به گزارش ایران اکونومیست، گفتگوی تفصیلی محمدکاظم آل صادق، سفیر جمهوری اسلامی ایران در عراق، با شبکه العالم به شرح زیر است:
در سایه تحولات اخیر عراق، سردار قاآنی، فرمانده سپاه قدس، چندی پیش با مسئولان بلندپایه عراقی دیدار کرد. جزئیات و هدف از این دیدارها چه بود؟
همان گونه که می دانید، سردار قاآنی مسئول پرونده عراق در جمهوری اسلامی ایران است و طبیعی است که هر از گاهی از عراق دیدن کند. بیشتر دیدارها بلکه همه دیدارهای وی به طور رسمی و با هماهنگی با مسئولان عراقی است و در سفر به بغداد و با رؤسای سه قوه و با رهبران فراکسیون ها دیدار می کند.
در سفر اخیر آیا با رؤسای سه قوه هم دیدار کرد؟
بله، با رئیس‌جمهوری، نخست وزیر، رئیس پارلمان و نیز با دیگر مسئولان دیدار داشت. او هر وقت به عراق می آید، مسائل مشترک مورد علاقه، دوجانبه و مسائل منطقه ای و گاهی هم بین المللی را برحسب ضرورت بررسی می کند. این دیدار نخستین دیدار پس از نخست وزیری آقای محمد شیاع السودانی بود و به همین علت این مسئولیت را به وی تبریک گفت و حمایت جمهوری اسلامی از ملت و دولت عراق را در طرح های بزرگ را به وی اعلام کرد تا از بحران ها خارج شوند تا خدمات بهتری به ملت عراق ارائه شود.
برخی رسانه‌ها اعلام کردند که در جریان دیدار سردار قاآنی با مسئولان ارشد عراقی و در سایه تحولات جاری در ایران، او از دولت بغداد خواسته که عناصر گروه‌های مسلح جدایی‌طلب در کردستان عراق را مهار و از این کشور بیرون کند. رسانه‌ها همچنین اعلام کردند که این هشدار نیز داده شده است که اگر دولت عراق چنین مسئولیتی را قبول نکند ایران برای این هدف، دست به عملیات زمینی در عراق خواهد زد، این گزارش‌ها چقدر صحت دارد؟
موضوع پیشروی زمینی به سمت خاک عراق صحت ندارد و اساسا مطرح نیست. ما به حاکمیت عراق احترام می‌گذاریم و برای ثبات، وحدت سرزمین و مردم عراق و برای شکوفایی این کشور اقدامات زیادی انجام داده‌ایم. عراق یک کشور بزرگ همسایه است، ایران و عراق روابط سیاسی، جغرافیایی، تاریخی و ایدئولوژیکی و همچنین نوار مرزی مشترکی دارند. این اشتراکات، مراودات اجتماعی میان عشایر-کردهای منطقه کردستان و عشایر جنوب عراق و عشایر جنوب ایران را حتمی کرده و همچنین شرایط رفت و آمد آنها میان دو کشور و حتی ازدواج میان کردهای این دو کشور را فراهم کرده است و همچنین باعث شده روابط میان دو ملت عراق و ایران قوی و صمیمی بشود. بنابراین این امکان‌پذیر نیست که ایران دست به عملیات زمینی در عراق بزند. بله، ما با برادران خود در اقلیم کردستان زیاد صحبت کردیم و پیش از این کمیته امنیتی مشترکی بین اقلیم کردستان و مقامات جمهوری اسلامی تشکیل شده بود تا راه‌حلی اندیشیده شود.
جناب سفیر گفتید تحرکات زمینی مطرح نیست، اما برخی از رسانه ها گفتند که ایران اقدام زمینی انجام خواهد داد، منظور شما این است که حتی انجام عملیات محدود در مرز عراق و ایران یا فرود چترباز منتفی است؟
ما همواره می کوشیم مشکلات را از طریق گفتگو با برادرانمان در عراق حل کنیم. این گروه های تروریستی نژادپرست از قدیم و از زمان پیروزی انقلاب اسلامی از اراضی اقلیم کردستان به عنوان مقر و اردوگاه آموزشی استفاده کرده و جوانان کرد ایرانی اعم از زن و مرد را برای اهداف نظامی خرابکارانه استخدام می کردند. ما با برادران خود در اقلیم کردستان صحبت می کنیم، روابط نزدیک و مستحکم نباید منجر به آن شود که عناصر تجزیه طلب به خاک ایران نفوذ کنند، نیروهای امنیتی ما را به شهادت برسانند و مراکز امنیتی ما را منفجر کنند. گفتگوهای زیادی انجام شد اما بی نتیجه بود، تصور می کنم گاهی نگاه قوم گرایانه بر مسائل سیاسی یا دیپلماتیک و همسایگی سایه می اندازد، بنابراین مجبور شدیم که از دولت مرکزی عراق بخواهیم در این زمینه مداخله کند.
