نامور مطلق: تنها آمدم و تنها می‌روم

به گزارش خبرنگار ایران اکونومیست، ظهر امروز شنبه سوم تیرماه، مراسمی تکریم ریاست پیشین و معارفه ریاست جدید فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران، در سالن ایران ساختمان فرهنگستان هنر برگزار شد.

ریاست فرهنگستان هنر از اواخر سال ۹۹ بر عهده بهمن نامورمطلق بود و حالا طی روزهای گذشته مجید شاه‌حسینی به عنوان رییس جدید این نهاد تعیین شده است.

در این مراسم غلامعلی حدادعادل رییس فرهنگستان ادب و زبان پارسی، علی اکبر صالحی قائم مقام رییس فرهنگستان علوم، محمدحسین ایمانی خوشخو دبیر عالی شورای هنر، انسیه خزعلی معاون امروز زنان و خانواده ریاست جمهوری و ... حضور پیدا کردند.

همچنین داریوش ارجمند، محمدحسین ایمانی خوشخو، حسن بلخاری، محمدرضا پورجعفر، محمدرضا حسنایی، علیرضا عندلیب، محسن مومنی شریف، عبدالحمید نقره کار و عبدالمجید قدیریان به عنوان افرادی معرفی شدند که قرار است از اعضای جدید فرهنگستان هنر باشند.

فرهنگستان هنر حدود ٢۴ سال قبل در سال ١٣٧٧ در شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب و تصویب شده است.

در ابتدای برنامه یکی از اعضای پیوسته فرهنگستان هنر، محمدعلی رجبی، نگارگر و هنرمند در سخنانی گفت: با افتخار به اینکه یکی از اعضای پیوسته فرهنگستان هنر هستم، به اینکه از ابتدای فرهنگستان حضور داشتیم و شاهد تحولات مختلف این خانه فرهنگ و هنر بودیم هم می‌بالم. فرهنگستان هنر افت و خیزهای زیادی داشته است. این افت و خیزها به این خاطر بود که به دنبال یک فرهنگستان بومی بودیم. به یاد دارم در ابتدای راه به ما اساسنامه کشورهای دیگر را دادند و زمانی که مطالعه کردیم دیدیم نمی تواند جوابگوی آن چیزی باشد که باید در نظام جمهوری اسلامی ایران برقرار شود. بر همین اساس قرار شد از کسانی که در متن هنر هستند بپرسیم و به جای اینکه به نظریات پیچیده بپردازیم، زمانی که قرار است در فرهنگستان از هنر صحبت شود باید به راهکار ها پرداخته شود و به مسائل نظری اکتفا نشود. 

وی ادامه داد: ما توانستیم نظام آموزش استاد شاگردی را طرح‌ریزی کنیم؛ چیزی که برخی تصور می‌کردند که زمانش گذشته است. با این شرایط ما نظام استاد شاگردی را در همین فرهنگستان هنر با حمایت همه‌جانبه محمود فرشچیان نوشتیم. متاسفانه توسط دولت‌های گذشته مورد حمایت قرار نمی‌گرفت و تصویب نمی‌شد تا دولت کریمه دکتر رییسی پذیرفتند و بعد آقای رییس جمهور به عنوان رییس شورای انقلاب فرهنگی تصحیح کردند، امضا کردند و برای اولین بار اتفاقی بزرگ افتاد. برای اولین بار شیوه آموزشی که برای خود ماست تصویب شد و در سطح جهانی هم اعلام خواهد شد.

او گفت: فرهنگستان، فرهنگستان نشد تا زمانی که دکتر نامورمطلق آمدند. ایشان تمام وقت و نیروی خود را بر فرهنگستان گذاشتند. او فردی عالم هم بود که بر چنین جایگاهی نشست. مقاصدی را دنبال کردند که می‌توانیم به برخی کارهای ایشان اشاره کنیم.

او حمایت از تحقیقات بنیادی را از مهم‌ترین اقدامات بهمن نامور مطلق دانست و گفت: تالیفات و فعالیت‌های علمی ایشان جهت خوبی به جامعه علمی دادند. ما دائما با مراکز مختلف صحبت می‌کردیم تا فرهنگستان در دل جامعه باشد. مهم‌ترین اقدام ایشان این بود که فرهنگستان را به عنوان یک نهاد علمی و به دور از سیاست‌زدگی نگه داشتند. ما اعتقاد داشتیم بهترین سیاست برای ما سیاست علمی بود. این افتخار برای ایران است. فرهنگستان یک خانواده است و هیچکس نمی‌تواند نظر خود را به عنوان نظر جمع مطرح کند.

