با او درباره‌ی سال‌های دور خاطراتش از مجموعه «شاگرد اولی‌ها» هم‌کلام شدیم؛ نمایشی که ۳۵ سال پیش از جمله برنامه‌های تفریحی و سرگرمی تلویزیون به حساب می‌آمد و زنده یاد حسین محب اهری در نقش یک پادشاه به نام قل قل میرزای دیوانه یا همان «پدرپادشاه» معروف به ایفای نقش پرداخته بود که فرزندان خود «بَه‌بَه میرزا» و «چَه‌چَه میرزا» را به مکتب گذاشته بود تا درس بخوانند اما...
مجموعه نمایشی «شاگرد اولی‌ها» سال ۶۵ تولید و محصول شبکه دو سیما بود که در برنامه کودک آن سالها پخش می‌شد. غلامحسین لطفی کارگردانی این برنامه را برعهده داشت. حسن دادشکر و حمید عبدالملکی بازیگران برنامه در نقش دو کودک کلاس اولی لوس بودند که با حسین محب اهری که در این برنامه نقش پدرشان را برعهده داشت، بازی می کردند. منصور والامقام در نقش جامه‌دار، بهروز هنربخش در نقش استاد و محمود نزهت‌سرشت هم در نقش خواجه‌برهان در این نمایش به ایفای نقش می‌پرداختند.
ایران اکونومیست در راستای مرور سریال‌ها و برنامه‌های ماندگار دهه‌ی فجر چهار دهه تلویزیون پس از خاطره‌بازی با «یک مشت پر عقاب»، «تا صبح»، «چاق و لاغر»، سریال تاریخی «پایان نمایش» و «تلویزیون کابلی» به سراغ مجموعه قدیمی «شاگرد اولی ها» رفت و پای صحبت های غلامحسین لطفی، کارگردان این مجموعه تلویزیونی دهه ۶۰ نشست.
غلامحسین لطفی که اخیرا هم تحت عمل جراحی از ناحیه پا قرار گرفته است و دوران نقاهت را سپری می کند، درباره ساخت نمایش «شاگرد اولی ها» که ۳۵ سال قبل در گروه کودک شبکه دو سیما تولید شد، با ایران اکونومیست به گفت و گو پرداخت.
منتظر نتیجه عمل جراحی هستم
او ابتدا درباره وضعیت جسمی و دلیل عمل جراحی اش این چنین می گوید: این جراحی در پی تاثیرات اتفاقی بوده که ۱۰ سال گذشته در صحنه ی فیلمبرداری به دلیل افتادن از بالای دیوار و شکستگی استخوان پاهایم ایجاد شده است. حدود یک ماه گذشته تحت عمل جراحی قرار گرفتم و منتظر نتیجه این عمل هستم و این روزها در خانه به سر می برم.
او البته درباره‌ی خاطراتش از مجموعه «شاگرد اولی ها» می گوید، این نمایش برای بیش از ۳۰ سال قبل بوده و خیلی جزئیات برنامه را به یاد نمی آورد، اما در عین حال درباره فعالیتش در حوزه کودک می گوید: من آن سالها برای گروه کودک و نوجوان شبکه های یک، سه و دو زیاد کار انجام دادم. نمونه آن «زنگ مدرسه» برای شبکه اول بود که کاری طولانی و بلند بود. بعد از آن «محله برو و بیا» بود که با آقای داریوش مودبیان ساختیم که هنرمندان زیادی از جمله آقای جبلی و بچه هایی که بعدها چهره شدند از دل این برنامه بیرون آمدند. منتها من خودم آن موقع بیشتر کارگردانی می کردم و این کار را هم با آقای مودبیان ساختیم.
لطفی درباره ی ایده ساخت نمایش «کلاس اولی ها» می گوید: این نمایش را از شبکه دو سیما به من سفارش دادند. آن موقع ما نویسنده به آن معنا نداشتیم و در حقیقت خودمان با آقای محب اهری (دوست بسیار خوب من) شخصیت ها را آفریدیم؛ در حالی که متن هم نداشتیم و آن را با تمرین درآوردیم که کار بسیار سختی بود.