چه زمان از حکومت عراق درخواست کردید؟
اخیراً در ماه های اخیر با برادران خود در حکومت مرکزی صحبت کردیم تا راه حلی ارائه کنیم، زیرا هر وقت صحبت کردیم به نتیجه ای نرسیدیم. لذا در این چارچوب هیأت سیاسی امنیتی جمهوری اسلامی به عراق سفر کرد.
دقیقا چه زمانی؟
یک ماه و نیم قبل.
یعنی بعد از آمدن السودانی؟
نه، قبل از اینکه السودانی بیاید، رئیس هیات عراقی در گفتگوها فؤاد حسین وزیر امور خارجه عراق و با حضور قاسم الاعرجی مشاور امنیت ملی بود.
در طرف ایرانی چه اشخاصی حضور داشتند؟
مسئولین وزارت امور خارجه و دستگاه های امنیتی، در این دیدار درباره مسائل مشترک تبادل نظر کردند و قرار شد که این دیدار تکرار شود. پس از مدتی الاعرجی در راس یک هیات راهی ایران شد و توافقاتی صورت گرفت که اولین آن این بود که حکومت مرکزی مرزهای ایران و اقلیم کردستان عراق را کنترل کند.
آیا منطقه کردستان عراق با این توافق مخالفت کرده است؟
نه، موافقت کرد. حتی در مذاکرات پیشین هنگامی که ما با منطقه کردستان عراق گفتگو می کردیم، می گفتند که مراقبت از مرزها جزو مسئولیت های دولت مرکزی است. از این نظر مشکلی نبود. ما از برادرانمان در عراق درخواست کردیم که اینان را خلع سلاح کنند و سلاح را از آنان بگیرند و آنان را از مرزها دور کنند و در عمق منطقه کردستان عراق بروند، در اردوگاه های پناهندگی زیرا آنان را جزو پناهندگان محسوب می کنند و این در حالی است که پناهنده سلاح حمل نمی کند و تمرین نظامی نمی کند و تخریب نمی کند.
یعنی مانعی نیست که در منطقه کردستان عراق باقی بمانند؟
حتی اگر به عنوان معارضان سیاسی باشند، فرض بر این است که غیر مسلح و در منطقه کردستان پناهنده باشند و به این صورت ما مشکلی نداریم. آنان مدت زمانی را درخواست کردند تا یک جدول زمانی برای این موضوع تهیه کنند و این مدت زمان محدود بود.
این مدت زمان چه مقدار است؟ یعنی فرض بر این بود که خلال ده روز یک جدول زمانی برای این موضوع تهیه کنند و این سخن پیش از یک ماه بوده یا بیش از یک ماه و نیم؟
موضوع سوم نزد ما یادداشت های تفاهم بین طرف های ایرانی و عراقی است.
این امر طی این ۱۰ روز تا این لحظه اتفاق نیفتاده است.
تاکنون این اتفاق نیفتاده است و ما اکنون در حال گفتگو با برادران عراقی هستیم تا این ماده را فعال کنیم و دولت مرکزی برای یافتن راه حل برای این موضوع جدی است، زیرا قانون اساسی عراق اجازه هیچ‌گونه تجاوزی به کشورهای همسایه از سرزمین خود را نمی‌دهد. این نکته بسیار مثبتی است، امیدواریم که مشکل پایان یابد، مرزها توسط دولت مرکزی کنترل شود، آنها خلع سلاح شوند و جنایتکاران در سایه توافق با تفاهم‌نامه‌هایی بین دو کشور مبادله شوند و ما در حال پیگیری این موضوع هستیم.
جناب سفیر، تجربه در عراق نشان داده است که دولت مرکزی بغداد از قدرت و سیطره امنیتی در اقلیم کردستان برخوردار نیست و احتمالا نتواند خواسته‌های ایران را پاسخ بدهد یعنی محافظت از مرزها و خلع سلاح گروه‌های جدایی‌طلب تروریستی. شما از تجربیات دولت مرکزی عراق سخن گفتید ولی مقامات اقلیم کردستان عراق چطور؟ آیا آنها به خواسته‌های ایران پاسخ می‌دهند؟
این موضوع اخیرا روی میز مطرح شده است و ما شاهد جدیت از سوی دولت مرکزی هستیم و امیدواریم این اتفاق بیفتد.
