به گزارش خبرنگار گروه جامعه ایران اکونومیست، نسل زد یا نسل نت به جوانانی گفته می‌شود که در سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۰( ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۰) متولد شده‌اند و ویژگی هایی متفاوت از نسل‌های گذشته مانند ریسک پذیری، سنت شکنی و گاه روحیه سرکشی دارند.
این نسل از همان ابتدای کودکی پیشرفت اینترنت و سایر ابزارهای هوشمند دنیا را دیده‌اند و به همین دلیل به آنها نسل نت (اینترنت) یا بومی‌های دیجیتال هم گفته می‌شود و اکنون بسیاری از کارهای خود را با دستگاه‌ها و ابزارهای هوشمند انجام می‌دهند.
این نسل برآیند دنیای دیجیتال هستند که از همان بدو تولد در چنین بستری رشد کرده اند و به طور طبیعی خواسته ها، باورها و ارزش های آنها با نسل های قبل بسیار متفاوت و نیازمند شناخت و بررسی بیشتر است.
کارشناسان معتقدند این نسل به دنبال یافتن حقیقت‌ها هستند و برای دریافت پاسخ‌های خود هزینه می‌کنند و در نهایت با انجام گفت‌وگوهای مختلف بطور آزادانه به ارائه نظرات خود می‌پردازند.
همچنین اینکه با توجه به علاقه این نسل به گفت‌وگو آنها می توانند علاوه بر بیان بی پروای نظرات و ایده‌های خود، پذیرش بیشتری هم در خصوص عقاید متفاوت انسان‌ها داشته باشند، بنابراین باید برنامه‌هایی برای باز شدن باب گفت و گو با جوانان و پاسخگویی به ابهامات و مطالبات آنها ایجاد و همچنین شرایطی برای ابراز وجود احساسات و هیجات نوجوانان فراهم شود.
اکنون بسیاری از جوانان این نسل مشغول تحصیل در مدارس دوره‌های متوسطه اول و دوم و دانشگاه‌ها هستند و در آینده‌ای نه چندان دور به عنوان نیروی انسانی موثر وارد بازار کار و اجتماع می‌شوند؛ بنابراین پیدایش یک زبان مشترک با این نسل آینده‌ساز اهمیت بسیاری دارد.
در واقع ضروری است هم زبان این نسل را درک کرد و هم با تفاهم و همدلی این افراد را با رویه‌های غالب جامعه و ارزش و هنجارهای عرفی اجتماع آشنا کرد تا یک توافق مسالمت‌آمیز در جامعه ایجاد شود چراکه دیگر نگاه و روش‌های سنت‌گرایانه نمی‌تواند به طور کامل در ارتباط با این نسل مفید باشد. تشکیل ستاد و حتی کارگروه‌های مرتبط در سطح ملی با بهره گیری از ظرفیت جامعه شناسان، جمعیت شناسان و روانشناسان برای درک این نسل در کنار اتخاذ سیاست‌های حاکمیتی می تواند در این رابطه راهگشا باشد و در این بین نمی توان از نقش رسانه ها برای دیده شدن بچه های متعلق به این نسل و درک مطالبات و خواسته های آنها چشم پوشی کرد.
خبرگزاری ایران اکونومیست در همین رابطه سلسله گفت و گو و گزارش‌هایی را با استادان دانشگاه، جامعه شناسان و سایر افراد ذیربط آغاز کرده است و تلاش می‌شود با تداوم فرایندمحور این مباحث، شناختی درست از نسل زد، مطالبات، شکاف نسلی با اسلاف خود و سایر مشخصه های این رده جمعیتی را ارائه کنیم.
رابطه دوستانه را بی‌ادبی تفسیر نکنید
رادین دانش آموز کلاس هفتمی متولد سال ۸۸ درباره ویژگی، روحیه و درخواست های دهه هشتادی ها به خبرنگار ایران اکونومیست گفت: تفاوت نسلی موضوع عجیبی نیست که همه با نگاهی متفاوت درباره ما نوجوانان حرف می زنند.
وی افزود: ما هم توی همین جامعه و خانواده‌ها بزرگ شده‌ایم و اگر یک سری اخلاق‌های متفاوت هم داشته باشیم اما سعی کردیم که همیشه اطرافیانمان را درک کنیم و رابطه دوستانه‌ای باهم داشته باشیم، نمی دانم چرا گاهی این رابطه دوستانه به بی‌ادبی تفسیر می‌شود.
این دانش آموز ادامه داد: سعی کردیم همانطور که از بچگی به ما توصیه شده، با خانواده و معلم‌ها رابطه دوستانه‌ای داشته باشیم و حتی از کمک به اطرافیان هم دریغ نمی کنیم اما شاید در برخی مواقع بزرگترها از ما توقع پیروی بی چون و چرا دارند که گاهی ما را ناسازگار خطاب می کنند.
