در اعلام بودجه از درآمدهای نفتی دولت در سال 1402، نرخ دلار طی 14 سناریو از 33 هزار تومان تا 46 هزار تومان محاسبه می شود. این در حالی است که دولت این نرخ را برای سال بعد حدودا 23 هزار تومان عنوان کرده بود. علت چیست؟
دامنه نرخ دلار در بودجه 1402
لایحه بودجه 1402 از سوی سازمان برنامه و بودجه در خصوص پیش بینی عملکرد دولت در سال آینده منتشر شد. در این بخش دولت برآوردش را از صادرات نفتی اعلام می کند و طی آن معین می کند تخمین وی از میزان درآمدهای صادرات نفتی ( که مجموع نفت، و میعانات گازی و.. است) به چه میزان خواهد بود؟
در همین خصوص در بخش درآمدهای دولت از مسیر واگذاری دارایی های سرمایه ای مشخص شده که رقم پیش بینی شده در این خصوص، یعنی آن چه که دولت از این روش کسب درآمد می کند، معادل با 603 هزار و 807 میلیارد تومان خواهد بود.
با توجه به رقم اعلام شده در بودجه و فروض در نظرگرفته شده و با استناد به اعلانات قبلی مسئولین و فروض پیشین در گزارش های مرکز پژوهش های مجلس، می توان دامنه ای را برای نرخ دلارکشف شده، در این بازار به دست آورد. بررسی ها نشان می دهد این دامنه تا مرز 46 هزار تومان در سال آینده بالا رفته است.
بررسی فرمول محاسبه نرخ دلار در قانون بودجه 1402
طبق آمار و ارقام در سال های گذشته و گزارش مرکز پژوهش های مجلس در سال های قبل، می توان فرض کرد روزی یک میلیون و 400 هزار بشکه کل صادرات نفتی ایران در 365 روز سال باشد. این صادرات مجموع یک میلیون بشکه نفت، صادرات میعانات گازی 300 هزار بشکه در روز و مابقی فروش میعانات گازی به پتروشیمی ها خواهد بود. در این صورت رقم قراردادی در سطح یک میلیون و 400 هزار بشکه خواهد بود.
متغیر بعدی سهم درآمد دولت از صادرات نفتی است. طبق آنچه که در خصوص درآمدهای دولت از مسیر نفت در سال جاری قید شده، دولت متعهد شده تا 40 درصد از درآمدهای خود را به صندوق توسعه ملی بدهد، 14.5 درصد را به حساب شرکت ملی نفت ایران واریز کند و 3 درصد نیز به مناطق نفت خیز، گازخیز، و توسعه نیافته موضوع ردیف درآمدی 210109 جدول شماره 5 بودجه اختصاص دهد. یعنی در حقیقت دولت باید جمعا 57.5 درصد از صادرات نفت را به بخش های متعدد بپردازد و درآمد خود از این محل تقریبا 42.5 درصد فروش نفتی خواهد بود.
این که 3 درصد سهم مناطق نفت خیز جزو درآمدها هست یا نه موضوعی بود که پی گیری های اکو ایران را به نتیجه مشخصی نرساند. به همین علت وجود یا عدم آن در سهم دولت، خود دو سناریوی مختلف خواهد بود.
آخرین متغیر، ارزش دلار برای هر بشکه است که طبق پیش‌بینی ها و عملکرد امسال نیز قیمت هر بشکه در بازارها بین 70 تا 80 دلار ارزیابی می شود. موضوعی که می تواند خود دو سناریوی مجزا از هم باشد.
سناریوهای محاسبه نرخ دلار با فرض یک میلیون و 400 هزار بشکه
درفرمول محاسباتی نرخ دلار، تعداد بشکه را در 365 روز سال و حاصل را در ارزش دلاری هر بشکه ضرب می کنیم. با ضرب این رقم در نرخ دلار و سهم دولت از درآمدهای نفتی محاسبه می شود که تا چه حد رقم نهایی با میزان دریافتی دولت از واگذاری های سرمایه ای مطابقت دارد؟
در سناریوی نخست؛ درنظر می گیریم کل درآمدهای دولت یعنی 603 هزار و 807 میلیارد تومان از سمت نفت و در ازای سهم 42.5 درصدی دولت از این شاخص بوده است. اگر ارزش هر بشکه را به طور میانگین برابر با 80 دلار فرض کنیم در نتیجه قیمت هر بشکه حدودا 34 هزار و 750 تومان به دست می آید. در کنار آن در نظر گرفتن نرخ 70 دلار برای هر بشکه محاسبه نرخ دلار را در سطح 37 هزار و 100 تومان رقم می زند.
در بررسی ها برخی سهم درآمد دولت از صادرات را بدون کسر 3 درصد در نظر گرفته که در نتیجه این رقم در فرمول نفت 45.5 درصد خواهد بود. با جایگذاری این سهم در معادله نرخ دلار در کانال 37 هزار تومان خواهد بود.
ارزیابی نرخ دلار در فروش یک میلیون بشکه نفت
برخی درآمدهای نفتی را به صورت مجزا پارامتر صحیح تری در خصوص ارزیابی نرخ دلار در نظر می گیرند. در این صورت فروش یک میلیون بشکه در معادله منظور شده، که در سمت دیگر فرمول حجم درآمدهای نفتی را شنیده ها دو عدد مختلف عنوان کرده اند.
برخی منابع حاصل از صادرات نفت درج شده در بودجه را رقم قابل اتکا در نظر گرفته که برابر با 438 هزار و 250 میلیارد تومان بوده است. در این صورت با نرخ دلار 70 و 80 دلار، و سهم دولت با حالت های 42.5 درصد و 45.5 درصد، نرخ دلار در بازه 33 هزار تومان تا 40 هزار تومان به دست می آید.
این در حالی است که برخی منابع دیگر، رقم دریافتی دولت در ازای فروش یک میلیون بشکه را مجموع درآمد حاصل از صادرات نفت، میعانات گازی و صادرات گاز طبیعی می دانند که در این صورت جمع 438 همت با 65 همت میعانات گازی و صادرات گاز طبیعی در بودجه 1402 تقریبا 503 همت می شود.
در این حالت ها نرخ دلار از 38 هزار تومان تا 46 هزار تومان به دست می آید که بیشترین سطح نرخ دلار به دست آمده در مرز 46 هزار تومان قرار دارد.
بنابراین طبق برآوردها نرخ دلار به دست آمده در کل چهارده سناریوی بررسی شده توسط اکو ایران، از مرز 33 هزار تومان تا 46 هزار تومان قرار خواهد داشت این در حالی است که دولت پیش از این نرخ دلار را در این باره 23 هزار تومان عنوان کرده بود.
اگر این نرخ را برای صادرات یک میلیون و 400 هزار تومان بشکه در روز در نظر گرفته و نرخ هر بشکه را 80 دلار فرض کنیم، در این صورت درآمد دولت از فروش نفت حدودا 400 همت خواهد بود که از تمام ارقام نوشته شده در بودجه 1402 پایین تر است.
بنابراین عدم همخوانی این ارقام بایکدیگر سه عامل مهم می تواند باشد. یا نرخ دلار متغیر بوده و قاصله قابل توجهی با رقم اعلامی دارد یا میزان بشکه صادراتی فراتر از یک میلیون و 400 هزار بشکه منظور شده است. در آخر این احتمال نیز می تواند بررسی شود که ارزش دلاری هر بشکه فاصله قابل توجهی با 80 دلار داشته باشد.
