دولت سیزدهم بیشترین هیاهو درباره رشد صادرات داشته و هنوز هم دارد و مبنای مقایسهاش نیزکارنامه دولت بیپناه حسن روحانی است که اسیر تحریم های فلج کننده دونالد ترامپ قرارگرفت ودرداخل نیز با کارشکنی هایی روبه روبود با این همه ترکیب صادرات غیرنفتی ایران در ۴ ماه نخست امسال فاجعهبار بوده و نشان میدهد ایران در توسعه صادرات کیفیت و ترکیب صادرات را فدای کمیت کرده است.
کاهش ارزش صادرات ایران در برابر افزایش وزنی صادرات نشان میدهد ایران تنها دنبال این است که ارز بیشتری وارد کند. کیفیت کالاهای صادراتی ایران با کشورهای همقدوقواره نشان میدهد ایران بسیار دور از کشورهایی مثل کرهجنوبی و ترکیه قرار گرفته است. شوربختانه صادرات غیرنفتی ایران دنباله همان صادرات نفت و گاز است که با کمترین فرآوری و تبدیل به کالاهای ارزشمند در قالب فرآوردههای پتروشیمی، میعانات گازی و مس و فولاد صادر میشود. تجربه نشان میدهد این رخدادی دنبالهدار است و به مرور ایران ناگزیر خواهد شد همین کالاها را با ارزانترین قیمت صادر کند.
اقتصاد ایران ۴ دهه است از روندهای تحولات تکنولوژیک جهان و نوآوریهای فنی و مدیریتی دور مانده و اگر با همین دست فرمان پیش برویم هرگز به جاده اصلی اقتصاد و روندهای پیشبرنده آن نخواهیم رسید. وای بر کسانی که افتخارشان این شده که بدون پیوستن ایران به افایتیاف و نیز برجام توانستهاند با شرایط ویژه طلب خود را از کرهجنوبی بگیرند و یادشان نمیافتد ارزش صادرات کرهجنوبی از صدها میلیارد دلار عبور کرده است و کالاهایی تولید و صادر میشود که در دنیا خواهان دارند. تا کی میخواهیم به فاجعه صادرات به این طریق ادامه دهیم. کرهجنوبی، ترکیه، تایوان، برزیل و برخی دیگر از کشورهای نوظهور صنعتی در دهههای تازهسپریشده برای توسعه و رشدهای پایدار بیشترین کوشش و برنامهریزی را برای صادرات انجام دادهاند و در کنار آن به واردات و جذب سرمایهگذاری جهانی پرداختهاند.
در میان غولهای اقتصادی جز آمریکا که به دلیل بازار بزرگ داخلی نسبت صادرات به تولید ناخالص داخلی آن شاید نسبت بالایی نباشد کشورهای چین، آلمان و ژاپن و دیگر غولهای بزرگ صادرات را به مثابه راه نجات خود برگزیدهاند. توسعه صادرات، راهبردی منطقی و اقتصادی و بر پایه خرد است، زیرا اقتصاد خود را به بازارهای رو به رشد گره میزنند و هرگز نگران محدودیت بازار نیستند. در حالی که این روزها بازارهای چین قرار است از خارج به داخل منتقل شوند میبینیم که قیمتها به دلیل محدودیتهای بازار داخلی روندی کاهنده را تجربه کردهاند و اقتصاد این کشور را در شرایط آسیبپذیر قرار دادهاند.