به گزارش ایران اکونومیست، عراق طی سال‌های گذشته به عنوان دومین شریک تجاری ایران، یکی از مقاصد صادراتی برای صدور کالاهای ایرانی به شمار می‌رود، اما حفظ و توسعه این بازار با وجود حضور رقبایی مانند امارات متحده عربی، ترکیه، چین، هند و آمریکا در بازار عراق در حالی که این کشورها از مقاصد مهم صادراتی عراق نیز به شمار می‌روند، منافع دو جانبه‌ای برای عراق ایجاد می‌کند و لذا این موضوع زنگ خطر جدی برای برنامه‌های توسعه صادرات ایران در بازار عراق است که اگر برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌های تجاری را مطابق با تغییر شرایط در کشور عراق پیش نبریم، می‌تواند تاثیر نامطلوبی بر حوزه تجارت ما با این کشور داشته باشد.
* تمایل عراق به سرمایه‌گذاری مشترک به جای واردات
در مورد لزوم تغییر رویکرد تجاری در عراق می‌توان به صحبت‌های کاظم جواد یاسین رئیس اتاق صنایع کربلا در همایش راهکارهای توسعه تجارت پایدار ایران و عراق در افق 2025 اشاره کرد و گفت، در عراق قانونی در خصوص حمایت از تولید کنندگان وجود دارد که بر اساس این قانون از تولید کنندگان انواع کالاها مانند سیمان مواد غذایی و بلوک آجر حمایت می‌شود تا در این زمینه‌ها به خودکفایی دست یابیم، لذا تمایل برای واردات این کالاها را نداریم، اما می‌توانیم در این زمینه‌ها همکاری و سرمایه‌گذاری مشترک داشته باشیم.
این گزارش می افزاید: این صحبت ها حاکی از تغییر رویکرد عراق از کشوری وارد کننده به تولید کننده است و این کشور در حوزه‌هایی مانند تولید سیمان و مواد غذایی سرمایه‌گذاری کرده، در حالی که سیمان تا چند سال پیش یکی از مهم‌ترین کالاهای صادراتی ایران به عراق بود و مواد غذایی نیز اکنون از مهم‌ترین کالاهای صادراتی ما به عراق به شمار می‌رود.
* تجارت ۲۰ تا ۳۰ میلیارد دلاری به عراق دست یافتنی است
یحیی آل اسحاق رئیس اتاق مشترک ایران و عراق با بیان اینکه بازار عراق تا ۱۵ سال آینده از فرصت صادراتی برای ایران بهره مند است، گفت: اما باید بدانیم که رقبای سرسختی وجود دارد که با امن شدن عراق به دنبال آن هستند که تا این مزیت را از ما بگیرند، بنابراین برای بهره‌مندی از این بازار و توسعه صادرات به کشور عراق باید متناسب با واقعیت‌ها عمل کرد، زیرا در غیر این صورت این بازار را از دست خواهیم داد.
وی با بیان اینکه حجم تجارت ایران و عراق می تواند به ۲۰ تا ۳۰ میلیارد دلار برسد و حتی گفته می‌شود، امکان افزایش آن تا ۳۰ میلیارد نیز وجود دارد، گفت: اما برای تحقق آن سه شرط شناخت واقعی بازار، روحیه و عزم و انجام اقدامات حرفه‌ای لازم است.
* لزوم شکل‌گیری سناریوی تجارت طلایی با عراق
جهانبخش سنجابی شیرازی در گفت‌وگو با فارس درباره راهکارهای حفظ و توسعه تجارت در بازار عراق گفت: اگر نوع فکر کردن و عملکردمان در بازار عراق را تغییر ندهیم، آن را از دست خواهیم داد.
دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق با اشاره به حضور رقبا در بازار عراق اظهار داشت: در حال حاضر گوی تجارت در بازار عراق را به کشورهای امارات، چین و ترکیه باخته‌ایم و بعدها ممکن است، به برخی از کشورهای دیگر مانند اردن و عربستان هم این گوی تجارت را ببازیم.
سنجابی شیرازی اظهار داشت: از هر 5 دلار کالایی که صادر می‌کنیم یک دلار آن صادرات ما به عراق است، بنابراین با از دست دادن صادرات به عراق، 20 درصد از صادرات خود را از دست می‌دهیم، لذا حفظ و توسعه صادرات به عراق بسیار حائز اهمیت است و از دست دادن بازار عراق، به منزله کاهش 20 درصدی حجم تجارت خارجی ما است.
وی با اشاره به ترسیم چشم‌انداز در تجارت با عراق و برنامه‌ریزی برای دستیابی به آن، گفت: رقبای ما قطعا به دنبال آن هستند تا همگرایی ما در تجارت با عراق را تبدیل به واگرایی کنند، بنابراین باید به دنبال حفظ این همگرایی باشیم.
این فعال تجاری با بیان اینکه سناریوهای مختلفی برای تجارت بین ایران و عراق در آینده قابل تصور است، افزود: سناریوی دلخواه ما تجارت طلایی با عراق است و دستیابی به این سناریو زمانی ممکن است که بین ایران و عراق همگرایی باشد.
وی افزود: در طول دوران 20 ساله پس از سقوط صدام، کشور عراق در یک دوره‌ای به سمت ثبات و در یک دوره‌ای به سمت ناامنی رفته است، بنابراین ما باید سناریوهای مختلف را برای آینده تجاری با این کشور پیش‌بینی کنیم.
