به گزارش ایران اکونومیست، این روزها صف‌های طولانی در نانوایی ها می‌بینی که باید ساعت‌ها در صف انتظار بایستی تا بتوانی نان خریداری کنی، بسیاری از نانوایان ساعت‌های پخت نان را کمتر کرده‌اند، حتی سرعت پخت نانشان هم خیلی کندتر شده است به قول خودمان وقت را کش می‌دهند، دیگر خبری از پخت کله سحر نیست، کارمندی می‌آیند و می‌روند و برخی کاغذی چسبانده اند و در وسط روز زمان‌های استراحت و نهار چندین ساعته برای خود تعیین کرده‌اند.
پس از حذف یارانه آرد صنعتی این صف‌های طولانی تشکیل شد، اگرچه این صف‌ها قبلاً هم بود اما پس از آن، صف‌ها طویل‌تر شد، البته مدتی پس از اجرا وضعیت بسیار عادی بود اما به مرور به طول صف‌ها اضافه شد اندازه نان‌ها کوچک‌تر شد.
یارانه آرد صنعتی اردیبهشت امسال حذف شد که به گفته مسئولان اختصاص یارانه سالانه 30 هزار میلیارد تومان ارز کشور را به صورت رانت و فساد از بین می‌برد، سالانه حدود 2 میلیون تن آرد صنعتی برای تولید ماکارونی، بیسکویت و انواع شیرینی به صورت یارانه‌ای به بخش صنعت داده می‌شد.
*ارتباط حذف یارانه آرد صنعتی و صف نانوایی‌ها
اما سؤال اساسی این است که چه ارتباطی بین حذف یارانه آرد صنعتی و طولانی شدن صف نانوایی‌ها وجود دارد و چگونه می‌توان این صف‌های طولانی را برچید؟
ما دو نوع آرد نانوایی و صنعتی داریم و قرار بود که دولت یارانه هر دو نوع آرد را حذف کند، ابتدا یارانه آرد صنعتی در اردیبهشت امسال حذف شد اما یارانه آرد نانوایی حذف نشد درواقع از واردکننده به نانوا جابجا شد یعنی دولت که پیش از این یارانه را به واردکننده برای واردکننده می‌داد اکنون به نانوا می‌دهد. نتیجه این شده که در بخش نانوایی آرد بسیار ارزان و در بخش صنعت آرد گران را داریم، یعنی دو نرخ با تفاوت بسیار.
*آرد نانوایی‌ها به بخش صنعت سرازیر می‌شود
دولت هر کیلو آرد نانوایی را 670 تومان به نانواها و آرد صنعتی را کیلویی 12 هزار تومان به بخش صنعت می‌دهد این تفاوت باعث شده که بخش صنعت نیاز خود را از نانوایی تأمین کند اگرچه از نظر متخصصان فنی این کار درستی نیست و روی کیفیت محصول تأثیر می‌گذارد چون نان نانوایی با نان صنعتی کاملا متفاوت است.
بنابراین تقاضایی برای آرد نانوایی از سوی صنعت وجود دارد و هر کیسه را طبق گزارش‌هایی که وجود دارد 450 هزار تومان در بازارهای سیاهی که شکل گرفته از نانوا می‌خرند در حالی که این آرد برای نانوا کیسه‌ای 27 هزار تومان تمام شده است.
این تفاوت 17 برابری یعنی سود 1700 درصدی برای نانوا که آن‌ها را وسوسه می‌کند آرد یارانه‌ای را به بخش صنعت به قیمت آزاد بفروشد.
یک نانوا به خبرنگار فارس گفت: « حساب کرده‌ایم وقتی آرد را در بازار آزاد می‌فروشیم بیشتر از پخت نان برای ما سود دارد.»
هر نانوایی در ماه حدود 300 کیسه آرد دریافت می‌کند و اگر این‌ها را در بازار آزاد بفروشد 45 میلیون تومان برایش سود خواهد داشت البته برخی نانواها بخشی از این را می‌فروشند و بخشی را در نانوایی خود می‌پزند و این علتی است که آن‌ها ساعات کار خود را کم کرده و یا نان را با سرعت کمتری می‌پزند تا با این آرد کم چند ساعتی کرکره مغازه‌اش برای نظارت احتمالی بازرسان باز باشد.
