به گزارش ایران اکونومیست، بهمن ماه سال ۱۴۰۱ هفته نخست خود را با آغاز چهل و یکمین جشنواره تئاتر فجر شروع کرد و این در حالی است که آخرین روز از این هفته شاهد افتتاح پانزدهمین جشنواره تجسمی فجر خواهیم بود. نشست خبری پانزدهمین جشنواره تجسمی فجر نیز روز دوشنبه برگزار شد و در این نشست، بودجه اختصاص یافته به این جشنواره اعلام و رقم تخمینی حدود ۱۱ میلیارد تومان عنوان شد. همچنین تاکید شد که به دلیل بازسازی موزه هنرهای معاصر، نمایشگاه «آینه در آینه» با تاخیر برگزار می‌شود و احتمالا به جشنواره امسال نخواهد رسید.
خبرگزاری دانشجویان ایران (ایران اکونومیست) نیز با راه‌اندازی صفحه ویژه‌ای برای جشنواره‌های فجر ۱۴۰۱، اخبار، گزارش‌ها و تصاویر مربوط به این رویدادهای فرهنگی هنری را به صورت مجزا برای علاقه‌مندان اطلاع‌رسانی می‌کند. صفحه ویژه جشنواره‌های فجر ۱۴۰۱ از شنبه ـ یکم بهمن‌ماه ـ کار خود را آغاز کرده و فعالیت آن تا پایان سال ادامه خواهد داشت.
مروری بر حاشیه‌های جشنواره تئاتر فجر از افتتاحیه تا اجراهای صحنه‌ای
مراسم افتتاحیه چهل و یکمین جشنواره تئاتر فجر با برگزاری دو بزرگداشت و معرفی برگزیدگان سه بخش از این رویداد روز شنبه برگزار شد. همچنین وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دومین روز جشنواره تئاتر فجر با حضور در مجموعه تئاتر شهر درباره بودجه تئاتر، حریم مجموعه تئاتر شهر و حضور هنرمندان پیشکسوت تئاتر در این دوره از جشنواره توضیحاتی ارایه کرد و جشنواره چهل و یکم تئاتر فجر را پررونق‌ترین دوره این جشنواره دانست.
استقبال از نمایش «آگنی‌تاژ»، لغو یک اجرا، چند تغییر در جدول نمایش‌های بخش صحنه‌ای چهل و یکمین جشنواره تئاتر فجر، مجروح شدن یکی از بازیگران نمایش «جاودانگی»، حضور معاون آموزش و پرورش و نمایندگان مجلس در جشنواره تئاتر فجر و استقبال از نمایش «خاکستری» از جمله رویدادهای این جشنواره در هفته گذشته بوده است.
همچنین در پنجمین روز از جشنواره تئاتر فجر نمایش‌های «کرنر زیر درختان بلوط» در تئاتر شهر و «ایرانیان» در تالار وحدت با حضور تعدادی از مدیران روی صحنه رفت.
تازه‌هایی از جشنواره فیلم فجر
افزون بر این‌ها در روزهایی که گذشت خبرهایی هم از جشنواره چهل و یکم فیلم فجر داشتیم که مهمترین آن به انتشار اسامی فیلم‌های راه یافته به بخش «سودای سیمرغ» مربوط می‌شود. همچنین سینماهای مردمی چهل و یکمین جشنواره بین المللی فیلم فجر به تفکیک سینماها در استان تهران اعلام شدند.
صدایی از جشنواره موسیقی فجر
یکی دیگر از جشنواره‌های فجر در هفته‌ای که گذشت مختص به جشنواره موسیقی بوده است؛ فراخوان ثبت‌نام اصحاب رسانه برای حضور و پوشش خبری سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر اعلام شد. سی‌وهشتمین جشنواره موسیقی فجر از ۲۸ بهمن ماه تا سوم اسفندماه ۱۴۰۱ در بخش‌های رقابتی (جایزه باربد) و غیررقابتی برگزار می‌شود و جایزه ترانه، جایزه موسیقی و رسانه، بخش سرود و نشست های پژوهشی برنامه‌های دیگر این دوره از جشنواره خواهد بود.
همچنین با اعلام دبیرخانه سی و هشتمین جشنواره موسیقی فجر، فراخوان چهارمین دوره جایزه «موسیقی و رسانه» به‌عنوان بخش جنبی این رویداد هنری منتشر شد.
از سویی یکی از جشنواره‌های فجر امسال (۱۴۰۱) قرار است بهار سال آینده برگزار شود؛ بر این اساس دوازدهمین جشنواره مد و لباس فجر به بهار سال آینده موکول شد و رئیس کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور دلایل این تصمیم را تشریح کرد.