رجبی با تاکید بر اینکه مقاصد فرهنگستان ارزشمند است، گفت: در طول این دوران که زمان علم و هنر بود ساعت‌ها بحث های تخصصی را خدمت جناب آقای بهمن نامورمطلق داشتیم. به قول استاد بزرگی دغدغه هنرمندان بحث درباره خلاقیت و شیوه آموزش بود. 

وی ادامه داد: از اقداماتی که در فرهنگستان هنر انجام شده است تحقیق و تفحص در زمینه هنرهای سنتی است. ما هر چه داریم در سنت‌هاست، اگر مدرنیته قرار باشد مطرح شود باید از دل سنت‌ها بیاید. هیچ تمدنی با ترکیب ایجاد نشده است. مسیر حرکت یک سنت از درون خود صورت جدید می‌سازد. ما با فرهنگ عظیم، به‌خصوص در عالم هنر باید این کار را بکنیم. 

وی در پایان گفت: خوشبختانه بعد از چنین ریاست عالم و متینی، شخصیت بزرگوار دیگری این وظیفه را به عهده می‌گیرند که از شخصیت‌های فرهیخته هنر کشور هستند. قطعا دغدغه این بزرگوار نیز چنین مسائلی است. البته این فرهنگستان مشکلات اقتصادی هم زیاد داشت که در این مدت هم پیگیری می شد اما امیدواریم با حضور دکتر شاه‌حسینی چنین مشکلاتی را هم تجربه نکنیم.

در ادامه عبدالحسین خسرو پناه، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز گفت: فرهنگستان هنر یکی از چهار فرهنگستان مهم کشور و یکی از دستگاه های حاکمیتی موثر است. برخی خیال می کنند فرهنگستان ها یک سازمان مردم نهاد هستند اما این ها دستگاه های حاکمیتی هستند که البته به معنای حزبی نیست و آفت آن این است که سیاست زده شوند و مثلا از یک گروه خاص در آن جا جمع شوند.

وی ادامه داد: هنر ایرانی و اسلامی مبتنی بر حکمت است. همه اقسام هنر در ایران اسلامی مصداق حکمت است. هنرهای نمایشی، موسیقی، هنرهای تجسمی، سازهای موسیقی ایرانی و ... مبتنی بر حکمت است. یعنی دقیقا اگر آثار حکمای ما را ببینید موسیقی مبتنی بر ریاضیات و دانش عقلی است.

وی گفت: فرهنگستان هنر میراث‌دار هنر ایرانی و اسلامی است که در سیاست‌گذاری هنر کشور هم موثر است. به نظر من فرهنگستان هنر باید سیاست‌گذار رشته‌های هنر و دانشگاه‌های هنر نیز باشد. وضعیت هنر در دانشگاه‌ها مطلوب نیست؛ چرا چهار دهه از انقلاب گذشته اما هنوز یک رشته هنر ما پی اچ دی ندارد. چرا ما پی اچ دی خوشنویسی، سینما و ... نداریم. در حوزه معماری البته رشد خوبی داشته‌ایم.

خسروپناه اظهار کرد: چرا هنوز فرآیند آموزش استاد و شاگردی آنطور که باید اجرایی نشده است؟ باید بعد از دانشگاه استاد فرشچیان، دانشگاه‌های دیگر هم این روند را اجرا کنند. 

او ادامه داد: پیش از دوره کرونا با دکتر نامور مطلق برنامه‌ای داشتیم که به حضور اساتید هنر می‌رسیدیم. اولا چقدر خوشحال می‌شدند که به هر حال دو نفر از حوزه و دانشگاه به محضرشان رسیدند. اساتید هنر نیاز به تکریم و احترام دارند و این تکریم و احترام را باید در رفتار از خود نشان دهیم. متاسفانه در دوران کرونا نشد که ادامه دهیم اما باز هم از دکتر نامور خواهش کردیم که حالا که وقت آزادتری دارند هم مشاور دبیر عالی شورای عالی انقلاب فرهنگی در حوزه هنر باشند و هم برای تکریم این اساتید به محضرشان برسیم.