اگر بخواهیم در مورد حضور این گروه‌ها در کردستان عراق صحبت کنیم، آیا آماری از پایگاه‌ها، اردوگاه‌ها و کمپ‌ها را به دولت مرکزی و همچنین مقامات اقلیم کردستان عراق ارائه کرده‌اید. تعداد اعضای آنها و عمدتاً چه کسانی هستند و احزاب فعال کدامند که امنیت ایران را هدف قرار می‌دهند؟
البته ما بیش از ۷۰ سند درباره مقرها و مراکز آموزشی، تجمعات و جناح‌های مسلح تروریست ها و تجزیه طلب ها ارائه کردیم و طرف عراقی این اسناد را دریافت کرده که این موضوع را پیگیری خواهد کرد.
در سایه این مطالب چرا عراق اعتراض می کند و کاردار را فرا خواند و چرا این را نقض حاکمیت این کشور می داند؟ این در حالی است که می داند که جمهوری اسلامی ایران همواره از حاکمیت عراق دفاع کرده است، ضد داعش ایستاده است، ضد گروه های تروریستی و در این راه شهدایی داده است و ایران تلاش می کند حاکمیت عراق حفظ شود و این مدارک را به دادگاه فدرال و نیز به مقامات منطقه کردستان عراق داده است. ما این نقض حاکمیت را چگونه تفسیر می کنیم در حالی که دولت فدرال و مقامات منطقه کردستان عراق به نظر می رسد از خلع سلاح این گروه ها ناتوان است و در این میان هدف قرار دادن امنیت ایران باقی می ماند. این موضوع را چگونه می توان تفسیر کرد؟
اجازه دهید بین این موضوع که نمی تواند یا می تواند اما نمی خواهد تمایز قائل شویم. من گمان می کنم که مقامات منطقه کردستان عراق این توان را دارد که این گروه ها را مهار کند و سروسامان دهد و ما از طریق گفتگو به این هدف خواهیم رسید.
جمهوری اسلامی ایران مقر احزاب جدایی‌طلب کرد را هدف قرار داده است که به نظر می‌رسد تا تخلیه و خلع سلاح این گروه‌های مسلح، به حملات علیه آنها ادامه می‌دهد، چشم‌انداز این بحران را چگونه می‌بینید. با توجه به این داده‌ها چگونه می‌توان آن را حل کرد؟ آیا انتظار دارید که دولت عراق و مقامات اقلیم کردستان عراق موضعی جدی برای پایان دادن به این بحران اتخاذ کنند؟ می‌دانیم که در گذشته کمپ اشرف وجود داشت که عناصر گروهک تروریستی منافقین از آن به عنوان پایگاهی برای هدف قراردادن امنیت ایران استفاده می‌کردند اما در آن زمان، دولت عراق به حملات به این پایگاه تروریست‌ها واکنشی نشان نمی‌داد. آیا می‌توان این وضعیت را در کردستان عراق برای پایان دادن به این بحران و مشکلی که بر سر روابط دو کشور وجود دارد، اعمال کرد؟
به نکته خوبی اشاره کردید، بله، زمانی که عناصر گروهک تروریستی منافقین از عراق خارج شدند هیچ مشکلی نیفتاد. بنابراین ما به برادران عراقی‌مان این اطمینان را داده‌ایم که اگر به خواسته‌های مشروع ما پاسخ دهند هیچ اتفاقی نخواهد افتاد. خواسته‌هایی که سخت و پیچیده نیست. ما امیدواریم که دولت مرکزی عراق در پیگیری این موضوع جدی باشد و امیدواریم که این مشکل پایان یابد.
روابط کنونی بین جمهوری اسلامی ایران و بین مقامات کردستان عراق را چگونه توصیف می کنید؟ آیا روابط همواره گرم بوده است؟
ما همچنان روابط دیرینه با کردستان عراق داریم، از زمان حکومت صدام از آنان حمایت می کردیم، به آنان پناه می دادیم، میزبان آنان بودیم و هم اکنون روابط محکمی چه بین مقامات و چه بین دو ملت برقرار است و همچنین روابط اقتصادی وجود دارد، گردشگری پزشکی برقرار است، با این حال مشکل این است که از برادران در منطقه کردستان عراق انتظار می رود که در حل مشکلات جدی باشند تا این مشکلات برطرف شوند.
