به گزارش ایران اکونومیست، ترکیبات آلی فرّار از منابع مختلفی منتشر می‌شوند و با توجه به بالا بودن فشار بخار این ترکیبات، راه‌های تنفسی، مهم‌ترین راه جذب آن‌ها محسوب می‌شوند. ترکیبات موسوم به BTEX که شامل بنزن، تولوئن، اتیل بنزن و زایلن هستند، از مهم‌ترین ترکیبات خانواده آلاینده‌های آلی فرار بوده که استفاده گسترده‌ای در فرایندهای صنعتی دارند. این ترکیبات در گروه‌های مختلف مواد سرطان‌زا طبقه بندی شده‌اند و سمیت عصبی نیز دارند. ترکیبات BTEX که در گروه آلاینده‌های دارای اولویت سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارند، محرک سیستم تنفسی هستند و توانایی آسیب رساندن به سیستم اعصاب مرکزی را دارند.
بنا بر گزارش متخصصان، سازمان جهانی سلامت، این گروه از ترکیبات آلی فرار را در دسته آلاینده‌های خطرناک هوا تقسیم‌بندی کرده است. سازمان بین‌المللی تحقیق روی سرطان، ماده بنزن را در گروه مواد سرطان‌زای انسانی و اتیل بنزن را در گروه دوی سرطان‌زاهای انسانی طبقه‌بندی کرده است. مواجهه طولانی‌مدت با بنزن باعث تأثیر بر سیستم خون‌ساز، سیستم عصبی و تولیدمثل می‌شود. از سایر عوارض مزمن مواجهه با این مواد می‌توان به آنمی یا کم خونی، مشکلات ریوی مانند کوتاهی تنفس، تحریک قسمت فوقانی سیستم تنفسی، ورم ملتحمه، تاری دید و افزایش نرخ لوسمی و سرطان ریه اشاره کرد. مواجهه با تولوئن نیز باعث آسیب به سیستم عصبی مرکزی و دستگاه تولیدمثل می‌شود.
در یک تحقیق دانشگاهی در این خصوص، محققانی از دانشگاه آزاد اسلامی واحدهای اهواز و کرمانشاه، تأثیر مواجهه با ترکیبات آلی فرار بر برخی فاکتورهای بالینی افراد در معرض را با تمرکز بر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی بررسی کرده‌اند.
آن‌ها این پژوهش را روی پرسنل شاغل در انبار نفت و کارکنان سایت اداری شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی شهر کرمانشاه انجام داده‌اند و در آن، پس از لحاظ کردن معیارهای ورود به مطالعه، اطلاعات جمعیت شناختی شرکت‌کنندگان را جمع آوری کرده و سپس از آن‌ها تست‌های فیزیولوژیک گرفته‌اند.
بر اساس نتایج این تحقیق، میزان گلبول قرمز و پلاکت‌های خون در کارکنان غیر اداری به‌طور معنی‌داری کمتر از دیگران بوده است. همچنین مقادیر گلبول سفید خون و آنزیم‌های کبدی SGOT و SGPT در کارکنان غیر اداری مقادیر بالایی را نشان داده است.
به گفته مریم محمدی روزبهانی، پژوهشگر گروه محیط زیست دانشگاه آزاد اسلامی اهواز و همکارانش، «از مجموع نتایج تحقیق حاضر، می‌توان نتیجه‌گیری کرد که ترکیبات آلی فرار در انبار نفت و تماس کارمندان شاغل در شرکت نفت کرمانشاه خطر ابتلا به سرطان را در آن‌ها افزایش می‌دهد».
آن‌ها ادامه می‌دهند: «بنابراین با توجه به این که تنفس این ترکیبات در غلظت‌های بالاتر از حد استاندارد می‌تواند پیامدهای جدی مانند سرطان خون و بیماری‌های عصبی برای سلامت انسان داشته باشد، تدوین و اجرای برنامه علمی و هدفمند در جهت کاهش انتشار بخارات آلی در شرکت‌های نفت ضرورت دارد».
محققان فوق در این راستا پیشنهاد داده‌اند که یک سری برنامه‌های مدیریت ریسک بهداشتی برای کارکنان در معرض آلاینده‌های BTEX در انبار نفت تدوین شود. همچنین استفاده از وسایل حفاظت فردی ازجمله ماسک‌های کارتریج دار شیمیایی و نظام نوبت‌کاری در دستور کار قرار گیرد.
این یافته‌های پژوهشی که توجه به آن‌ها می‌تواند موجبات سلامت بهتر را برای کارکنان صنایع نفتی فراهم کند، در فصل‌نامه «سلامت و محیط زیست» متعلق به دانشگاه علوم پزشکی تهران منتشر شده‌اند.