در ادامه این مراسم بهمن نامور مطلق ـ رییس پیشین فرهنگستان هنر ـ در سخنانی خاطرنشان کرد: من نه در تودیع و نه در معارفه خود شرکت می کنم. مسئولیت های مختلفی داشتم، نه تودیع و نه معارفه داشتیم. معتقدم اینگونه مراسم تشریفاتش بیشتر از تشرفاتش است اما اینجا فرهنگستان است که همواره برای من خانه دومم بوده است. من اینجا کلی خاطره دارم. فرهنگستان برای من فرهنگستان است و چیز دیگری نیست. با شادی و سوگواری همکارانم در اینجا همراه بودم و خواستم در این تودیع حضور پیدا کنم. تنها آمدم و تنها هم دارم می‌روم. شدیداً معتقد بودم که باید احوال آدم‌ها عوض شود تا اینکه افراد تغییر کنند. فکر می‌کنم که اشتباه نکرده بودم. وقتی خودم را راضی کردم که بیایم اینجا، بعدش با خودم فکر کردم که چه بگویم. من نمی‌خواهم گزارش کار بدهم، گزارش کار من روی سایت هست. وقت این جلسه را با آن نمی‌گیرم، خوب و بدش آنجا وجود دارد. فکر کردم کار دیگری که می‌توان کرد چیست؟ من از مشکلات خود هم نمی‌خواهم صحبت کنم، اما نکته‌ای را می خواهم عرض کنم. اعتباری که اینجا به ما داده می‌شد کمتر از حقوق بچه‌ها بود. حالا که کسی معرفی شده از او حمایت کنید، نگذارید که مجبور باشد دنبال حقوق بچه‌ها بدود، دستشان باز باشد. ممنونم از اینکه بار سنگینی را از روی دوش من برداشتید و امیدوارم دکتر شاه حسینی بتوانند ادامه دهند. 

او گفت: همزمان با اینکه این تغییر اعلام شد، دو کتاب من چاپ شد. تلاقی این‌ها را من تصادفی نمی‌بینم و نشانه الهی می‌بینم که به من می‌گوید به دنبال پژوهش برو. من فعلا می‌خواهم از کار اجرایی فاصله بگیرم و به دانشگاه برگردم که فعالیت‌های علمی، آموزشی و پژوهشی انجام دهم. نکته آخر اینکه شاکر و سپاسگزارم از خداوند که بعد از یک دهه دوباره به فرهنگستان برگشتم و در خدمت دوستان بودم. خوشبختانه من با همه همکاران خود ارتباط خوبی داشتم و یکی از مقاطع خوب زندگی من رقم خورد. کاستی‌هایی بود که از همکارانم حلالیت می‌خواهم. ضمن تبریک به آقای شاه‌حسینی، برایشان آرزوی موفقیت می کنم.

در ادامه مراسم مجید شاه‌حسینی ـ رییس جدید فرهنگستان هنر ـ نیز حاضر شد و اظهار کرد: امروز ۱۰ عضو بزرگوار جدید الورود به عرصه فرهنگستان هنر را نیز میزبانی می‌کنیم.

او گفت: هنر عرصه جهاد اما جهاد نرم است. بنده بر حسب وظیفه مسئولیت‌هایی را داشتم در فاصله بین آن‌ها معلمی بوده است. امیدوارم باب معلمی هیچ‌وقت به روی عاشقان این عرصه بسته نشود. به هر حال، تعاریف مختلفی از تاریخ را گفتند. فیلسوفانی بودند که می گفتند جنگ موتور تاریخ است، این نگاهی نظامی به تاریخ بود. منظر ما به تاریخ هنر مقدس است و اگر پذیرفته ایم که قاعدتا وظایفی داریم، خیلی این روند به سلایق امثال بنده سپرده نشده است. امیدواریم که در مسیر هنر ایرانی، اسلامی و انقلابی در فرهنگستان هنر گام برداریم. به همه عزیزانی که تا امروز منشأ خدمات بودند خدا قوت می گویم. 

وی گفت: ظاهراً دغدغه بودجه و مسایل مادی وجود دارد. سال ها قبل حکیم سنایی غزنوی سرود و گفت «گوگرد سرخ خواست ز من سبز من پریر. در پیشش ار نیافتمی روی زردمی. خود سهل بود سهل که گوگرد سرخ خواست. گر نان خواجه خواستی از من چه کردمی»