به گزارش ایران اکونومیست، بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری که اخیرا عنوان "اقتصاد دانش‌بنیان" نیز به آن اضافه شده است، زیر نظر نهاد ریاست‌جمهوری، از سال ۱۳۸۵ شکل گرفت و هدف از این ایجاد این نهاد دولتی، ایجاد فضای دانش‌بنیان در کشور و ایجاد زیرساخت برای بهبود و توسعه حوزه‌های دانشی بوده‌است.
این معاونت تاکنون زمینه‌ساز ایجاد ۸۰۳۴ شرکت دانش‌بنیان شده که به این شرح است:
| نوع شرکت | تعداد |
|---|---|
| شرکت نوپا نوع ۱ | ۲۹۷ |
| شرکت نوپا نوع ۲ | ۱۹۵۲ |
| شرکت تولیدی نوع ۱ | ۷۰۲ |
| شرکت تولیدی نوع ۲ | ۴۰۴۲ |
| شرکت تولیدی مستعد دانش‌بنیان | ۴۹۱ |
| شرکت نوپای مستعد دانش‌بنیان | ۵۵۰ |
زمینه فعالیت این شرکت‌ها نیز به این شرح است:
| زمینه فعالیت فناورانه | تعداد شرکت |
|---|---|
| سخت‌افزارهای برق و الکترونیک، لیزر و فوتونیک | ۱۸۱۵ |
| فناوری اطلاعات و ارتباطات و نرم‌افزارهای رایانه‌ای | ۱۷۷۹ |
| ماشین‌آلات و تجهیزات پیشرفته | ۱۷۱۹ |
| مواد پیشرفته و محصولات مبتنی بر فناوری‌های شیمیایی | ۱۱۳۰ |
| دارو و فرآورده‌های پیشرفته حوزه تشخیص و درمان | ۴۸۰ |
| خدمات تجاری‌سازی | ۳۹۵ |
| کشاورزی، فناوری زیستی و صنایع غذایی | ۳۶۱ |
| وسایل، ملزومات و تجهیزات پزشکی | ۳۲۴ |
| صنایع فرهنگی، خلاق و علوم انسانی و اجتماعی | ۳۱ |
این نهاد علاوه بر سیاستگذاری و تدوین قوانین و مقررات برای تسهیل‌گری فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان، خدمات حمایتی نیز به آنها ارائه می‌دهد تا شرکت‌های نوپا به شرکت‌های بالنده تولیدی تبدیل شوند. از جمله این خدمات می‌توان به این موارد اشاره کرد:
| خدمات حمایتی | تعداد فناوران دریافت کننده |
|---|---|
| نظام وظیفه تخصصی | ۲۵۰۰ نفر |
| معافیت مالیاتی | ۱۳۵۹۲ نفر |
| معافیت و تسهیل تشریفات گمرکی | ۳۱۵۰ نفر |
| معافیت حق بیمه قرارداد | ۳۰۰۶ نفر |
| استقرار در کاربری مسکونی | ۳۷۵ نفر |
| پروانه بهره‌برداری و جواز تاسیس | ۱۰۴۸ نفر |
| توانمندسازی، تجاری‌سازی و مشاوره | ۲۰۰۰ نفر |
در سال جاری با مزین شدن سال به نام "دانش‌بنیان"ها قرار است تعداد این شرکت‌ها افزایش دو برابری یابد که این امر نیازمند حمایت مالی از این نهاد است و این در حالی است که در لایحه بودجه ۱۴۰۲ اعتبارات این نهاد رشد ۳۵ درصدی را نشان می‌دهد.
کل بودجه معاونت علمی و زیر مجموعه‌های آن در لایحه بودجه ۱۴۰۲
در لایحه کل بودجه ۱۴۰۲ برای نهاد معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست‌جمهوری و زیر مجموعه‌های آن ۳ هزار میلیارد و ۶۹۵ میلیارد و ۶۵۲ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان پیش‌بینی شده است.
این بودجه در سال جاری، ۲ هزار میلیارد و ۸۳۵ میلیارد و ۲۱۱ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان بوده که بودجه سال ۱۴۰۲ این نهاد نسبت به سال ۱۴۰۱ رشد ۳۵ درصدی نشان می‌دهد.
| بودجه ۱۴۰۱(تومان) | اعتبارات سال۱۴۰۲(تومان) | میزان‌افزایش |
| ۲,۸۳۵,۲۱۱,۶۰۰,۰۰۰ | ۳,۶۹۵,۶۵۲,۱۰۰,۰۰۰ | ۳۵ درصد |
اعتبارات معاونت علمی
در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ معاونت علمی، رقم یک هزار میلیارد و ۲۱۵ میلیارد و ۷۱۷ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان اعتبارات در نظر گرفته شد و این رقم در سال ۱۴۰۱ یک هزار میلیارد و ۷ میلیارد و ۷۲۶ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان بوده است.
اعتبارات معاونت علمی برای سال ۱۴۰۲ رشد ۲۰.۶۴ درصدی خواهد داشت.
| بودجه ۱۴۰۱(تومان) | بودجه ۱۴۰۲(تومان) | درصدافزایش |
|---|---|---|
| ۱,۰۰۷,۷۲۶,۲۰۰,۰۰۰ | ۱,۲۱۵,۷۱۷,۶۰۰,۰۰۰ | ۲۰.۶۴ درصد |
بنیاد ملی نخبگان
بنیاد ملی نخبگان که ماموریت شناسایی، جذب و پشتیبانی مادی و معنوی از نخبگان کشور را بر عهده دارد، برای این منظور این نهاد فرایند شناسایی نخبگان را از دوران آموزش ابتدایی تا دوران سرآمدی در قالب ۲۴ طرح پیگیری می‌کند.
بر این اساس تاکنون از سوی بنیاد ملی نخبگان ۵۰ هزار نخبه شناسایی شده و مورد حمایت قرار گرفته‌اند.
برای ادامه حیات این نهاد، در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ مبلغ ۲۲۲ میلیارد و ۱۱۲ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان پیش‌بینی شد. بودجه ۱۴۰۱ این نهاد مبلغ ۱۱۴ میلیارد و ۴۳۸ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان بوده است.
اعتبارات بنیاد ملی نخبگان در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ از رشد ۹۴.۰۹ درصدی برخوردار است.
| بودجه ۱۴۰۱(تومان) | بودجه۱۴۰۲(تومان) | درصدافزایش |
|---|---|---|
| ۱۱۴,۴۳۸,۷۰۰,۰۰۰ | ۲۲۲,۱۱۲,۹۰۰,۰۰۰ | ۹۴.۰۹ |
کارگروه توسعه زیرساخت و خدمات دیجیتال معاونت علمی
بودجه کارگروه توسعه زیر ساخت و خدمات دیجیتال معاونت علمی در سال ۱۴۰۲ مبلغ ۳۱۰ میلیارد تومان اعلام شده است. این اعتبارات برای سال ۱۴۰۱ مبلغ ۲۹۷ میلیارد تومان بوده است.
اعتبارات ستادهای توسعه فناوری‌های نوین
در لایحه بودجه ۱۴۰۲ برای ستادهای توسعه فناوری‌های نوین مبلغ ۶۵۴ میلیارد و ۶۷۵ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان پیش بینی شده است.
این عدد برای سال ۱۴۰۱، عدد ۵۴۴ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان بوده که اعتبارات این بخش برای سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ رشد ۲۰.۲۳ درصد دارد.
فناوری‌های فوتونیک و لیزر
فناوری فوتونیک و لیزر در لایحه بودجه در سال ۱۴۰۲ به طور مجزا دیده شد و اعتبارات آن ۷ میلیارد و ۸۳۱ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان در نظر گرفته شده که نسبت به سال گذشته تفاوتی نداشته است.
ستاد ویژه توسعه فناوری نانو و میکرو
بودجه سال ۱۴۰۲ ستاد فناوری نانو و میکرو ۲۳۵ میلیارد و ۶۲ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان پیش بینی شده، در حالی که این رقم در سال ۱۴۰۱ مبلغ ۱۷۵ میلیارد و ۲۹۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان بوده است.
اعتبارات این ستادها در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ رشد ۳۴.۱۰ درصدی را نشان می‌دهد.
ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی
بودجه این ستاد در بودجه ۱۴۰۱ رقم ۵۰ میلیارد و ۰۸۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان بوده که این رقم در لایحه ۱۴۰۲ با افزایش ۰.۰۲ درصدی به ۵۰ میلیارد و ۸۷۸ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان رسیده است.
ستاد توسعه زیست فناوری
بودجه سال ۱۴۰۲ مبلغ ۲۳۰ میلیارد و ۲۷ میلیون تومان ذکر شده است، در حالی که این بودجه در سال ۱۴۰۱ مبلغ ۲۳۰ میلیارد و ۵ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان بوده است که افزایش ۰.۰۱ درصدی را نشان می‌دهد.
ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی
بودجه این ستاد در سال ۱۴۰۲ مبلغ ۶۱ میلیارد و ۶۸ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان است. این مبلغ برای سال گذشته تفاوتی نداشته است.
ستاد فناوری‌های فضایی و حمل و نقل پیشرفته
بودجه این ستاد در سال ۱۴۰۲ مبلغ ۲۱۷ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان بوده است، این رقم مشابه سال گذشته بوده است.