بهروز افخمی سکان‌دار «هفت»
«هفت» برنامه تلویزیونی است که در چند سال گذشته و دوره‌های مختلف، با مجری‌های متنوع، به مباحث سینمای ایران توجه داشته که در جریان جشنواره فیلم هر سال به اوج رونق خود می‌رسد. این برنامه اما گاهی با وقفه‌ها و حاشیه‌ها چیزی در حد توقف پخش برای مدتی به نسبت طولانی همراه بوده است، اما در روزهای اخیر معاون سیما از شروع دوباره این برنامه خبر داد در حالیکه ابهاماتی درباره آن وجود داشت، از جمله اینکه سکان‌دار این سری از برنامه «هفت» چه کسی است. این در حالی بود که روز شنبه به این حاشیه‌ها و ابهامات پایان داده شد.
سرانجام بهروز افخمی به عنوان مجری «هفت» انتخاب شد و او درباره اجرای این برنامه تلویزیونی به ایران اکونومیست گفت: با خودم فکر کردم امسال که جشنواره تغییراتی کرده، خوب است یک دوره دیگر دون‌کیشوت بازی دربیاورم.
این برنامه از دوازدهم بهمن ماه تا پایان جشنواره به صورت زنده از شبکه نمایش پخش خواهد شد.
افخمی در این هفته مصاحبه‌ای هم با ایران اکونومیست داشت که اظهارات او درباره فعالیت‌های فرهنگی و هنری و فشارهای بیرونی بر این عرصه، بازتاب زیادی داشت.
سینمای ایران و جهان
در حوزه سینما یکی از اخبار مهم درباره نامزدهای اسکار بود که رای‌گیری برای انتخاب نامزدهای نهایی نود و پنجمین دوره جوایز سینمایی اسکار (۱۸ ژانویه، ۲۷ دی‌ماه) , پس از شش روز به پایان رسید و حالا اهالی سینما خود را آماده اعلام نامزدهای نهایی این رویداد می‌کنند که قرار است روز سه‌شنبه (۲۴ ژانویه) انجام شود. مراسم نود و پنجمین دوره جوایز سینمایی اسکار روز ۱۲ مارس ۲۰۲۳ (۲۱ اسفند) در تئاتر دالبی در هالیوود برگزار می‌شود.
نکته جالب این است که «جان ویلیامز» آهنگساز ۹۹ساله آمریکایی، با نامزد شدن در جوایز سینمایی اسکار ۲۰۲۳ رکورد بیشترین نامزدی اسکار را به عنوان آهنگساز شکست.
در ادامه اخبار سینما در جهان فهرست نامزدهای چهل و هشتمین دوره از جوایز سزار نیز معرفی شد و فیلم کوتاه «گوزن» ساخته هادی بابایی‌فر در جشنواره بین‌المللی فیلم دوبلین در کشور ایرلند به نمایش گذاشته می‌شود. «آواتار: راه آب» ساخته «جیمز کامرون» نیز از فروش جهانی ۲ میلیارد دلار عبور کرد تا این کارگردان با رکوردی دست نیافتنی خالق سه فیلم از شش فیلم پرفروش تاریخ سینما باشد.
همچنین فهرست فیلم‌های حاضر در بخش مسابقه اصلی جشنواره برلین در حالی اعلام شد که یک سینماگر ایرانی در بخش "مواجهه" برای کسب جایزه رقابت می‌کند و در بخش رقابتی اصلی فیلمی از ایران نیست. افزون بر این نیکی کریمی فیلم «خانه دوست کجاست؟» ساخته عباس کیارستمی را برای نمایش در بخش مرور آثار هفتاد و سومین جشنواره فیلم برلین برگزید. از طرفی مستند «ابرقدرت» که حاصل سفرهای «شان پن» سینماگر آمریکایی پیش از آغاز جنگ و همزمان با وقوع آن در اوکراین است، ماه آینده در بخش غیررقابتی جشنواره برلین رونمایی خواهد شد.
همچنین در روزهای گذشته هم خبرهای تلخی درباره تحریم سینمای ایران در جشنواره برلین که به‌عنوان یکی از سیاسی‌ترین جشنواره‌های فیلم جهان شناخته می‌شود، شنیده شد؛ بر این اسا تمامی کمپانی‌های فیلمسازی، رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران ایرانی اجازه حضور در دوره آتی این رویداد سینمایی را نخواهند داشت. حال مدیران جشنواره برلین در گفت‌وگویی درباره دوره آتی این رویداد سینمایی و ساز وکار تحریم سینمای روسیه و ایران صحبت کردند. مشروح این گفت‌وگو را اینجا بخوانید.