انتظار می‌رود پارلمان عراق جلسه ای برای بررسی این موضوع، موضوع بمباران گروه‌های مسلح در کردستان عراق برگزار کند، آیا پیامی برای ارسال به این نشست دارید؟
پارلمان عراق حق دارد این موضوع داخلی را مورد بحث قرار دهد و این بند را در جدول کارش، چه با ایران و چه با هر کشور همسایه دیگری، قرار دهد، اما قرار است حقایق، اسناد و مواردی را که به طرف عراقی ارائه شده است بررسی کند و ما امیدواریم ارزیابی صحیحی درباره شرایط حاکم میان دو کشور، داشته باشد.
برخی تلاش کردند سفر سردار قاآنی به عراق را با اتفاقات اخیر ایران مرتبط بدانند. برخی گفتند که او به موضوع امنیت ایران، اغتشاشات و برخی مسائل دیگر پرداخته و آن را با برخی طرف‌ها و مقامات عراقی در میان گذاشته است. این اظهارات چقدر صحت دارد؟
وقایع اخیر ایران یک موضوع ساده و کوچک است و ان‌شاءالله به سرعت تمام می‌شود. سردار قاآنی اصلاً به این موضوع نپرداخته است اما در جلسات به برخی سوالات دوستداران درباره حوادث جاری در عراق توضیحاتی داده است.
از شخصیتی چه دینی یا چه مذهبی خواسته نشد که دخالت یا میانجیگری یا کاری از این قبیل کند؟
جناب الصمیدعی مفتی اهل سنت در دیدار با سردار قاآنی گفت که با علمای سنی در زاهدان در تماس و مایل است که نقش میانجی داشته باشد و با آنان گفتگو کند. ما از این اقدام استقبال و اعلام کردیم برای هر زمانی برای سفر آماده و مشتاقیم که بین علما و شخصیت ها تماس وجود داشته باشد و ما این کارها را مثبت می بینیم و همواره از آن استقبال می کنیم.
همچنین در موضوع و پرونده کردستان عراق ما در خلال ماه های اخیر دیدیم که پایگاه‌های موساد در منطقه کردستان عراق هدف قرار گرفت. طبعا مقامات منطقه کردستان عراق وجود پایگاه های موساد را در خاک عراق و در کردستان عراق رد می کنند. مدارکی که درمورد حضور موساد در عراق به طرف عراقی دادید، چیست و چگونه می توان این مسئله را حل کرد؟ آیا این موضوع را با دولت عراق مطرح کرده اید؟ اگر ممکن است جزئیات بیشتری در اختیار ما قرار دهید.
درباره این موضوع در وقت خودش سخن گفته شده است و طرف عراقی تقریبا این مسئله را می فهمد. برخی از مراکز حیاتی نظامی ما از خاک کردستان عراق در معرض حمله قرار گرفته اند و ما این مسئله را با نقشه و مدارک به طرف عراقی یادآور شده ایم، چه با مقامات منطقه کردستان عراق و چه با دولت مرکزی عراق و آنان این واقعیت را فهمیدند. جمهوری اسلامی درباره امنیت ملی خود تعارف نمی کند.
آیا می توانید بگویید مراکزی که در ایران از کردستان عراق هدف واقع شدند کدامند تا تصویر واضح تر شود، برخی گفتند حمله ای که به مقر فرماندهی در کرمانشاه انجام شده با پهپادهایی بوده که از کردستان عراق به پرواز درآمدند و هدف گذاری و برنامه ریزی از کردستان عراق بوده است، این گفته چقدر درست است؟
این همان چیزی بود که واقعاً اتفاق افتاد و حتی پس از حمله، بقای حمله در دست مقامات ایرانی بود و به طرف عراقی ارائه شد.
یعنی بقایای پهپادهایی که سرنگون شد و بمب ها؟
بله.
این ها همان هایی است که به طرف عراقی ارائه شد؟
بله، این موضوع با اسناد به مقامات ذیربط در طرف عراقی ارائه و اعلام شد که «اسرائیل» موساد این حمله را از خاک اقلیم انجام داده است.
