بیش‌از ۴۰درصد فرونشست‌ها در دنیا کمتر از ۲ سانتی‌متر است و تنها در ۱۰ درصد جهان فرونشست بالای ۱۰ سانتی متر داریم و این در حالی است که در اغلب دشت‌های ایران نظیر کرمان، سمنان، اصفهان و... فرونشست ۱۲ سانتی متر و در تهران ۱۵ سانتی‌متر و در حال توسعه است بنحوی که کشور به موزه‌ای از فرونشست‌ها تبدیل شده است.
علی بیت‌اللهی رئیس بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و دبیر کارگروه ملی مخاطرات کشور که در نشست تخصصی و کارگاه آموزشی «فرونشست و چالش‌های آن در حوزه میراث‌فرهنگی کشور» سخن می‌گفت، به تعریف مفاهیم مهم فرونشست وگستردگی آن در ایران و جهان پرداخت گفت: پایین رفتگی تدریجی و یا ناگهانی سطح زمین در گستره‌ای وسیع و یا محدود در اثر عوامل طبیعی و یا غیر‌طبیعی را فرونشست زمین می‌نامیم که عمدتا در اثر افت سطح آب زیرزمینی رخ می‌دهد.
مدرس این کارگاه، وقوع فرونشست زمین در ایران به‌عنوان ریسک بالاترین محدوده در کشور از نظر خطر فرونشست زمین و اهمیت بالای تاب‌آوری المان‌های میراث‌فرهنگی و گردشگری را از دلایل برگزاری این نشست و اهمیت آن برای مجموعه‌های بزرگ میراث‌فرهنگی و گردشگری خواند.
دبیر کارگروه ملی مخاطرات کشور در ادامه ضمن مرور مسئولیت‌های قانونی این حوزه در کشور، به بیان راهکار‌های موجود برای کاهش ریسک آن به ویژه در حوزه میراث‌فرهنگی و گردشگری کشور پرداخت.
این مدرس دانشگاه، با بررسی کلی قرارگیری المان‌های میراث‌فرهنگی کشور در پهنه فرونشستی زمین برخی پیشنهادات شامل؛ مطالعه ویژه ریسک فرونشست زمین در محدوده‌های المان‌های میراث‌فرهنگی و گردشگری، تهیه چک لیست‌های کنترل دوره‌ای اثر فرونشست زمین برالمان‌های میراث‌فرهنگی و گردشگری، تدوین دستورالعمل اقدمات جرئی، تدوین برنامه پایش فرونشست زمین در سایت‌های حساس، اجرا کردن اقدامات وتمهیدات مهندسی کنترل آثار فرونشست زمین در سایت‌های میراث‌فرهنگی و گردشگری و برگزاری کارگاه‌های آموزشی بصورت دوره‌ای و در سطوح مختلف را ارائه کرد.
مرتضی مهدوی عضو تخصصی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در موضوعات سازه و مخاطرات طبیعی و مدرس سابق مرکز آموزش عالی میراث‌فرهنگی کشور در ادامه این نشست با اشاره به اهمیت پدیده فرونشست و تاثیر بلند مدت این پدیده بر افت تراز سطح زمین و به تبع آن، تأثیربسیار منفی در سازه‌ها و ساختار‌های خطی و حساس که عملکرد آن‌ها وابستگی مستقیمی با حفظ تراز طراحی شده دارند لزوم بررسی تخصصی این پدیده در المان‌های مذکور، شناسایی ابعاد این رخداد در نواحی دارای پتانسیل، پهنه‌بندی مخاطره، شناسایی نقاط ریسک بالا و همچنین ارزیابی سطوح آسیب‌پذیری المان‌های در معرض را بسیار حیاتی و ضروری اعلام کرد.
دیگر مدرس این کارگاه افزود: نکته حائز اهمیت در مجموعه‌های میراث‌فرهنگی و تاریخی، وجود المان‌های بسیار مهم و در عین حال وابسته به تراز طراحی شده ثبت است، در سازه‌ها، ابنیه و آثار مرتبط با این مجموعه‌ها آسیب‌پذیری بالایی برای مواجهه با جابجایی تراز کف وجود دارد.
او با مرور مهم‌ترین آثار فرونشست بر سازه‌ها و زیر ساخت‌ها به ویژه موارد مرتبط با میراث‌فرهنگی و ابنیه، به بیان روش‌های پایش این آثار و همچنین دستورالعمل‌های لازم برای نگهداری و مقاوم‌سازی پرداخت.
عیرضا انیسی معاون پژوهشی وعضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری نیز در این نشست با اشاره به فعالیت‌های مشترک پژوهشگاه و مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در قالب تفاهم‌نامه همکاری گفت: در این راستا پدیده مورد توجه و مخاطره آمیز فرونشست بررسی شد.
او با بیان اینکه خطرات و سوانح بسیاری در کمین آثار تاریخی کشورهستند که باید مورد بررسی قرار گیرند تصریح کرد: قدرت تشخیص و ارائه راهکار برای برخی ازاین مخاطرات را داریم، ولی برای برخی دیگر همچون موضوع فرونشست، نیازمند یاری نهاد‌های دیگرهمچون مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی هستیم که دراین زمینه با مطالعات گسترده تجارب زیادی کسب کرده و نسبت به موضوع شناخت کامل دارند.
انیسی با اشاره به برگزاری سه همایش در حوزه سوانح طبیعی با موضوع زلزله در سال‌های گذشته و یک همایش در سال آینده ابراز امیدواری کرد این نشست نیز تنها جنبه آگاهی بخشی نداشته باشد و بتوانیم در آینده برای مسئله فرونشست در ابنیه و آثار تاریخی نیز اقدامات موثری انجام دهیم.
فاطمه داوری مدیر اداره حفظ و احیای بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی نیز در این نشست گفت: فرصت پیش آمده برای معاونت میراث‌فرهنگی و اداره حفظ و احیاء و طرح موضوع با اهمیت فرونشست و چالش‌های آن در حوزه میراث‌فرهنگی از دل تفاهم‌نامه مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری بیرون آمده است.
او ماهیت مخاطره فرونشست را در مقیاس ملی و جهانی دارای اهمیت بالا خواند که از یک موضوع مهم به یک موضوع ضروری تبدیل شده است.
داوری با بیان اینکه در یک سده گذشته همواره عامل رطوبت خطر اصلی بنا‌های تاریخی محسوب می‌شد، گفت: بررسی موضوع فرونشست و چالش‌های آن در میراث‌فرهنگی تنها ازطریق تعاملات میان دستگاهی فراهم می‌شود و هدف اصلی برگزاری این نشست و بیان این دغدغه تهیه بسته‌های مشترک در این حوزه و استفاده از دانش افراد متخصص و انجام کار‌های پژوهشی است.
این نشست که به‌صورت حضوری و آنلاین با شرکت مدیران پایگاه‌های میراث‌فرهنگی در استان‌ها برگزار شد با پرسش و پاسخ همراه بود.
