به گزارش خبرنگار اقتصادی ایران اکونومیست، این‌روزها به برکت بارش‌ها کمی از شدت آلایندگی هوا در کلانشهرهای کشور کاسته شده، اما در روزهای متعددی در آذرماه و دی‌ماه سال جاری، آلایندگی شدید هوا را در کلانشهرهای کشور شاهد بودیم و همچنان نیز در برخی شهرهای بزرگ، کیفیت هوا در وضعیت ناسالم قرار دارد.
شناسایی علل وقوع آلایندگی هوا در فصول سرد سال که با پدیده اینورژن (وارونگی دما) مواجه‌ایم و تعیین درست سهم هم علت، برای برنامه‌ریزی در جهت کاهش آلایندگی و حفظ سلامت شهروندان، نقش اساسی دارد.
دو دسته آلاینده شامل آلاینده‌های گازی و ذرات معلق داریم که آلاینده‌های گازی خود به چهار دسته و ذرات معلق نیز به دو دسته کمتر از 2.5 میکرون و کمتر از 10 میکرون تقسیم می‌شوند.
طبق بررسی‌های سازمان حفاظت محیط زیست و شرکت کنترل کیفیت هوا، سهم منابع متحرک و منابع ساکن در تولید گازها و ذرات در تهران بدین شرح است:
در واقع سهم منابع متحرک و منابع ثابت در تولید ذرات معلق که منشأ اصلی آلایندگی هوای کلانشهرها در فصول سرد سال هستند، به‌ترتیب حدودا به 60 و 40 درصد می‌رسد.
سه‌عامل کمیت احتراق، کیفیت سوخت و کیفیت احتراق از عوامل بروز آلایندگی هوا محسوب می‌شوند. کمیت احتراق که وابستگی مستقیم به میزان مصرف دارد و در ایران، شدت مصرف انرژی در تمامی بخش‌های آن بالاست.
کیفیت سوخت نیز از دیگر عوامل اصلی آلایندگی است. کیفیت بنزین و گازوئیل در بخش حمل‌و نقل و کیفیت مازوت و گازوئیل در بخش نیروگاهی و صنایع، نقش موثری در میزان آلایندگی این بخش‌ها دارند.
این دو عامل (کمیت احتراق و کیفیت سوخت) در تمامی اظهارات مسئولین مورد اشاره قرار می‌گیرند؛ ولی آنچه در نگاه مسئولین مغفول مانده، کیفیت احتراق است. کیفیت احتراق خود به عوامل متعددی برمی‌گردد که از آن عوامل می‌توان به تکنولوژی وسایل و میزان فرسودگی آنها اشاره کرد.
در بخش خانگی که مصرف غالب و حداکثری مربوط به سوخت گاز است و سوخت گاز، پاک‌ترین و غیرآلاینده‌ترین نوع سوخـت‌هاست، به‌دلیل فرسودگی و پایین بودن تکنولوژی و راندمان سیستم‌های گرمایشی، کیفیت احتراق بعضا پایین است و با احتراق ناقص مواجه‌ایم. حتی عدم سرویس‌کاری و رسیدگی به‌موقع به وسایل گازسوز نیز در کاهش کیفیت احتراق نقش مستقیم دارد.
در بخش نیروگاهی و صنایع نیز تکنولوژی قدیمی و راندمان پایین، به کاهش کیفیت احتراق منجر می‌شود. در بخش متحرک (حمل‌و نقل) نیز علاوه بر اینکه کیفیت سوخت، نقش مهمی در کیفیت احتراق دارد؛ مثلا اکتان پایین بنزین به احتراق ناقص منجر می‌شود و آلایندگی هوا و مصرف سوخت را افزایش می‌دهد، نوع موتور و سیستم احتراق وسیله نقلیه نیز، بر اساس نوع تکنولوژی به‌کار رفته و همچنین میزان فرسودگی، نقش مهمی در کیفیت احتراق ایفا می‌کنند.
بدون در نظر گرفتن کیفیت سوخت، امروزه تکنولوژی پایین و فرسودگی، دو عامل مهمی هستند که به احتراق ناقص و پایین بودن کیفیت احتراق می‌انجامند و سهم پررنگی در میزان آلایندگی هوا ایفا می‌کنند.
