به گزارش ایران اکونومیست، در قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی مصوب سال ۱۳۹۶، وظیفه مشابهت‌یابی بر عهده ایرانداک گذاشته شده است و عنوان شده که باید پروپوزال‌ها، پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی فاقد طبقه‌بندی در سامانه‌های اطلاعاتی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) ثبت و همانندجویی شوند.
ولی در آیین‌نامه اجرایی این قانون که در سال ۱۳۹۸ به تصویب هیئت وزیران رسید، در تعریف ایرانداک، عبارت پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران و همتراز آن (حسب مورد) مطرح شده است.
همین عدم تطابق در قانون و آیین‌نامه اجرایی باعث شد که مؤسساتی مانند دانشگاه آزاد اسلامی اقدام به راه‌اندازی سامانه‌ای جداگانه برای همانندجویی و مشابهت‌یابی کنند.
راه‌اندازی سامانه مشابهت‌یاب نیازمند یک بانک اطلاعاتی وسیع است که بتوان با جستجو در آن بانک اطلاعاتی میزان مشابهت یک پروپوزال، پایان‌نامه و یا رساله را با دیگر پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها مشخص کرد تا از این طریق از سرقت علمی و کپی‌کاری علمی جلوگیری شود.
چندی پیش دانشگاه آزاد اسلامی از راه‌اندازی سامانه مشابهت‌یاب برای دانشجویان این دانشگاه خبر داد و دکتر محمد علی اکبری؛ معاون علوم، مهندسی و کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با ایران اکونومیست در پاسخ به این سوال که آیا این اقدام خلاف قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی است یا نه؟؛ گفت: در آیین‌نامه اجرایی عنوان شده ایرانداک و یا سامانه‌های مشابه آن؛ بنابراین از نظر قانون این اقدام مشکلی ندارد.
دکتر محمد حسن‌زاده، رییس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) نیز در گفت‌وگو با ایران اکونومیست در پاسخ به «ادعای دانشگاه آزاد اسلامی مبنی بر اینکه در آیین‌نامه اجرایی قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی (مصوب سال ۱۳۹۸ در هیئت وزیران) عنوان شده که همانندجویی می‌تواند از طریق ایرانداک و سامانه‌های همتراز انجام گیرد»، گفت: این بحث مربوط به قانون نیست. اگر ما قانون مصوب مجلس شورای اسلامی را مبنای عمل قرار دهیم، در آن‌جا به صورت شفاف عنوان شده که همانندجویی باید توسط پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) انجام شود و موارد دیگری وجود ندارد.
وی در مورد عدم تطابق قانون و آیین‌نامه اجرایی، اظهار کرد: به دلیل عدم مطابقت آیین‌نامه اجرایی با نصّ قانون، لازم است که آیین‌نامه اجرایی به‌زودی اصلاح شود. امیدواریم این مورد اصلاح شود تا آیین‌نامه اجرایی نیز این مشکل را نداشته باشد.
دکتر مرتضی فرخی، معاون حقوقی و امور مجلس وزیر علوم در گفت‌وگو با ایران اکونومیست، در مورد این عدم تطابق، خبر از اصلاح آیین‌نامه اجرایی این قانون داد و گفت: در هفته گذشته آیین‌نامه اجرایی این قانون اصلاح شد و مقرر شد که همانندجویی به عهده ایرانداک باشد. طبیعتاً شیوه‌نامه‌های آن نیز اصلاح می‌شود و مرجع همانندجویی در آثار علمی، صرفاً ایرانداک خواهد بود.
وی با بیان اینکه با سامانه‌های مشابه سامانه همانندجوی ایرانداک برخورد خواهد شد، گفت: قطعاً برخورد خواهد شد؛ چرا که سامانه‌های دیگر مبنای قانونی ندارند و تمامی موضوعات همانندجویی به ایرانداک ارجاع خواهند شد.
معاون حقوقی و امور مجلس وزارت علوم در مورد زمان ابلاغ شیوه‌نامه‌ها، اظهار کرد: این شیوه‌نامه‌ها تا هفته دیگر ابلاغ خواهند شد.
