دکتر محمد تقی جغتایی در گفت‌وگو با ایران اکونومیست، بانک مغز را یک مرکز ملی دانست که با حمایت معاونت پژوهشی وزارت بهداشت، انجمن‌های علمی و ستاد علوم شناختی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان معاونت علمی ایجاد شده است.
وی افزود: اکثر مطالعاتی که در حوزه‌های تشخیص و مداخلات درمانی برای درمان اغلب بیماری‌ها انجام می‌شود را می‌توان در مدل‌های حیوانی انجام داد. به عنوان نمونه می‌توان روش‌های درمانی و تشخیصی برای بیماری دیابت را بر روی موش‌ها انجام داد به گونه‌ای که موش، دیابتی می‌شود و مطالعاتی بر روی آن اجرایی خواهد شد. اما مطالعات مربوط به برخی از اختلالات مربوط به سیستم‌های عصبی مانند "اوتیسم"، "اسکیزوفرنی"، "اعتیاد"، "آلزایمر" و یا "پارکینسون" را نمی‌توان بر روی حیوانات آزمایشگاهی انجام داد؛ چرا که این گونه اختلالات را نمی‌توان بر روی حیوانات ایجاد کرد.
جغتایی ادامه داد: از این رو خیلی از اختلالات مغزی شایع را نمی‌توان در مدل حیوانی ایجاد کرد ضمن آنکه از لحاظ اخلاقی نمی‌توان این مطالعات را بر روی انسان نیز اجرایی کرد؛ از این رو سال‌ها است دنیا به سمت اجرای این گونه مطالعات بر روی مغز انسان‌هایی که مبتلا به این نوع اختلالات هستند، حرکت می‌کند.
مشاور عالی ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست‌جمهوری با بیان اینکه با این رویکرد، فلسفه ایجاد بانک‌های مغز در دنیا شکل گرفت،اظهار کرد: اولین بانک ایجاد شده در این زمینه مربوط به ۲۵ سال قبل بوده است.
وی اظهار کرد: در حال حاضر بانک‌های مغز در بسیاری از کشورها ایجاد شده و کشورهای اطراف ما مانند قطر و در آسیا نیز کشورهای مالزی، کره، چین و ژاپن صاحب این نوع بانک‌ها هستند.
جغتایی اضافه کرد: ما نیز از ۸ سال گذشته به دنبال ایجاد این بانک در ایران بودیم و این بانک راه اندازی شد و به تدریج نمونه مغز بیماران بعد از فوتشان را طی فرآیند خاصی جمع آوری می‌کنیم.
رییس بانک مغز، با اشاره به فرآیند جمع آوری نمونه مغز افراد فوت شده در این بانک اشاره کرد و یادآور شد: فرم‌هایی تهیه شده که این فرم‌ها توسط اقوام افراد و یا قیم فرد تکمیل می‌شود و افراد فوت شده مغزشان را به این بانک اهدا می‌کنند.
به گفته این مقام مسئول، عمده نمونه‌هایی که تاکنون جمع آوری شده مربوط به بیماران مبتلا به دمانس، آلزایمر، شیروفرنی بوده است.
جغتایی ادامه داد: اخیرا ما بر روی مساله اعتیاد تمرکز کردیم؛ چرا که یکی از معضلات عمده کشور، موضوع اعتیاد است و به دنبال مطالعاتی بر روی مکانیزم‌ها و اثرات اعتیاد و داروها بر روی مغز هستیم و لازمه تکمیل این مطالعات، انجام طرح‌های تحقیقاتی بر روی مغز است.
وی افزود: فرآیند جمع آوری نمونه مغز در بانک مغز و نگهداری از آن باید به سرعت بعد از فوت فرد انجام شود و بعد از انجام فرآیندهای برش دهی و قالب گیری، در فضای خاصی نگهداری می‌شود.
رییس بانک مغز ایران این نوع بانک‌ها را "با ارزش" توصیف کرد و گفت: برای حفظ نمونه‌ها باید ملاحظاتی صورت گیرد از جمله آنکه برق بانک نباید قطع شود. از آنجایی که این بانک عام المنفعه است، لازم است از آن محافظت شود.
وی یادآور شد: با ایجاد این بانک، زمینه‌ای فراهم شده است که محققان بر روی بیماری‌های مربوط به اختلالات سیستم عصبی مطالعات خود را اجرایی کنند.
مشاور عالی ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست‌جمهوری خاطر نشان کرد: هدف ما این است که فعالیت‌های این بانک را گسترش دهیم و امیدواریم افراد بیمار و همچنین خانواده‌های آنها همانظور که اهدای عضو می‌کنند، مغز را نیز اهدا کنند؛ چرا که اگر بتوانیم با اهدای مغز کمی در تشخیص و درمان بیماری‌های مربوط به اختلالات عصبی گامی برداریم، آثار و فواید آن به جامعه خواهد رسید.
وی ادامه داد: بانک مغز ایران در حقیقت از سال ۹۵ اقدامات فرآوری را آغاز کرده است و هم اکنون توانسته ۱۲۰ مغز انسان را برای این بانک ذخیره سازی کند؛ زمان طلائی برای انتقال مغز به بانک، ۴ الی ۶ ساعت پس از مرگ فرد است که برای این کار باید آن را درون محلول ویژه ای قرار داد و اگر این جابجایی زمان زیادی به خود اختصاص دهد، تقریبا مغز برای طی مراحل ویژه نگهداری طولانی و تحقیقات، کارایی خاص خود را از دست می‌دهد.
جغتایی در پایان خاطرنشان کرد: در حال حاضر گردآوری مغز فوت شدگان مبتلا به "آلزایمر"، "اسکیزوفرنی"، "پارکینسون"، "ALS" و تومورها در رأس اولویت‌های بانک مغزی ایران قرار دارد زیرا تشخیص، اصلی‌ترین راهکاری برای دستیابی به درمان‌های نوین این بیماری‌ها است و برای آن نیازمند مدل‌های آزمایشگاهی است که مغز انسان مبتلا به این بیماری‌ها بهترین مدل به شمار می‌رود؛ بنابراین گردآوری مغزهای اهدائی برای دستیابی به روش‌های درمانی و درمان مبتلایان به بیماری‌های مذکور نقش موثری دارد.
