ناگفته هایی از مدارک عجیب خارج رفتگان علوم پزشکی

به گزارش خبرنگار مهر، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هر ساله با حدود یک هزار نفر از فارغ التحصیلان دانشگاه های خارجی برخورد می کند که بخشی از آنها از کیفیت لازم برخوردار نبودند. در گفتگو با کارشناسان و مدیران حوزه ارزشیابی مدارک تحصیلی وزارت بهداشت ناگفته هایی از برخی مدارک عجیب و وضعیت دانشگاه های نامعتبر مطرح شد.

بر اساس معرفی اداره ارزشيابي مدارك تحصيلي، این اداره وظيفه دارد که اعتبار دانشگاه ها و موسسات علمي بين المللي براساس استانداردهاي بين المللي را تعیین کند و به مراجعين با توجه به كشور محل تحصيل، مقطع تحصيلي، رشته و دانشگاه محل تحصيل راهنمايي کند و مدارك تحصيل دانش آموختگان خارج از كشور را به صورت علمي و عملي ارزشيابي کند.

به گفته دکتر یاسمن نفیسی معاون امور مدارک خارج از كشور وزارت بهداشت برای بررسی یک فارغ التحصیل خارج از کشور چند فاکتور باهم بررسی می شود. وی یادآور می شود برای اینکه یک لیست از دانشگاه های معتبر و غیر معتبر تهیه شود چندین مورد باید مورد بررسی قرار گیرد . این فهرست همیشه متغیر است چون ممکن است که یک دانشگاه مورد بازدید قرار گیرد و از این فهرست حذف شود و یا خیر. دیگر اینکه این بازدیدها یک فرآیند زمان بر و ادامه دار است.

نفیسی به نکته مهمی در ارزشیابی اشاره می کند و می گوید: یک نکته مهم در ارزشیابی مدارک تحصیلی خارج از کشور این است که امکانات دانشگاه و طول دوره برای ما مهم است. ما اعلام کرده ایم دانشگاه هایی که در رتبه بندی های جهانی از جمله QS و شانگهای و تایمز دارای رتبه هستند برای وزارت بهداشت معتبر هستند اما یک شرط هم داریم و آن اینکه طول دوره تحصیلی در آن دانشگاه ها باید با طول دوره تحصیلی در ایران هماهنگ باشد. 

وی می افزاید: ممکن است یک دانشگاهی در علوم پایه قوی باشد اما طول دوره تخصص در آنجا 3 سال باشد در حالی که طول دوره تخصص در کشور ما 4 سال است. در واقع ممکن است این دانشگاه معتبر باشد اما در دوره تخصص مورد تایید ما نیست.

معاون امور مدارک خارج از كشور مرکز خدمات آموزشی وزارت بهداشت یادآور می شود : فردی که قصد دارد در خارج از کشور تحصیل کند باید بداند که علاوه بر اعتبار دانشگاه، تطابق طول دوره و محتوا هم باید مورد توجه قرار گیرد . دوره دستیاری حتما باید 4 سال هماهنگ با طول دوره در ایران باشد. مواردی داشتیم که فرد از کشور اروپایی فارغ التحصیل شده که طول دوره تخصص در آنجا 2 ساله بوده و مورد تایید ما نیست.

اما در این میان موضوعی که موجب شده است این مسئله مورد اهمیت قرار گیرد فرآیند تحصیل در رشته های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی است که پس از بازگشت به کشور در بخش سلامت به کار گرفته می شوند. تفاوت این رشته ها در ارتباط با جان و سلامتی مردم جامعه ایجاب می کند که فارغ التحصیلان این رشته ها با دقت مضاعفی مورد ارزشیابی قرار گیرند.