فیلمبردارهای آماتور و زبلی حسین محب اهری
این کارگردان درباره خاطراتش از تصویربرداری نمایش «شاگرد اولی ها» یادآور می شود: در آن سال ها همه چیز در شبکه دوم سیما دستِ دوم بود، مثل کمرامن ها (فیلمبردارها)؛ این ها تازه فاز اولشان بود که در دانشکده صدا و سیما دوره می دیدند تا بعدا فیلمبردار شوند. برای گرفتن این نمایش ما، کمرامن ها می آمدند و چون تازه کار بودند نمی توانستند دوربین را چپ و راست و بالا و پایین بچرخانند. در واقع پرسوناژ که حرکت می کرد دوربین هم باید با آنها همراه می شد، اما این اتفاق نمی افتاد و کمرامن ها از حرکت پرسوناژها جا می ماندند و ما می خندیدیم. این اتفاق منجر به این می شد که دوباره کات بدهیم و کار را تکرار کنیم. آقای محب اهری فرد زبلی بود. به او می گفتم شما خودت در بازی افت و خیز داشته باش؛ به نوعی که دوربین عقب ماند با او همراه شو و عقب بیا و دوباره جلو برو و این کار را تکرار کن تا کمرامن ها راه بیفتند. آن وقت همین مدل جلو عقب رفتن در بسیاری از قسمت های نمایش قابل مشاهده است؛ به طوری که آقای محب اهری با فشار به دوکاراکتر دیگر جلو و عقب می رفتند تا همگی در کادر دیده شوند و این نمک کار شد و خاطره ای بود که از آن کار به یاد داشتم.
بانمکی محب اهری تا بازی های بداهه
لطفی درباره ی ساخت نمایش «شاگرد اولی ها» یادآور می شود که در این نمایش متنی به معنای واقعی نداشتند و اغلب حرکات، بداهه انجام می شده است. او می گوید: در این کار اگر بازیگرها را نگاه کنید، حرف هایشان تکرار می شود اما تکرارهای بانمک؛ به خصوص فوکوس یا تمرکز بر روی بازی آقای محب اهری که خیلی با نمک بودند، روحشان شاد.
این بازیگر در عین حال درباره موضوع و محتوای این نمایش که آموزش محور بود، در پاسخ به اینکه تا چه میزان بر کیفیت محتوای مجموعه نمایشی «شاگرد اولی ها» تاکید داشتند؟ اظهار می کند: این نمایش آموزشی بود و در جریان آن اعداد اعشاری را همراه با یک کار سرگرم کننده به بچه ها یاد می دادیم. اما آنچنان هزینه و تجهیزات برای ساخت نداشتیم. البته اینکه می گویم همه چیز بداهه بود، در عین حال در حد خودمان برای محتوای برنامه زیاد فکر می شد.
خنده‌های بی‌وقفه در پشت صحنه
او از حسن دادشکر و حمید عبدالملکی در مجموعه شاگرد اولی ها یاد می کند که در این نمایش به عنوان پسران قل قل میرزا و شاگردان مدرسه به نام های به به میرزا و چه چه میرزا ایفای نقش کردند و می گوید: آن زمان به حدی از این کار لذت بردیم و خندیدیم که داشتیم دیوانه می شدیم. با آقای عبدالملکی در دانشکده هنرهای زیبا همکلاس بودیم. من دانشجوی رشته کارگردانی بازیگری هنرهای زیبا بودم و عبدالملکی هم همکلاس من بود. آقای دادشکر هم چند سال زودتر از ما در دانشکده هنرهای زیبا رشته تئاتر می خواندند. نمی دانم کجا هستند. هر کجا که هستند سلامت باشند. به هر صورت از دوستان من بودند؛ خواهش کردم و آمدند. آقای محمود نزهت سرشت هم دکوراتور این نمایش بودند. نسبت به کار ابراز علاقه کردند و به همین دلیل نقش خواجه برهان را به ایشان دادیم و بازی کردند. بازی خوبی هم داشتند البته ما هم خیلی سخت گیری نمی کردیم. ولی بیشترین بازی ها مربوط به آقایان محب اهری، دادشکر و عبدالملکی بود.