به گزارش ایران اکونومیست، به طور کلی از میان ستادهای ۱۲ گانه معاونت علمی ریاست‌جمهوری، تنها ستادهای توسعه فناوری‌های نوین و نانو و میکرو افزایشی در بودجه‌ها داشته‌اند و مابقی ستادها بین صفر تا ۰.۰۲ درصد بوده است:
| ستاد | بودجه۱۴۰۱(تومان) | بودجه۱۴۰۲(تومان) | درصدافزایش |
|---|---|---|---|
| ستادهای توسعه فناوری‌های نوین | ۵۴۴,۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۶۵۴,۶۷۵,۳۰۰,۰۰۰ | ۲۰.۲۳ |
| فوتونیک و لیزر | ۷,۸۳۱,۸۰۰,۰۰۰ | ۷,۸۳۱,۸۰۰,۰۰۰ | ۰ |
| نانو و میکرو | ۱۷۵,۲۹۲,۲۰۰,۰۰۰ | ۲۳۵,۰۶۲,۱۰۰,۰۰۰ | ۳۴.۱۰ |
| ستادتوسعه‌علوم شناختی | ۵۰,۸۷۰,۲۰۰,۰۰۰ | ۵۰,۸۷۸,۴۰۰,۰۰۰ | ۰.۰۲ |
| توسعه زیست فناوری | ۲۳۰,۰۰۵,۴۰۰,۰۰۰ | ۲۳۰,۰۲۷,۰۰۰,۰۰۰ | ۰.۰۱ |
| ستاد سلول‌های بنیادی | ۶۱,۰۶۸,۴۰۰,۰۰۰ | ۶۱,۰۶۸,۴۰۰,۰۰۰ | ۰ |
| ستادفضایی‌وحمل‌ونقل‌پیشرفته | ۲۱۷,۸۰۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۲۱۷,۸۰۰,۰۰۰,۰۰۰ | ۰ |
این وضعیت افزایش اعتبارات ستادهای توسعه فناوری در حالی است که کشور با معضل کم آبی و خشکسالی مواجه است و بهتر بود که بودجه ستاد توسعه فناوری آب، اقلیم و محیط زیست به طور مستقل دیده می‌شد، ضمن آنکه نسبت به افزایش بودجه ستادهای توسعه زیست فناوری و سلول‌های بنیادی که در خط مقدم سلامت کشور ایستاده‌اند و در حوزه مقابله با بیماری‌های همه‌گیر و درمان بیماری‌ها با کاراترین روش همواره بیشترین نقش آفرینی را داشته‌اند، نیاز است تا افزایش شایسته‌تری در بودجه آنها صورت گیرد.
از سوی دیگر در رابطه با ستاد توسعه علوم شناختی با توجه به افزایش سالمندی در کشور و بیماری‌های مرتبط با آن، انتظار می‌رفت در جهت حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در این حوزه توجه ویژه‌ای می‌شد.
پارک فناوری پردیس
اعتبارات پارک فناوری پردیس که در زیر مجموعه معاونت علمی است، در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ مبلغ ۱۳۷ میلیارد و ۹۹۹ میلیون تومان پیش بینی شده، در حالی که این رقم در سال ۱۴۰۱ مبلغ ۱۰۴ میلیارد و ۸۷۲ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان بوده که رشد ۳۱.۵۹ درصدی را در سال ۱۴۰۲ تجربه خواهد کرد.
صندوق حمایت از پژوهشگران و فناوران کشور
در حالی که ستادهای توسعه فناوری معاونت علمی، افزایش چشمگیری برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان داشته‌اند، اما دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۲، اعتبارات صندوق حمایت از پژوهشگران را که از آن با نام "بنیاد علم ایران" یاد می‌شود، با پیشنهاد افزایش حدود ۱۳۸۰ درصدی، مبلغ ۳۵۲ میلیارد و ۴۷۹ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان به مجلس ارائه کرده است.
اعتبارات این صندوق در سال ۱۴۰۱ به میزان ۲۳ میلیارد و ۸۰۶ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان بوده است.
توجه لایحه به نقش معاونت علمی در رفع چالش‌ها با فناوری
علیرغم افزایش اندک اعتبارات معاونت علمی و ستادهای فناوری آن در لایحه بودجه ۱۴۰۲، به رفع چالش‌های کشور با استفاده از فناوری با مشارکت نهاد معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان توجه شده است که از آن جمله می‌توان به توسعه فناوری‌های مرتبط با آب‌های ژرف اشاره کرد.
بر اساس یکی از ماده واحدهای این لایحه، وزارت نفت مکلف شده است تا میزان ۱۰ هزار میلیارد ریال از منابع داخلی خود و شرکت‌های تابعه را با همکاری و نظارت معاون علمی و فناوری رییس جمهوری و وزارت نیرو در فرآیند قابلیت‌سازی و توسعه فناوری و عملیات حفاری و بهره‌برداری از آب‌های ژرف و سایر فناوری‌های آب اختصاص دهد.
همچنین قوه قضائیه، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، شرکت‌های بیمه و شرکت‌های خودروسازی مکلفند با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، دسترسی سکوهای (پلتفرم‌های) بخش خصوصی را به اطلاعات و خدمات سرویس‌های لازم برای ارائه سوابق و اطلاعات خودرو از قبیل مالک رسمی و سابقه تصادفات را به خریدار و مشروط به رضایت مالک فراهم کنند.
