طی چند وقت اخیر، مقام‌های سیاسی کاخ سفید رویکردی سلبی را در موضوع احیای توافق هسته‌ای با ایران اتخاذ کرده‌اند. توقف مذاکرات وین و همزمان شدن آن با ناآرامی‌های داخلی، تا حدود زیادی بر گستره مواضع غیرسازنده واشنگتن در قبال پرونده احیای برجام افزوده است.
به گزارش فرارو، در جدیدترین مواضع، دولت‌مردان آمریکایی بر در دستور کار نبودن و اولویت نداشتن احیای برجام تاکید می‌کنند. در چند روز گذشته نیز تلاش برای توقف صادرات نفت ایران به چین و ممانعت از ورود دلار از عراق به ایران، را مطرح کرده‌اند. پرسش این است که پالس‌ها و اظهارات اخیر مقام‌های کاخ سفید برای ایران چه اهمیتی دارد؟ تا چه اندازه این رویکرد می‌تواند برای تهران همراه با تهدید باشد؟ در راستای پرداختن به این پرسش‌ها، فرارو با رحمن قهرمانپور، کارشناس مسائل سیاست خارجی و هسته‌ای گفتگو داشته است.
نگاه جدید غرب به مساله ایران چه تغییر کرده است؟
رحمن قهرمانپور در گفتگو با فرارو درباره رویکرد جدید دولت بایدن درباره مذاکرات احیای برجام گفت: «به نظر می‌رسد بعد جنگ اوکراین و اعتراضات چند ماه پیش، آمریکایی‌ها سعی می‌کنند فشار بیشتری بر تهران اعمال کنند. از طرف دیگر می‌توان گفت نوع نگاهی غرب به ایران در حال تغییر است. شاید بتوان با همان عبارتی که پیشتر مطرح شده بود این نگاه جدید را تفسیر کرد؛ یعنی گسترش ایران هراسی. در این نگاه جدید دولت‌های غربی و آمریکا بر حمایت ایران از روسیه در جنگ اوکراین، اعتراضات داخلی و مسئله‌ی به سرانجام نرسیدن مذاکرات هسته‌ای و... تمرکز کرده‌اند؛ لذا این اظهارات آمریکایی‌ها شاید نشانه‌ای از این تفکر جدیدی باشد که در محافل سیاست گذاری و فکری در آمریکا و اروپا در حال گسترش است.»
چه چیزی در پس رفتار آمریکا نهان است؟
این کارشناس مسائل بین الملل درباره شایعات مطرح شده پیرامون دیدار رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا و سفیر ایران در سازمان ملل نیز اظهار کرد: «دو نکته را باید در نظر گرفت اول اینکه نمی‌دانیم واقعا پیام‌های پشت پرده‌ای که رد و بدل می‌شود چیست؟ آیا به این معناست که آمریکایی‌ها در ظاهر سختگیری می‌کنند و در پشت پرده نرمش نشان می‌دهند؟ آیا حرفی را که به صورت علنی مطرح می‌کنند را به همان شکل را در پشت پرده می‌گویند؟ ما دقیقا از محتوای پیام‌های رد و بدل شده اطلاع نداریم آن چیزی که می‌تواند مبنای تحلیل باشد این است که به نظر می‌رسد در حال حاضر مسئله احیای برجام دغدغه‌ی اصلی آمریکایی‌ها نیست و این موضوع در دستور کار آن‌ها قرار ندارد؛ این که بعدا چه کاری انجام خواهند داد یک مسئله‌ی دیگری است.»
وی در ادامه افزود: «ممکن است آمریکایی‌ها در آینده بخواهند به سراغ احیای برجام به شکلی که خودشان می‌خواهند بروند یا حتی به سراغ برجام پلاس یا برجامی وسیع تر، حتی این امکان نیز مطرح است که به سمت همکاری گسترده‌تر با اروپا برای اعمال فشار بر ایران بروند. فعلا نمی‌توانیم به صورت قطعی بگوییم که آمریکا می‌خواهد چه کاری انجام دهد؛ اما واضح و مشخص است که آمریکایی‌ها موضوع احیای برجام را از دستور کار خودشان خارج کرده‌اند. این موضوع می‌تواند به این معنا باشد که می‌خواهند امتیاز بیشتری از ایران بگیرند یا آنکه تصمیم دارند تا بر ایران فشار بیشتری وارد کنند. رفتار اخیر آمریکا حتی می‌تواند به این معنا باشد که آن‌ها در حال نزدیک کردن نظراتشان به اروپا درباره ایران هستند.»