رادین گفت: ما هم مانند همه نوجوانان نسل‌های قبل از صبح تا ظهر به مدرسه می رویم و خیلی از وقتمان به انجام تکلیف و کلاس های آموزشی سپری می‌شود اما همه ما به تلفن همراه و وسایل ارتباط جمعی دسترسی داریم و از مسائل روز کشور هم مطلع می‌شویم، خود را عضوی از جامعه می‌دانیم و نظرات مان را بیان می‌کنیم.
این دانش‌آموز یادآور شد: اگر درباره علت های برخی از موضوعات سئوال می پرسیم، برای این است که اتفاقا در مدرسه و خانواده‌ها به ما یاد داده‌اند که تفکر و تعقل کنیم و پیروی کورکورانه نداشته باشیم.
رادین گفت: ما در همه گفت و گوها و بازی‌های خانوادگی و گروهی شرکت می‌کنیم و قصد جداشدن از بقیه را نداریم، بنابراین اگر بزرگترهای نسل های قبل هم با حوصله بیشتری حرف‌های ما را بشنوند، هیچ ناسازگاری ایجاد نمی شود.
ما با خود و جامعه روراست هستیم
نورا دانش آموز کلاس دهمی درباره ویژگی و روحیه همسالان خود به ایران اکونومیست گفت: ما هم مانند نسل های قبل این جامعه آرزوهایی برای خود داریم که می خواهیم با تلاش و کوشش آنها را عملی کنیم.
وی افزود: اگر به آمار دانش آموزان المپیادی و پیشرفت های علمی در چند ساله گذشته نگاه کنید، متوجه می شوید که نسل دهه هشتادی پیشرفت‌های قابل توجه‌تری داشته است.
این دانش آموز ادامه داد: ما هم مانند نسل‌های قبلی در مراسم های مذهبی مانند عاشورا و تاسوعا شرکت می کنیم و می خواهیم که برای خانواده و کشور افتخارآفرین باشیم و به بسیاری از ارزش‌های جامعه پایبندیم، بنابراین نمی‌توان و نباید با برچسب "متفاوت بودن" ما را از جامعه جدا کرد.
نورا یادآورشد: مشکل به اینجا برمی‌گردد که نسل‌های قبل از ما در جامعه به شدت درگیر کار شده‌اند و وقت و حوصله‌ای برای صحبت و گفت و شنود با ما را ندارند و بزرگترها هم در بسیاری از موارد خود را مجبور به انجام عملی می‌دانند که برخلاف تفکر آنهاست، اما ما دهه هشتادی‌ها با خودمان و جامعه روراست هستیم و می‌خواهیم عمل و تفکرمان یکی باشد، به همین دلیل است که در جست و جوی علت موضوعات هستیم و توقع داریم که به پرسش‌های ما پاسخ دهند.
این دانش آموز گفت: اگر نسل های قبل واقعا به ما اعتماد کنند، نتیجه بهتری می‌بینند، بسیاری از آنها می‌گویند زبان دهه هشتادی‌ها را نمی‌فهمیم و با همین یک جمله ما را از سر خود باز می کنند. فهمیدن و درک کردن به تعامل و وقت گذاشتن بستگی دارد، برای ما وقت بگذارید تا هم ما و هم شما درک شویم.
کارشناسان درباره نسل «زد» چه می‌گویند؟
در این راستا، مجید ابهری آسیب و رفتارشناس در گفت و گو با خبرنگار گروه جامعه ایران اکونومیست درباره خصوصیات رفتاری نسل «زد» توضیح داد: باید زبان گفت و گو با نسل جدید را پیدا کرد و تعامل با آنها باید در سطح مساوی صورت گیرد. نسل دهه ۸۰ افرادی هستند که همانند نسل‌های گذشته، اکثریت آنها تحت فرمان والدین و بزرگترها نیستند، آنها گاهی قدرت تفکیک و تشخیص شان از بزرگترها هم بیشتر است چراکه حضور در فضای مجازی، وب‌گردی‌ها و دسترسی به پلتفرم‌های مختلف اطلاعات موثری را در اختیار آنها می گذارد.
وی اظهار کرد: آنها با فشار دادن یک شاسی به اقیانوس اطلاعات توسط موتورهای جست‌وجوگر دسترسی می‌یابند، هر چند برخی از این نسل‌ها اقیانوسی به عمق یک بند انگشت هستند اما برخی دیگر از آنها دارای نبوغ اجتماعی، فرهنگی و قدرت تحلیلی‌اند که مرزبندی‌های تفاوت را بین آنها و نسل‌های دیگر پررنگ می‌کند.
به گفته این رفتارشناس، ترس و عقب نشینی در وجود جوانان نسل «زد» وجود ندارد، بازی و ورزشی‌های آنها بانجی جامپینگ و سایرفعالیت‌هایی است که نگاه به آنها توسط نسل‌های پیشین ایجاد وحشت می‌کند. نگاه از بالا و روابط ارباب و رعیتی و کارگر و کارفرما در مورد آنها کارساز نیست و باید نهادهای دولتی و والدین از نخبگان تربیتی و رفتاری در مورد شکل برخورد و ارتباط با این نسل‌ها اطلاعات لازم را کسب کنند چراکه هر قدم نادرست ممکن است گره‌ها را کورتر کند.
