری وزارت صمت، یک‌میلیون و ۳۰۰هزار دستگاه باشد، این دو شرکت با توجه به تولید حدودا ۷۰۰هزار دستگاهی در ۹ ماه امسال، باید ۶۰۰هزار دستگاه محصول دیگر را در تنها فصل باقیمانده از سال به تولید برسانند. برای تحقق این هدف، خودروسازان باید هر ماه ۲۰۰هزار دستگاه محصول تولید کنند، اتفاقی که بسیار بعید به نظر می‌رسد. اما افت ۶.۵درصدی تولید سه خودروساز بزرگ کشور در ۹ ماه گذشته را می‌توان به کمبود نقدینگی در این شرکت‌ها نسبت داد.
زیان انباشته ۱۶۴همتی از یک سو و بدهی ۶۰ همتی به قطعه‌سازان نشان از آن دارد که سه خودروساز بزرگ کشور که حدود ۷۷درصد از بار بازار خودرو را به دوش دارند، به واسطه قیمت‌گذاری دستوری هنوز با چالش‌های زیادی دست به گریبان هستند. بر این اساس عباس علی‌‌آبادی، وزیر صمت، نیز روز پنج‌شنبه در جمع خبرنگاران وعده داد که در آینده نزدیک قیمت گذاری دستوری حذف خواهد شد. از سوی دیگر عدم تطبیق تولید سه خودروساز با برنامه‌ریزی دولت به بزرگنمایی توان خودروسازی در دوره وزیر پیشین نیز برمی‌گردد. اما تولید ماهانه خودروسازان بزرگ کشور در آذر امسال حدود ۸۱هزار دستگاه بوده که نسبت به آبان رشد حدودا پنج‌هزار دستگاهی (کمتر از هفت‌درصدی) را نشان می‌دهد.
افت تولید در هر سه خودروساز بزرگ
جزئیات آمار تولید خودروسازان بزرگ کشور در ۹ماه امسال نشان می‌دهد طبق معمول بیشترین تیراژ نصیب ایران‌خودرویی‌ها شده است که توانسته‌اند نزدیک به ۳۹۵هزار دستگاه محصول سواری را تولید کنند. این میزان تولید سبب شده آبی‌های جاده‌مخصوص افت شش‌درصدی را در کارنامه خود نسبت به سال گذشته (با تیراژ ۴۲۱هزار دستگاهی) به ثبت برسانند. سایپایی‌ها اما تولیدى حدودا ۲۱۸هزار دستگاهی را در ۹ ماه امسال ثبت کرده‌اند که نسبت به مدت مشابه سال گذشته (با تولید حدودا ۲۲۵دستگاهی) افت بیش از سه‌درصد را در این شرکت نشان می‌دهد. پارس‌خودرویی‌ها نیز با توجه به آمار تولید ۷۹هزار دستگاهی تا پایان آذر امسال، نسبت به ۹ ماه مشابه سال گذشته (با تیراژ ۹۹هزار و ۲۸۸دستگاهی) افت ۲۰درصدی داشته‌اند.
بنابر آمار منتشرشده در سامانه کدال، ایران‌خودرو در ۹ماه امسال بیشترین تولید خود را به مدل‌های پژو اختصاص داده است. بر اساس آمار منتشره، ایران‌خودرو در بازه زمانی تحت بررسی، بیش از ۲۰۹هزار دستگاه انواع پژو را تولید کرده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، افت بیش از ۱۹درصدی را نشان می‌دهد. در بین دیگر محصولات ایران‌خودرو، سمند تیراژ حدودا ۴۱هزار و ۵۰۰دستگاهی را از خود به جا گذاشته که نسبت به ۹ ماه مشابه سال گذشته کاهش ۲۵درصدی را نشان می‌دهد. این محصول در سایت‌های شهرستانی ایران‌خودرو تولید می‌شود که سهم اصلی به سایت تبریز تعلق دارد.
بنابر آمار ارائه‌شده به بورس، دنا نیز در ۹ ماه امسال تیراژی حدودا ۶۳هزار دستگاهی داشته است. در مقایسه با ۹ ماه مشابه سال گذشته تولید دنا نزدیک به ۱۱درصد رشد را به خود می‌بیند. رشد تولید دنا در حالی است که دیگر محصول ایران‌خودرو به نام رانا با افت تولید در ۹ ماه امسال مواجه بوده است. ایران‌خودرویی‌ها تا پایان آذر امسال بیش از ۱۷هزار و ۳۰۰ دستگاه رانا به تولید رسانده‌اند که نسبت به ۹ ماه سال گذشته، افت حدودا ۱۶درصدی را نشان می‌دهد. در گزارشی که ایران‌خودرو برای آذر به بورس ارائه داده، رانا در این ماه کمتر از سه‌هزار و ۲۰۰دستگاه تولید داشته است.