شروط وزارت بهداشت برای ارزشیابی مدارک تحصیلی علوم پزشکی 

نفیسی در این باره خاطرنشان می کند: برای اینکه یک مدرک مورد ارزشیابی قرار گیرد باید چند فاکتور مهم در نظر گرفته شود ممکن است دانشگاهی در لیست وزارت بهداشت باشد، تطابق دوره هم داشته باشد اما دیپلم پیش دانشگاهی فرد با رشته همخوانی نداشته باشد یا فرد شرط معدل نداشته باشد و یا رشته پیش نیاز را نداشته باشد و از یک رشته غیر مرتبط به یک رشته پزشکی برود. دانشگاه های خارجی ممکن است فرد را بپذیرند اما وقتی فردی از یک کارشناسی ارشد نامرتبط می رود به یک دکتری تخصصی بالینی نمی تواند شرایط ارزشیابی ما را احراز کند.

دکتر سلیمان احمدی رئیس مرکز خدمات آموزشی وزارت بهداشت در این باره می گوید: ما برای ارزشیابی علاوه بر این مسائل شاخص برنامه آموزشی و برنامه درسی کشورها را مقایسه می کنیم. اینکه نظام پذیرش چگونه است و چطور دانشجو می گیرند اصلا برای پذیرش نظامی قایل هستند، مصاحبه ای یا آزمون دارند و یا بدون هیچ ورودی بی در و پیکر دانشجو می پذیرند.

وی می افزاید: ضمن آنکه  در دپارتمان های آموزشی، فرآیندهای آموزشی، کلاس ها و عرصه های آموزشی و تعداد شاخص بیمار دیدن برای آموزش علوم پزشکی هم برای ما اهمیت دارد. 

جدول دانشگاه های غیر معتبر از سوی وزارت بهداشت

احمدی می گوید : به طور نمونه در یکی از کشورهایی که ما چند دانشگاه آنجا را بی اعتبار اعلام کرده ایم شایعه کرده اند که یک دانشگاهی دانشجوی ایرانی نمی گیرد در حالی که این طور نیست آن دانشگاه از نظر ما معتبر است دلیل اش هم این است که مصاحبه ورودی دارد. به هر حال بیشتر افرادی که می روند می خواهند به راحتی پذیرش شوند و از این رو این شایعه ایجاد می شود. 

به گزارش مهر، در این سال ها بر اساس گزارش بازدیدهای مسئولان دولتی، نمایندگان مجلس، رایزن های علمی و فرهنگی و بررسی وضعیت دانش آموختگان برخی از دانشگاه های خارجی نشان داد که این دانشگاه ها از کیفیت لازم آموزشی لازم برخوردار نبوده اند. از همین رو از آگوست 2009 وزارت بهداشت چندین دانشگاه را در 9 کشور غیر معتبر اعلام کرد. 

به طور نمونه بر اساس اطلاعات موجود که از سوی برخی نمایندگان مجلس و رایزن علمی ایران در چند سال پیش از برخی دانشگاه های هندی منتشر شده بود 5 دانشگاه هندی کیفیت بد آموزشی داشتند به طوری که از آن دانشگاه مدارک جعلی خارج می شد و نحوه پذیرش هم به گونه ای بود که هر نوع دیپلم یا لیسانسی برای هر رشته ای پذیرفته می شد. 

نمونه دیگر دانشگاه های اوکراینی هستند که معدل های بسیار پایین حدود 11 و 12 را برای رشته های علوم پزشکی از جمله دندانپزشکی پذیرش می کردند. 

ارائه گواهی کالج های نرفته یا ریز نمرات به وزارتخانه در عرض یک هفته ! 

از نمونه های جالب توجه دیگر در رشته های علوم پزشکی در دانشگاه های دو کشور بلوک شرق از جمله ارمنستان و آذربایجان بوده است که پیش از غیر معتبر اعلام شدن این دانشگاهها، دانشجویان و دانش آموختگان آنجا هر مدرکی که وزارت بهداشت از آنها برای تکمیل پرونده درخواست می کرده است در عرض یک هفته ! به وزارتخانه ارائه می کرده اند. از گواهی کالج های نرفته تا ریز نمرات ! 