محمد جلال مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی اخیراً گفت: با معادل‌سازی حجم آرد توزیع شده طی یک روز در نانوایی‌ها و مقدار نان تولیدشده، مشخص شد حدود ۵ هزار تن آرد در این بین گم شده است.
با این حساب، با محاسبه ۱۰۰ گرم آرد برای تولید یک قرص نان لواش، حدود ۵۰ میلیون نان لواش در یک روز گم می‌شود!
جلال گفت: این مقدار نان صرف خوراک دام و طیور، مصرف واحدهای صنفی و صنعتی در حوزه گندم و بخشی هم قاچاق می‌شود.
برای اینکه این عدد ملموس‌تر باشد این به اندازه 50 میلیون قرص نان و یا 500 کامیون 10 تنی آرد است.
*نان خوراک دام می‌شود
همان‌طور که مشاور وزیر امور اقتصادی و دارایی هم گفته است، بخشی از این آرد نانوایی خوراک دام می‌شود، گرانی نهاده مانند جو و ذرت و سویا که حدود کیلویی 16 هزار تومان و در بازار آزاد رقم‌های بیشتری است، برخی نان خشک به دام می‌دهند که برایشان به صرفه است اگرچه از نظر فنی روی عملکرد دام تأثیر می‌گذارد و برای تولیدکننده حرفه‌ای به صرفه نیست اما دامداری که برای تأمین خوراک دام مستأصل مانده بعضاً چاره‌ای جز این ندارد.
بر اساس بررسی‌ها هر کیلو نان خشک برای دامدار کیلویی 10 هزار تومان تمام می‌شود که با قیمت خوراک دام دولتی، فاصله مناسبی دارد با قیمت آزاد نهاده هم که چندین برابر قیمت فروخته می‌شود جای خود دارد.
*قاچاق آرد به کشورهای دیگر
قیمت هر کیسه آرد در عراق 50 کیلویی 31 تا 35 دلار است که با دلار 40 هزار تومان یک میلیون و 200 تا یک میلیون و 400 هزار تومان می‌شود اما در کشور کیسه ای 27 هزار تومان است.
عراق نیوز اعلام کرده در سایه بالا رفتن قیمت غلات به خصوص گندم، در بازار جهانی به خاطر درگیری نظامی روسیه با اوکراین، عراق که در تأمین محصولات کشاورزی وابستگی بالایی به واردات دارد در تلاش است تا با اجرای اقدامات سریع ذخایر استراتژیک گندم و مواد غذایی خود را افزایش دهد.
قیمت در سایر کشورهای عربی هم بالاست در کشور عربستان هر کیلو آرد حدود 3 دلار، در کویت نزدیک به دو ونیم دلار و در عمان نزدیک به دو دلار به فروش می‌رسد که کیلویی حدود 120 هزار تومان می‌شود اما این رقم در کشور ما کیلویی 670 تومان است.
بنابراین ریشه صف‌های طولانی نانوایی‌ها،گم شدن 5 هزارتن آرد در روز یا یک میلیون و 800 هزار تن در سال، خوراک دام شدن و قاچاق به دیگر کشورها در یارانه‌ای ماندن آرد نانوایی است.
مشاور وزیر اقتصاد در گفت و گو با خبرنگار فارس گفت: فاز دوم اجرای هوشمندسازی نان از بهمن اجرا می‌شود که در آن میزان سهمیه نانوایی‌ها به ازای فروشی که روزانه داشته تخصیص می‌یابد یعنی نظارت‌ها به جای اینکه تصادفی و اتفاقی باشد برخط و سیستمی می‌شود.
*راهکار چیست؟
اگرچه وزارت اقتصاد از اجرای فاز دوم هوشمندسازی یارانه نان خبر داده اما از حذف یارانه آرد که این بلاها را آورده خبری نیست، حتی در لایحه بودجه سال 1402 هم 104 میلیارد تومان برای یارانه آرد پیش‌بینی شده مفهوم آن این است که فعلاخبری از حذف یارانه آرد نانوایی نیست. بهترین راهکاری که کارشناسان در آن متفق القولند این است که دولت نرخ نان را آزاد کند و یارانه آن را به حساب خانواربریزد که پایانی برای همه این نشتی‌ها و رانت و فساد در آرد و نان خواهد شد.
پایان پیام/