لطفی از علاقه مندی اش به پخش این نمایش می گوید و مطرح می کند: خیلی دوست دارم یک بار دیگر «شاگرد اولی ها» را از تلویزیون ببینم و یاد خاطرات خوب پشت صحنه بیفتم. از همان سال هاست که آن را ندیده ام، سازمان صداوسیما هم بی لطفی کرده و نسخه ای از آثاری که کار کرده ایم را در اختیارمان قرار نداده است.
قول می دهم اگر از تلویزیون پخش شود پربیننده می شود
لطفی درباره ی طرح شوخی های این نمایش در آن سالها که آیا به جهت پخش مشکل ساز نبوده است؟ توضیح می دهد: این شوخی های تاریخی همیشه جذاب می شود. من به شما قول می دهم اگر «شاگرد اولی ها» از تلویزیون پخش شود پربیننده می شود؛ به این دلیل که به خوبی در قالب کمدی به تاریخ پرداخته است. آن زمان داستان را به تاریخ و دوران قدیم تر بردیم تا مشکلی در پخش ایجاد نکند.
او به حرفهایش اضافه می کند: در مورد «شاگرد اولی‌ها» مطلقا ادعایی ندارم؛ چرا که کاری دلی بود و ما با هیچی آن را ساختیم و بیشتر آموزشی بود اما همه با فکر و سلیقه خودمان ساخته شد. خودمان هزینه کردیم و تقدیم به تلویزیون کردیم. آن موقع بیشتر کارهای آموزشی همین طور بود. بابت همان کار من از تلویزیون طلبکارم اما دیگر نمی دانم چقدر بود.
غلامحسین لطفی در نمایی از سریال «خانه به دوش»
قید ساخت دوباره سریال «آینه» را زدم
وی درباره علت ضعف کارهای نمایشی در تلویزیون اظهار می کند: متاسفانه افرادی آمده اند که الفبای نمایش را هم نمی دانند و برایشان اصلا مهم نیست و تهیه کنندگان هم این کاره نیستند. من آن سال ها که سریال «آینه» را ساختم همه کاره، اعم از نویسنده، کارگردان و تهیه کننده خودم بودم که آن هم کار به یادماندنی شد و همیشه از من تقدیر می شد. فصل دوم «آینه» را که ساختم پول من را ندادند که باعث شد فصل سوم را نسازم. افراد دیگری آمدند و کار را ساختند اما آنقدر بد شد که قطع شد. ۱۰ سال پیش هم ساخت فصل جدید این کار را پیشنهاد دادند، ما مشغول طراحی شدیم بارها رفتیم و آمدیم و در آخر قید آن را زدیم. من هنوز هم از سریال «خانه به دوش» که همیشه هم از تلویزیون و شبکه های مختلف پخش می شود، طلبکارم. سریالی که ۲۰ سال پیش ساخته شد. اما حالا که خانه نشسته ایم کسی حالمان را نمی پرسد.
تصویری از سریال «آینه» به کارگردانی غلامحسین لطفیبه گزارش ایران اکونومیست، علامحسین لطفی اخیرا در فیلم «خفگی» فریدون جیرانی به ایفای نقش پرداخته و این فیلم جزو آخرین کارهای او محسوب می شود. او همچنین در برنامه «چهل تیکه» در تلویزیون حاضر شده است. پیشنهادهایی هم به گفته خودش برای بازی به او می شود، اما آنها را رد می کند.
در ویدئوی زیر می توانید بخشی از مجموعه نمایش خاطره انگیز «شاگرد اولی ها» را مشاهده کنید:
