حجت الاسلام و المسلمین محمد شیخ الاسلامی، کارشناس قرآنی و محقق سبک زندگی دینی، در گفتگو با ایران اکونومیست به شیوه‌های متنوع خداوند در قرآن کریم برای نهادینه کردن آموزه‌های اخلاقی و دینی اشاره کرد و گفت: خداوند در قرآن برای اینکه مفاهیم مختلف را به ما منتقل کند روش‌های گوناگونی را به کار برده است. یکی از این شیوه‌ها، سؤال و جواب است؛ یعنی سؤالاتی را از بندگان خود می‌پرسد تا مخاطبان قرآن با تأمل در آن سؤالات، مفاهیمی را یاد بگیرند و نسبت به آن توجه پیدا کنند.
پژوهشگر قرآن کریم با اشاره به اینکه در قرآن حدود سیصد سؤال مطرح شده، تصریح کرد: طبیعی است که این‌ها سؤال حقیقی نیست، یعنی به این مفهوم نیست که خداوند پاسخ را نمی‌داند و از ما می‌پرسد. بلکه تلنگری برای مخاطبان قرآن است. همین ویژگی تأمل برانگیزی و توجه دادن در سؤال مهم است که مورد اهتمام قرار گرفته است.
او ادامه داد: خداوند در آیه 44 سوره بقره اولین سؤال را این طور مطرح می‌فرماید که:«أَتَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَتَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ وَأَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتَابَ أَفَلَا تَعْقِلُونَ؟» آیا شما مردم را به خوبی امر می‌کنید و خودتان را فراموش کردید؟ این سؤال بسیار مهمی است که همه ما باید از خود بپرسیم.
شیخ الاسلامی خاطرنشان کرد: بسیاری از ما عادت داریم بیش از اینکه به اشکالات خود بپردازیم، به اشکالات دیگران می‌پردازیم و بیش از اینکه خود را قضاوت کنیم، دیگران را مورد قضاوت قرار می‌دهیم. چون نمی‌خواهیم ضعف‌های خودمان را ببینیم، با دقت به دیگران از ضعف خود چشم‌پوشی می‌کنیم.
محقق سبک زندگی اسلامی اظهار داشت: قرآن از ما می‌پرسد این چه نوع مشی و روشی است که عده‌ای مدام دیگران را به خوبی امر می‌کنند اما به ضعف‌ها و نقاط تاریک خود توجه نمی‌کنند؟
شیخ الاسلامی توجه به اصلاح دیگران در عین بی‌توجهی به اصلاح خود را نشانه عدم عقلانیت در تعابیر قرآن عنوان کرد و گفت: این نکته در قرآن یکی از نشانه‌های عدم عقل است، چون بلافاصله می‌فرماید: «أفلا تعقلون؟» آیا شما فکر نمی‌کنید و خردورزی ندارید؟ یعنی در منطق قرآن، کسی که به جای پرداختن به خود و توجه به مسائل اخلاقی خود مدام به دنبال اصلاح دیگران است و به جای اینکه به فکر سونوشت و آخرت خود باشد مدام اعلام می‌کند که می‌خواهم دیگران را اصلاح کنم، نشانه عدم عقل اوست.
کارشناس سبک زندگی اسلامی این نکته را در محیط خانواده هم تحلیل کرد و اظهار داشت: در فضای خانوادگی هم این اتفاق می‌افتد که عده‌ای از پدر و مادرها به جای اینکه به خود بپردازند، تنها به نسل بعدی توجه دارند. این در حالی است که اگر والدین می‌خواهند مسئله‌ای را در نوجوان خود حل کنند، باید بدانند یکی از مهمترین راه‌ها این است که آن مسئله را در خود حل کنند.
او همچنین به سرمایه‌گذاری‌های کلان فرهنگی و عدم تأثیرگذاری بخشی از آنها اشاره کرد و گفت: بسیاری از اوقات مدیران فرهنگی می‌گویند سرمایه‌گذاری می‌کنیم، تصمیم‌سازی و برنامه‌ریزی می‌کنیم اما مشکل فرهنگی در جامعه حل نمی‌شود. جهت عمده، آن است که بسیاری از مدیران فرهنگی به خود توجه نمی‌کنند و دقت ندارند که برای اصلاح جامعه اول باید خود را اصلاح کنند.
شیخ الاسلامی خاطرنشان کرد: اول خود را اصلاح کنید، مسائل اخلاقی و فرهنگی خود را حل کنید و بعد برای حل مشکلات دیگران ورود کنید. غیر از این نشان‌دهنده عدم عقلانیت برای مجموعه‌ای است که در فضای خانوادگی یا اجتماعی تصمیم می‌گیرند.