امان الله قرائی مقدم جامعه شناس در گفت و گو با خبرنگار گروه جامعه ایران اکونومیست درباره خصوصیات جوانان نسل «زد» اظهار کرد: اکنون جامعه ما با یک نوزایی فکری مواجه شده است که در آن جوانان دهه ۸۰، دیگر مانند جوانان دهه‌های پیشین نیستند. جوانان امروزی با توجه به انجام تحصیلات و کسب علم و دانش افرادی به اصطلاح خردگرا هستند؛ این افراد از منطق پیروی می‌کنند و سنت‌خواهی و سنت‌گرایی را پشت سر گذاشته‌اند.
وی یادآورشد: اکنون جوانان تقدیر را نمی‌پذیرند و می خواهند زندگی خودشان را بسازند و در نتیجه خواسته‌ها و اعمال آنها با سنت‌خواهان متفاوت است. همچنین جوانان بارها وعده‌هایی را تجربه کرده‌اند که عملی نشده است و براین اساس اعتماد عمودی یعنی اعتماد جامعه و حاکمیت در طول سال‌ها کمرنگ شده و باید به مرور زمان این اعتماد دوباره ایجاد شود.
وی افزود: راهکار تعامل مناسب با جوانان نیازمند یک نوع بازنگری در همه امور است. همچنین هر معلم باید با رعایت رفتار، پوشش و چگونگی صحبت کردن خود، یک مربی پرورشی باشد و خود هم به توصیه‌هایشان به دانش‌آموزان عمل کنند.
ایجاد پاتوق‌های نوجوانان در کانون‌های پرورش فکری و اردوگاه‌های آموزش و پرورش
عباس مهاجر مدیرکل فرهنگی هنری، اردوها و فضاهای پرورشی آموزش و پرورش در گفت و گو با ایران اکونومیست درباره برنامه‌ریزی برای برقراری ارتباط موثر با دانش‌آموزان نسل زد اظهار داشت: اداره کل فرهنگی و هنری متولی بخش غیررسمی یعنی اوقات فراغت دانش‌آموزان است و برای بخش غیررسمی دانش‌آموزان برنامه‌ریزی می‌کند.
وی با تاکید براینکه جوانان نسل زد اهل گفت و گو هستند، افزود: باید فرصت‌های بیشتری برای گفت و گوی این جوانان ایجاد کرد تا هم دانش‌آموزان با همسالان خود و هم با مسوولان صحبت و تبادل نظر کنند.
مدیرکل فرهنگی هنری، اردوها و فضاهای پرورشی آموزش و پرورش ادامه داد: همچنین اینکه دانش‌آموزان به دنبال یک پاتوق هستند تا دور هم جمع شوند و تاکنون این پاتوق‌ها در آموزش و پرورش کم بوده است.
مهاجر یادآورشد: کلاس درس یک فضای آموزش رسمی است که پس از گذراندن اوقات در آن، دانش آموزان برای مدت کوتاهی به زنگ تفریح در حیاط می‌آیند و دوباره سر کلاس درس حاضر می‌شوند، بنابراین دانش‌آموزان نمی‌توانند در مدرسه زمانی را برای جمع‌شدن دور هم اختصاص دهند.
به گفته وی، باید برنامه ریزی شود که پسران و دختران پاتوق‌های نوجوانان داشته باشند، براساس آموزش و پرورش برنامه ریزی کرده که کانون‌های فرهنگی و تربیتی و اردوگاه‌ها را به پاتوق‌های دخترانه و پسرانه تبدیل شوند و عصرها دانش‌آموزان دور هم جمع شوند و با هم به گفت و گو بپردازند. هزار و ۱۸۲ کانون فرهنگی، تربیتی در سراسر کشور داریم که فضایی برای گفت و گو دارند.
مدیرکل فرهنگی هنری، اردوها و فضاهای پرورشی آموزش و پرورش همچنین درباره نقش مربیان تربیتی در درک جوانان نسل زد عنوان کرد: منابع انسانی در همه برنامه‌ها اهمیت دارد، چراکه معلمان و مربیان پرورشی اجراکننده برنامه‌ریزی و سیاست‌های آموزش و پرورش هستند؛ بنابراین باید ارتباط با مربیان بیشتر شود تا سیاست‌ها را باهم درمیان بگذاریم و ذهن‌ها به یکدیگر نزدیک‌تر شود.
وی اظهار کرد: برنامه‌های اعلام شده باید با یک سیاست واحد دنبال شود؛ به همین منظور جلسات هم‌اندیشی بیشتر می‌شود تا در اجرا هم مانند تغییر رویکرد در سیاست‌ها اتفاق‌های خوبی بیفتد.