از رانا که بگذریم، ایران‌خودرو محصولی چینی به نام هایما نیز دارد که تولید آن در ۹ ماه امسال و نسبت به بازه زمانی مشابه سال گذشته، حدودا ۳۴درصد رشد را به خود می‌بیند. طبق آمار در ۹ ماه امسال، ایران‌خودرویی‌ها بالغ بر ۱۵هزار و ۴۵۰ دستگاه هایما در سایت خراسان خود تولید کرده‌اند. سری هم به تارا بزنیم؛ محصولی که ایران‌خودرویی‌ها آن را روی پلتفرم پژو ۳۰۱ (خودرویی که قرار بود در دوران برجام مهمان این شرکت شود) ساخته‌اند. طبق آمار منتشره در کدال، ایران‌خودرو در ۹ ماه امسال حدود ۳۴هزار دستگاه تارا تولید کرده، محصولی که در مدت مشابه سال گذشته کمتر از ۱۵هزار دستگاه تیراژ داشته است. بنابراین تولید تارا در ۹ ماه امسال نسبت به بازه زمانی مشابه سال گذشته بیش از دو برابر شده است.
از ایران‌خودرو بگذریم و به سراغ سایپا برویم؛ دومین خودروساز بزرگ کشور که بیشترین حجم از سبد محصولاتش در ۹ ماه امسال به خانواده ایکس ۲۰۰ اختصاص داشته است. طبق آمار ارائه‌شده به کدال، سایپایی‌ها در بازه زمانی تحت بررسی حدود ۱۷۹هزار دستگاه از اعضای این خانواده را به تولید رسانده‌اند. در مقایسه با ۹ ماه سال گذشته، تولید خانواده ایکس ۲۰۰ حدود ۱۱درصد کاهش یافته است. اما تولید شاهین در سایپا طی ۹ ماه امسال به حدود ۳۸هزار دستگاه رسیده است. در مقایسه با ۹ ماه سال گذشته، تولید این خودرو حدود ۱۴درصد بالا رفته است. در لیست سایپا، گزینه‌ای به نام «سایر» نیز وجود دارد که مشخص نیست مربوط به چه خودروهایی است. طبق آمار اعلام‌شده، تیراژ «سایر» خودروها در سایپا در ۹ ماه امسال هزار و ۲۳۱ دستگاه بوده است. سایپایی‌ها همچنین تا پایان آذر امسال در مجموع ۱۹ دستگاه آریای اتومات را به تولید رسانده‌اند. این خودرو که هنوز تاریخ دقیق عرضه آن به بازار مشخص نیست، در آذر امسال تنها سه دستگاه تولید داشته است.
از سایپا رد شویم و به سراغ پارس‌خودرو برویم و نگاهی به کارنامه تولید ۹ ماه امسال این خودروساز بیندازیم. پارس‌خودرویی‌ها در بازه زمانی تحت بررسی، نزدیک به ۲۲هزار دستگاه کوئیک معمولی را به تولید رسانده‌اند که نسبت به ۹ ماه پارسال افت بالای ۵۰درصدی را نشان می‌دهد. در آمار تولید ۹ ماه امسال پارس‌خودرو، نام محصول جدید این شرکت به نام سهند نیز به چشم می‌آید که البته تیراژ بسیار اندکی داشته است. طبق آمار، سهند که سال گذشته رونمایی شد، در بازه زمانی تحت بررسی تنها ۳۲ دستگاه تولید داشته است. تعداد تولید این خودرو در آذرماه امسال نیز فقط پنج دستگاه بوده است.
در کارنامه تولید پارس‌خودرو بیشترین تعداد تولید طی ۹ ماه امسال، به خانواده Q۲۰۰ تعلق دارد. طبق آمار ارائه‌شده به کدال، در این مدت بیش از ۵۷هزار دستگاه از محصولات این خانواده در پارس‌خودرو به تولید رسیده است. در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، تولید در خانواده خودرویی مورد‌نظر بیش از پنج‌هزار دستگاه رشد کرده است. در آمار تولید ۹ماهه پارس‌خودرو خبری از محصولاتی مانند ساینا، کوئیک مدل اس و کوئیک پلاس دنده‌اتومات نیست؛ بنابراین به نظر می‌رسد تولید آنها متوقف شده است.