در ادامه نامزدهای جوایز سالانه تمشک طلایی برای انتخاب بدترین‌های سینمای هالیوود اعلام شد و فیلم زندگی‌نامه «بلوند» در ۸ شاخه نامزد شد، این در حالی است که نام «تام هنکس» نیز در میان نامزدهای بدترین بازیگر مرد دیده می‌شود.
و اینکه سه فیلم سینمای «جاده جنگلی»، «صبح اعدام» و «اسفند» موافقت شورای پروانه ساخت سازمان سینمایی را اخذ کردند.
سرنوشت «سقوط»، «آکتور» و «براردان لیلا»
در جدیدترین جلسه انجمن صنفی شرکت‌های نمایش برخط با تاکید براینکه اختلال و ایجاد اشکال در اینترنت مهمترین مشکل در فعالیت VOD هاست، اعلام شد که اخیرا حساسیت روی بازیگران زیاد شده و مشخص نیست اگر یک اثر ایرانی امروز ساخته شود، فردا اجازه نمایش پیدا می‌کند یا خیر.
این در حالی است که سریال «سقوط» در حالی امروز به عنوان پرمخاطب‌ترین مجموعه نمایشی پلتفرم پخش‌کننده‌اش معرفی شده است که وضعیت پخش ادامه قسمت‌های این سریال بر اساس آنچه در آخرین اطلاعیه ساترا آمده، هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. با این همه وزیر ارشاد با تاکید بر اینکه «سقوط» ادامه دارد، تاکید کرده است، «اینکه یک اثر بنا بر عملکرد یک بازیگر متوقف شود، از سوی وزارتخانه ممنوع شده است.»
با این حال سریالی هم با بازی نوید محمدزاده چند ماهی معطل مجوز نمایش از سوی ساترا بود. مجید مطلبی ـ تهیه‌کننده سریال «آکتور» ـ که قرار است از شبکه نمایش خانگی پخش شود، با عجیب خواندن رویه ساترا در تعامل با هنرمندان، گفت: بعد از سه ماه از ارسال سریال برای ارائه نظر ساترا، هنوز هیچ پاسخی دریافت نکرده‌ایم.
اما محمدصادق افراسیابی ـ معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا ـ در گفت‌وگویی با ایران اکونومیست نیز در تشریح روندی که سریال «آکتور» به کارگردانی نیما جاویدی در سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر برای دریافت مجوز پشت سر گذاشت، یادآور شد: سیزدهم شهریور ماه ۱۴۰۱ ساترا طی نامه‌ای در مکاتبه با فیلیمو، ابهاماتی را که درباره محتوای سریال مطرح بوده، ابلاغ کرده است که از سوی پلتفرم مذکور به این نامه پاسخی داده نشد. مجددا در تاریخ هجدهم مهر ماه ۱۴۰۱، ساترا با فیلیمو مکاتبه می‌کند و نکاتی را در ارتباط با محتوای سریال به فیلیمو اعلام می‌کند.
سرانجام اولین قسمت سریال «آکتور» صبح پنجشنبه در شبکه نمایش خانگی فیلیمو منتشر شد.
علاوه بر این‌ها نگرانی‌هایی هم درباره فیلم سینمایی «برادران لیلا» با بازی نوید محمدزاده مطرح شده است. این فیلم که که در دوره گذشته جشنواره فیلم کن حضور حساسیت‌زایی داشت و در عین حال جایزه فیپرشی جشنواره را از آن خود کرد، قرار است به زودی در سینماهای فرانسه اکران شود و این در حالی است که مجوز نمایش آن را در ایران هنوز صادر نشده است و یک پروندع قضایی دارد و تهیه‌کننده فیلم «برادران لیلا» با اشاره به اینکه در ارتباط با ساخت این فیلم پرونده قضایی برایش تشکیل شده است و با سخت توصیف کردن این تنبیه برای سازندگان یک فیلم می‌گوید: درخواست می‌کنم با توجه به نمایش نسخه‌ای تازه از فیلم در فرانسه تا یک ماه آینده، شورای پروانه نمایش تکلیف فیلم را برای اکران قانونی داخل کشور مشخص کند.
خبرهایی از «نون خ»، «سلمان فارسی» و «به خانه برمی‌گردیم»
تصویربرداری سریال طنز «نون خ» و سریال تاریخی «سلمان فارسی» این روزها در تهران ادامه دارد؛ «نون خ» از گزینه های اصلی پخش نوروزی است و بازیگرانی از جمله حسن معجونی، سعید آقاخانی و حمیدرضا آذرنگ در کنار بازیگران فواصل گذشته به ایفای نقش می‌پردازند.