چرا نباید گذاشت تصویری منفی از ایران شکل بگیرد؟
این تحلیلگر در ادامه درباره تلاش آمریکا برای متوقف کردن صادرات نفت ایران به چین، گفت: «تلاش آمریکا برای توقف صادرات نفت ایران به چین باید بسیار جدی گرفته شود؛ طبیعی است که اگر آمریکایی‌ها نخواهند چنین کاری را انجام دهند به صورت علنی آن را اعلام نمی‌کنند. اما این مسئله تا حدی به رفتار چین و حتی خود ایران بستگی دارد. بعد از سفر شی جین پینگ به عربستان به نظر می‌رسد چین در حال بازنگری در روابط خود با تهران است و اگر این فرض درست باشد ممکن است که چین کمتر از گذشته در برابر فشار آمریکا بر ایران مقاومت کند. تاثیرات منفی این موضوع برای ایران هم شامل کاهش قدرت مانور ایران در سیاست بین الملل و افزایش فشار‌های بین المللی و منطقه‌ای می‌شود، قطعا این این فشار‌ها آثار اقتصادی منفی نیز به دنبال خواهد داشت.»
قهرمانپور همچنین قوانین جدید خزانه داری آمریکا در عراق برای جلوگیری از انتقال دلار به ایران را نگران کننده توصیف کرد و گفت: «تمام این موارد علائم و شواهد نگران کننده‌ای هستند که در اهمیت آن‌ها تردیدی نیست. مسئله این است که ما باید از شکل گیری این فضا جلوگیری کنیم؛ در این فضا نگاه به ایران در چارچوب ایران هراسی تعریف می‌شود. نباید گذاشت تصویری منفی از ایران شکل بگیرد حتما باید دربرابر این موضوع چاره اندیشی اساسی داشته باشیم. طبیعی است که در این مورد متغیر و عنصر زمان عامل بسیار مهمی است. هرچه زمان بگذرد ممکن است فرصت‌های تاثیرگذاری بر این فضا محدود و محدودتر شود.»
او در ادامه افزود: «سیاست بین الملل مبتنی بر منافع است نه مرام؛ این گونه نیست که کشور‌ها بگویند ایران یک زمانی به کشور ما کمک کرده حالا ما باید جبران کنیم. قاعدتا اگر فضای کنونی سیاست بین الملل به سمتی برود که سایر کشور‌ها احساس کنند ایران دارد ضعیف‌تر می‌شود خب آن‌ها هم در سیاست‌های خودشان در قبال ایران بازنگری می‌کنند چه عراق باشد چه امارات چین یا هر کشور دیگری؛ درواقع سیاست بین الملل اصلش بر منافع است. همانطور که ما وقتی می‌بینیم کشوری ضعیف‌تر شده است سعی می‌کنیم در روابطمان با آن کشور بازنگری کنیم آن‌ها نیز همین دیدگاه را دارند.»
این تحلیلگر در پایان با بررسی راه حل‌های پیش روی حکومت برای مدیریت مسائل موجود گفت: «دستگاه‌های مسئول و نهاد‌های ذی ربط باید سعی کنند از تشدید فضای کنونی جلوگیری کرده و هر اقدامی را که لازم است انجام دهند. در سطح استراتژیک و کلان فضا دارد به سمتی می‌رود که شرایط برای ایران سخت و سخت‌تر خواهد شد. هر نهاد و مسئولی با توجه به حیطه‌ی وظایفی که دارد باید آن کاری را که برای جلوگیری از تشدید این فضا لازم است را انجام دهد.»
