پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، با همکاری مرکز تخصصی سرطان نوادای آمریکا با استفاده از نانوذرات موفق به افزایش مقدار دز جذب اشعههای تخریبکننده تومور در بافتهای سرطانی شدند که این دستاورد میتواند در کوتاه کردن زمان درمان و درنتیجه کم کردن آسیب به بافتهای سالم مفید باشد.
براکی تراپی، یک نوع روش درمان سرطان است که در آن از نوعی چشمهی انرژی به نام تابش یونیزاسیون برای از بین بردن سلولهای سرطانی و یا کوچک کردن آنها بهره میگیرند. در این روش درمانی، مواد رادیواکتیو مستقیماً در داخل تومور و یا در نزدیکی آن قرار میگیرد. قرارگیری این مواد در خود بافت یا نزدیکی آن، بازده درمان را افزایش میدهد و در مقابل حجم سلولهای سرطانی به سرعت کاهش داده میشود. از عوامل مؤثر بر سرعت درمان میتوان به مقدار دز دریافت شده توسط بافت سرطانی اشاره کرد که در صورت افزایش این دز درمانی می توان افزایش سرعت درمان را انتظار داشت.
برای درمان سرطان پروستات نیز میتوان از براکی تراپی بهره گرفت. در این روند درمانی، از 48 عدد چشمهی انرژی با نحوهی چینش خاص استفاده میشود. این چشمهها باید مدت زمان خاصی داخل ناحیه پروستات قرار گیرند. متأسفانه در مدت زمانی که این چشمهها در بدن بیمار قرار دارد، امکان آسیب به بافتهای سالم اطراف پروستات و همچنین جابهجا شدن چشمهها در محل بافت سرطانی وجود دارد.
اکنون محققان دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی با همکاری مرکز تخصصی سرطان نوادای آمریکا با استفاده از نانوذرات موفق به افزایش مقدار دز جذب اشعههای تخریبکننده تومور در بافتهای سرطانی شدهاند.
مهدی بخشآبادی، کارشناس ارشد فیزیک دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی که از مجریان این طرح است دربارهی این تحقیقات گفت: «برای بررسی اثر حضور نانوذرات بر افزایش مقدار دز، ابتدا چشمهی براکی تراپی را در کد MCNPX (یکی از کدهای مربوط به روش مونت کارلو که توانایی محاسبهی افزایش مقدار دوز در حضور نانوذرات طلا را دارد) را طراحی کردیم. سپس تعداد 48 چشمه را با چینش خاصی که در مراکز درمانی دنیا جهت درمان پروستات استفاده میشود در فانتوم بافت نرم پروستات قرار دادیم.
وی گفت: ضریب افزایش مقدار دز (DEF) به صورت نسبت مقدار دز در حضور نانوذره به مقدار دز در عدم حضور نانوذره تعریف میشود که نشان دهندهی میزان تأثیر نانوذرهها در تغییر مقدار دز است.
این محقق افزود: برای اثبات اثر افزایش مقدار دز نانوذرهها، این ضریب را برای هر شش نوع نانوذرهی طلا، گادولینیم، اکسیدآهن، نقره و پلاتین محاسبه کردیم.
به گفته وی، با توجه به نتایج محاسباتی، با تزریق نانوذرات طلا به بافت سرطانی، مقدار دز جذبی فوتونها توسط آن به طور میانگین 1.79 برابر شده است.
بخشآبادی در خصوص این نتایج عنوان کرد: «در بافت سرطانی پروستات، با برخورد فوتونهای حاصل از چشمههای براکی تراپی به نانوذرات داخل تومور، مقدار دز جذبی تومور افزایش یافته و روند تخریب تومور تسریع مییابد. همچنین به طور همزمان مقدار دز جذبی به وسیلهی بافت سالم نیز کم میشود. واضح است که با افزایش مقدار دز جذبی بافت سرطانی پروستات، مدت زمان لازم جهت رسیدن مقدار دز تجویزی، قابل کاهش خواهد بود و یا به طریقی دیگر، میتوان برای همان مدت زمان تجویز، از چشمههایی با فعالیت کمتراستفاده کرد.
وی با ابراز رضایت از نتایج موجود، به انجام ادامه تحقیقات تیم حاضر بر روی تأثیر حضور نانوذرات پالادیوم و سزیم جهت درمان پروستات اشاره کرد که نتایج آن به زودی منتشر خواهد شد.
نتایج این تحقیقات که با تلاش مهدی بخشآبادی و همکاران وی صورت گرفته است، در مجلهی Australasian Physical & Engineering Sciences in Medicine (جلد 36، شماره 4، دسامبر سال 2013، صفحات 431 تا 440) منتشر شده است.
*ایسنا