سنجابی شیرازی اظهار داشت: اگر ما همگرایی با عراقی‌ها را به هر دلیل با بازیگری منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای کشورهای دیگر از دست بدهیم، ولی امنیت در عراق وجود داشته باشد، یک تجارت سخت و محافظه‌کارانه با عراق خواهیم داشت. اما اگر عراق به سمت ناامن شدن حرکت کند، مانند زمانی که داعش در آنجا حضور داشت، اما همگرایی ما با این کشور حفظ شود، قاعدتا تجارت ایران با عراق با وجود کاهش، از یک ثبات نسبی برخوردار خواهد بود.
دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق بیان داشت: بدترین سناریو در تجارت با عراق این است که عراق ناامن شود و عدم همگرایی بین دو کشور شکل بگیرد. در این صورت تجارت رسمی نخواهیم داشت و در تجارت با این کشور شرایطی مانند سال‌های 1991 تا 2003 را خواهیم داشت؛ یعنی تجارت بعد از جنگ تحمیلی تا زمان سقوط صدام که درواقع تجارت رسمی با این کشور نداشتیم، اما تجارت ما به این کشور به صورت غیررسمی و به شکل قاچاق بود.
وی اضافه کرد: اما اگر سناریوی تجارت طلایی با عراق شکل بگیرد، تحقق آن دو الزام دارد؛ اول اینکه تراز تجاری‌مان را متجانس کنیم و دوم اینکه به سمت تجارت ترجیحی برویم که اگر این دو کار را انجام دهیم، قطعا یک ثبات حداقلی در تجارت با عراق خواهیم داشت.
وی با بیان اینکه قطعا چشم‌انداز تجارت با عراق یک چشم‌انداز نگران‌کننده است، گفت: البته وضعیت بازار عراق برای ما تا سال 2025 همچنان ایده‌آل است، اما بعد از آن با توجه به کنش‌گری‌هایی که عراقی‌ها و رقبای ما در این بازار دارند؛ ایده‌آل نخواهد بود و برای حفظ شرایط ایده‌آل تجاری در این بازار باید اقداماتی را انجام دهیم و الزاماتی را رعایت کنیم.
سنجابی شیرازی با بیان اینکه شرایط حضور کشورها به دلایل مختلف در بازارهای تجاری قابل تغییر است، افزود: ترکیه تا پنج سال پیش جدی‌ترین رقیب تجاری ما در بازار عراق بود، اما امروز به دلایل مختلف از جمله تورم، کاهش ارزش پول ملی این کشور در مقابل دلار و... ترکیه گوی رقابت در بازار عراق را به امارات باخته است، به‌طوری‌که اکنون شریک اول تجاری عراق، امارات، سپس چین و پس از آن ترکیه و ایران قرار دارد.
دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق اظهار داشت: بنابراین اگرچه عراقی‌ها شریک دوم تجاری ما و ایران نیز شریک چهارم تجاری عراق است، اما در روند 12 ساله تجارت ما با عراق فراز و فرود وجود داشته است، بنابراین باید کنش‌گری خودمان را در بازار عراق تغییر دهیم.
وی افزود: سهم ما در بازار عراق حدود 14 درصد از بازار این کشور است، اما این سهم قابل افزایش به 20 درصد است به شرطی که تغییر رویکرد دهیم. به دست آوردن 20 درصد از بازار عراق به منزله 18 میلیارد دلار صادرات به این کشور است، در حالی‌که صادرات ما اکنون به این کشور سالانه حدود 10 میلیارد دلار است.
سنجابی شیرازی تصریح کرد: اگر با همین دست فرمان در تجارت با عراق حرکت کنیم، قطعا در تجارت با این کشور توسعه‌ای نخواهیم داشت.
دبیرکل اتاق مشترک ایران و عراق افزود: بنابراین باید در سطح حاکمیتی به سمت تحقق تجارت طلایی با عراق حرکت کنیم که دو زیرساخت لازم دارد؛ هم‌ترازی یا متناسب‌سازی تجارت ایران و عراق و رفتن به سمت موافقت‌نامه ترجیحی و باید بدانیم که تجارت آزاد یا ترجیحی وسیله حفظ، ثبات و توسعه تجارت بین ایران و عراق است.
وی اضافه کرد: همچنین باید بدانیم که دیگر به روش تجارت پیله‌وری، فروش درب کارخانه، نمی‌توان با عراق تجارت داشت، بلکه باید در این بازار حضور داشته باشیم و لازم است که با تنوع محصول این بازار را حفظ کنیم.
به گزارش فارس، با توجه به اینکه سیاست تجارت در عراق در سه حوزه جذب سرمایه‌گذاری خارجی، توسعه فعالیت بخش خصوصی و کاهش وابستگی به صادرات نفت متمرکز است، به نظر می رسد که ایران برای حفظ و توسعه صادرات به عراق باید در این بخش‌ها همکاری دامنه‌داری را با عراق آغاز کند تا آینده مطلوب را در تجارت با عراق داشته باشد تا دستیابی به تجارت 20 تا 30 میلیارد دلاری با عراق را محقق سازد.
گفتنی است؛ صادرات جمهوری اسلامی ایران به عراق در سال 1401 به بیش از 10 میلیارد دلار رسید که نسبت به سال 1400 حدود 15 درصد افزایش را نشان می‌دهد.
پایان پیام/