همچنین میثم ماه‌انباری یکی از تهیه‌کنندگان برنامه «به خانه برمی‌گردیم» درباره تصمیم جدیدی که برای پخش ادامه این برنامه در تلوبیون گرفته شده است، گفت: ما همچنان روی آنتن زنده هستیم. تنها به منظور بالا رفتن تعداد مخاطبان تصمیم گرفته شد که ادامه برنامه در شبکه آزمایشی تلوبیون پخش شود.
هنرمندانی که خاموش شدند
شهروز ملک‌آرایی ـ پیشکسوت دوبله، شهره نورصالحی ـ مترجم ادبیات کودک و نوجوان، سیدابوالحسن مختاباد ـ نویسنده، منتقد، پژوهشگر موسیقی و روزنامه‌نگار ایرانی و سید حسین شهابی کارگردان سینمای ایران را در این هفته به خاک سپردیم.
همچنین میرزا ملا احمداف، محقق و ایران‌شناس تاجیک در ۷۵ سالگی روز چهارشنبه درگذشت.
بیانیه راهبردی موسیقی چیست؟
در دولت دوازدهم قرار بود سندی با عنوان «سند ملی موسیقی» توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تدوین شود و بعدا به تصویب برسد اما از آخرین باری که در سال ۹۹ رئیس دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام کرد که تدوین سند تکمیل شده، هنوز خبری از تصویب آن نیست. حال با وجود آن که سند ملّی موسیقی هنوز تکلیف مشخصی ندارد، خبر آمد که یک بیانیه راهبردی در حوزه موسیقی در حال بررسی و تصویب در شورای فرهنگ عمومی کشور است. از این رو با دستیار ویژه دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور در این باره گفت‌وگو کردیم. او در این باره گفت که می‌خواهند با تدوین بیانیه راهبردی موسیقی، دوراهی‌های این حوزه را برطرف کنند و مانع برخوردهای سلیقه‌ای و کج سلیقگی‌ها شوند؛ چراکه مثلا در حوزه موسیقی رَپ یک جا با آن موافق هستند و مجوز می‌دهند و یک جا رد می‌کنند. بالاخره باید مشخص شود که تکلیف چیست.
نقدی به جایزه «جلال» و خبری از جایزه «ابوالحسن نجفی»
جایزه ادبی «جلال» (جلال آل احمد) یکی از جایزه‌های ادبی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که به منظور معرفی آثار برگزیده ادبیات داستانی در ایران پایه‌گذاری شده است. این جایزه که به نام جلال آل احمد نویسنده مشهور ایرانی نام‌گذاری شده و از سال ۱۳۸۷ شروع به کار کرده است، گران‌ترین جایزه ادبی ایران است. ابتدا قرار بود این جایزه به برگزیدگان خود ۱۱۰ سکه بدهد که در اولین دوره برگزاری خود، اعلام کرد در هیچ‌کدام از رشته‌های داستان کوتاه، رمان، نقد ادبی و تاریخ، برگزیده ندارد و به اعلام آثار شایسته تقدیر اکتفا کرد. این موضوع در سال‌های بعد هم تکرار شد و کم پیش آمده، نویسنده‌ای گران‌ترین جایزه را با خود به خانه ببرد. از این رو انتقادهای زیادی به این ماجرا شده است که دبیر علمی جایزه «جلال» درباره این نقدها به ایران اکونومیست چنین گفت: در طول فرایند داوری، هرگز محدودیت و منعی در دادن جایزه و هیچ تذکری نسبت به نداشتن برگزیده در جهت کاهش هزینه‌ها نداشتیم.
همچنین در حوزه ادبیات و کتاب، ۹ نامزد نهایی ششمین دوره جایزه «ابوالحسن نجفی» در حوزه ادبیات و کتاب معرفی و در ادامه نامزدهای گروه «علوم کاربردی» چهلمین دوره جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران از سوی دبیرخانه این رویداد فرهنگی اعلام شدند.
سرانجام «چم‌شیر» چه می‌شود؟
یکی از دغدغه‌های این روزها برای دوستداران میراث‌فرهنگی و محیط‌زیست، آبگیری سد «چم‌شیر» است، با آبگیری این سد، محوطه گسترده‌ای از دوره ساسانی برای همیشه غرق خواهد شد. با این حال با اعلام کفایت مطالعات باستان‌شناسی در حوضه سد چم‌شیر در هفته‌های پایانی دی‌ماه ۱۴۰۱ و آماده‌سازی سد برای آبگیری، مدیر پیشین پروژه مطالعات باستان‌شناسی «چم‌شیر»، حکم پایان مطالعات باستان‌شناسی در چم‌شیر را «نابجا» خواند و گفت: می‌خواهند پروندۀ منطقه‌ای بکر از نظر باستان‌شناسی که می‌توانست پاسخگوی پاره‌ای از ابهام‌های تاریخی و فرهنگی این سرزمین باشد را با وضعی نامطلوب ببندند.