در برخی از دانشگاه هایی که نظام پذیرش ملاک رشته قبلی نیست افرادی با لیسانس حقوق، مهندسی کشاورزی، کاردانی مکانیک و کاردانی برق و حتی  دیپلم علوم انسانی ! برای رشته دندانپزشکی پذیرش داده اند و پذیرفته شده اند. در حالی که بر اساس ملاک های وزارت بهداشت از سال 2009 به این سو، کسی که می خواهد دندانپزشکی، داروسازی و پزشکی بخواند باید دیپلم و پیش دانشگاهی مرتبط داشته باشد و معدل اش کمتر از 16 نباشد.

از سوی دیگر وزارت بهداشت در برابر رشته های جدید مقاومت نمی کند چرا که به گفته دکتر احمدی رئیس مرکز خدمات آموزشی برخی از رشته ها در دنیا جدید محسوب می شود و یا چند رشته ای است اما اگر استاندارد لازم را داشته باشد پس از بررسی انجمن های علمی به آنها مجوز داده می شود و فارغ التحصیلان آن رشته ها نیز به طور دقیق مورد ارزشیابی قرار می گیرد پس این طور نیست که ما در برابر دانش آموختگان خارج مقاومت به خرج بدهیم.

در حال حاضر حدود 14 تا 15 هزار نفر در رشته های علوم پزشکی در خارج از کشور شاغل به تحصیل هستند که توصیه اول وزارت بهداشت به آنها تحصیل در دانشگاههای معتبر است. بیشترین فارغ التحصیلان خارج از کشور هم در رشته دنداپزشکی هستند. 

تحصیل در دانشگاه های غیرمعتبر با تحصیل نکردن تفاوتی ندارد 

دکتر سعید عسگری دبیر شورای آموزش دندانپزشکی به خانواده های دانشجویان شاغل به تحصیل در خارج از کشور خاطرنشان می سازد: کسانی که در دانشگاه های غیرمعتبر تحصیل می کنند اگر می خواهند برگردند یا باید بروند یک دانشگاه معتبر و ادامه تحصیل دهند و فارغ التحصیل شوند و یا اینکه تحصیل شان را رها کنند. 

وی می افزاید: این موضوع بسیار اهمیت دارد که افرادی که در دانشگاه های غیر معتبر تحصیل می کنند نگذارند درس شان تمام شود بعد برگردند چون وقتی برگردند با نرفتن شان هیچ فرقی ندارند. مردم باید به سایت وزارت بهداشت دائم مراجعه کنند و ببینند که بچه هایشان در کدام دانشگاه هستند و اگر غیر معتبر است حتما آنها را از آن دانشگاه ها خارج کنند و هزینه بیهوده نکنند.

دکتر نفیسی معاون مرکز خدمات آموزشی نیز در این باره تاکید می کند: برخی منتظر بازدیدهای وزارت بهدشت از دانشگاه ها هستند اما تاکید می کنم که اگر برنامه ای برای بازدید وجود داشته باشد این موضوع تضمینی برای تایید نیست و بسیاری از وقت ها بازدید انجام شده اما دانشگاه هم تایید نشده است. افرادی که در دانشگاه های غیر معتبر تحصیل می کنند تا فرصت دارند به یک دانشگاه مورد تایید ما بروند و بیش از نصف دوره بر اساس برنامه دانشگاه دوم تحصیل کنند و فارغ التحصیل شوند و پس از آن بر اساس ضوابط درباره ارزشیابی آنها تصمیم گیری می شود.

اما نکته جالب توجه دیگر این است که پس از اعلام غیر معتبرها، تلاش برخی کشورها برای تغییر وضعیت بوده است. مسئولان وزارت بهداشت از درخواست های برخی از کشورها خبر می دهند که در نامه نگاری های متعدد خواستار این بوده اند وزارت بهداشت از آنجا بازدید کند که این موضوع به این معنی است که اعتباربخشی یا عدم اعتبار برای یک دانشگاه از سوی کشوری دیگر مهم بوده است.