این در حالی است که نتیجه کاوش در یک محوطه دیگرِ «چم‌شیر» در این هفته اعلام شد؛ بر این اساس کاوش‌های باستان‌شناسان در محوطه ۷۴ پهنه چم‌شیر تایید کرد که این مجموعه متعلق به گروه‌های کوچ‌نشین و کوچ‌رو بوده که در قرون میانی اسلامی مورد استفاده بوده و پس از آن متروک شده است.
تازه‌هایی از حج و گردشگری ایران و جهان
به گفته معاون فرهنگی و آموزشی بنیاد شهید و امور ایثارگران، ۲۶۷۴ ایثارگر از ۵۰۰۰ سهمیه حج تمتع در اولویت اعزام به حج تمتع قرار دارند. از طرفی رییس سازمان حج و زیارت از تفاهم با بانک مرکزی برای انتقال ارز حج به عربستان خبر داد و نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت نیز کاهش مدت دوره سفر حج را مطالبه کرد.
از سویی هم دامنه هزینه حج تمتع در کشورهای مسلمان از ۳۰۰۰ تا فراتر از ۱۰۰۰۰ دلار پیش‌بینی شده است. نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت اما تخمین زده است هزینه تقریبی حج برای زائران ایرانی حدود ۱۵۰ میلیون تومان شود، این در حالی است که سازمان حج و زیارت هنوز به طور رسمی هزینه کامل هر نفر در حج تمتع ۱۴۰۲ را اعلام نکرده و نسبت به اعلام تقریبی آن واکنشی نشان نداده و این مبلغ را هنوز تایید نکرده است.
شرکت‌های هواپیمایی در هفته گذشته با افزایش قیمت بلیت هواپیما، بار دیگر بازار سفرهای هوایی را ملتهب کردند. از همین رو، دادستان تهران به شرکت‌های هواپیمایی دستور داد در اسرع وقت قیمت‌های تعیین شده بلیت هواپیما به حالت قبل از دی ماه سال جاری اعاده شود. پس از آن، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی ایران گفت که شرکت‌های هواپیمایی بر اساس قانون نرخ بلیت را ۳۰ درصد افزایش دادند. افزایش ۳۰ درصد قیمت بلیت هواپیما همزمان با اجرای طرح «تحریک تقاضا برای سفر»، اعتراض متولی گردشگری و سفر در کشور را برانگیخت. مدیرکل گردشگری داخلی در این باره گفت: این تصمیم بدون دریافت نظر وزارت گردشگری و بدون توجه به شرایط سفر در کشور، گرفته شده است.
همچنین شورای جهانی سفر و گردشگری در گزارشی به معرفی قدرتمندترین شهرهای توریستی جهان بر اساس مؤلفه‌های گوناگون پرداخته است؛ از زیرساخت‌ها و سرمایه‌گذاری تا هزینه‌کرد مسافران. بر اساس شاخص جدید اعلام شده از سوی شورای جهانی سفر و گردشگری (WTTC) و بررسی نتایج سال ۲۰۲۲، پاریس در مجموع قدرتمندترین شهر جهان برای گردشگری است، در حالی که دوبی شهری است که گردشگران در سال ۲۰۲۲ بیشترین هزینه‌کرد را در آن داشته‌اند.
کشف‌های تاریخی مهم در نخستین هفته بهمن
باستان‌شناسان در حفاری در گورستانی در منطقه «الفیوم» مصر موفق به کشف قبر یک کودک خردسال شدند که همراه با ۱۴۲ سگ دفن شده بود، همچنین شاهد کشف مهم دیگری در مصر بودیم، باستان‌شناسان مصری اعلام کردند که یک شهر مسکونی کامل دوره رومی با قدمت ۱۸۰۰ سال در شهر «اقصر» کشف کردند. در ادامه سی‌تی‌اسکن‌های جدید مومیایی پسری که حدود دو هزار و ۳۰۰ سال پیش در مصر درگذشته است، نشان داد که جواهرات کمیابی درون بدن او قرار داده شده است. مومیایی این پسر نوجوان که با نام «پسر طلایی» شناخته می‌شود، در سال ۱۹۱۶ میلادی و در گورستانی واقع در مصر کشف شده بود.