بعد از گذشت دوره ای سخت، دولت عراق تشکیل شد و محمد شیاع السودانی کار خود را شروع کرد، می توانید بگویید جمهوری اسلامی ایران برای خروج از این بن بست چه اقداماتی انجام داد؟ آیا برای برون رفت از این بن بست کوشید تا میان نیروهای سیاسی اجماع ایجاد کند و چگونه جمهوری اسلامی ایران با این دولت جدید تعامل و از آن حمایت می کند؟
ما با همه طرف ها و اقشار عراق روابط نزدیک داریم و ثبات، شکوفایی و توسعه عراق برای جمهوری اسلامی ایران بسیار مهم است. بنابراین، ما همیشه با طرف های مختلف گفت‌وگو کرده‌ایم تا به فرمولی برسیم که در آن همه مشارکت کنند تا کشور از بن‌بست سیاسی خارج و دولت قانونی تشکیل شود تا به نفع مردم کار کرده و به همه اعم از شیعه، کرد، سنی و حتی اقلیت مسیحی خدمت کند. ایران با همه آنها رایزنی کرد و الحمدلله بعد از یک سال این دولت تشکیل شد که دولت جامعی است و از حمایت همه برخوردار است، برادران عراقی نیز اقدام خوبی انجام دادند که ائتلاف تشکیل دادند تا همه طرف ها خواسته هایشان را مطرح کنند.
ما احساس می کنیم که السودانی در اجرای تعهداتش و حرکت رو به جلو در جهت موفقیت این دولت جدی است و مولفه های موفقیت در زمینه اجرای پروژه ها و تامین منابع مالی موجود است و ما این جدیت را در او و وزرا احساس کردیم. ما در جمهوری اسلامی آمدیم و گفتیم حاضریم به این دولت کمک کنیم، چه در زمینه انرژی، برق، گاز و پروژه‌ها تا دولت بتواند به وظایف خود عمل کند و در ماموریت های محوله موفق باشد.
مردم عراق مردم بزرگی هستند و از ظلم دوره صدام، محرومیت ها و جنگ اشغالگران آمریکایی در ۲۰ سال گذشته، رنج بردند، لذا رنج کافی است، ان شاءالله نخست وزیر و دولت جدی هستند و برایشان آرزوی موفقیت داریم. عراق می تواند نقش عظیمی در منطقه ایفا کند و ما از هر ابتکار یا فعالیت در این زمینه استقبال می کنیم.
جریان صدری که از دولت خارج شد بسیار خشمگین است، اما جمهوری اسلامی ایران به رغم این خروج ، روابط مستحکمی با این جریان از سال ۲۰۰۳ به بعد دارد، این در حالی است که جریان صدر عملکرد دولت را رصد و ارزیابی می کند، رابطه جمهوری اسلامی ایران و جریان صدر را چگونه ارزیابی می کنید؟ آیا جمهوری اسلامی ایران مایل به مشارکت جنبش صدر در این دولت است و آیا کوشید تا این جریان در این دولت حضور داشته باشد؟ رابطه ایران با مقتدی صدر چگونه ارزیابی می کنید؟
جنبش صدری یک جنبش قدیمی و بزرگ است که ریشه در جامعه عراق دارد. سید مقتدی صدر یک شخصیت برجسته و مورد احترام و مورد قبول همه طرف ها است و ما با وی رابطه مستحکمی داریم و هرگز این رابطه قطع نشده است و واقعا متاسف شدیم وقتی خروجش از دولت را اعلام کرد. اما نظر ایشان محترم است اما اگر در این زمینه با ما مشورت می شد شاید به ایشان می گفتیم که باید در این تصمیم تجدید نظر کند، جریان صدر در تمام حکومت هایی که بعد از سقوط صدام تشکیل شد شرکت داشت و حق مشارکت دارد و این انزوا به زودی پایان می یابد و جریان صدر به روند سیاسی باز می گردد و وظایف خود را در قبال کشورش و مردمش انجام می دهد. السودانی نیز مشتاق بود که برادران در جریان صدر نقش آفرینی و در گفت وگو با چارچوب هماهنگی شرکت کنند.
یعنی چارچوب هماهنگی را تشویق کردید که جنبش صدر در این دولت شرکت کند؟
همیشه برای دیدار و گفت وگو با مقتدی صدر تلاش شد اما ایشان دیدگاه خود را دارند که البته محترم است، امیدواریم این وضع تغییر کند و جریان صدر در آینده نزدیک با قدرت به دولت و روند سیاسی بازگردد.
شما درباره نقش عراق در منطقه صحبت کردید، زیرا می دانیم که عراق چند دور میزبان گفت و گوهای ایران و سعودی بوده است، در سایه دولت جدید و تحولات در روابط ایرانی سعودی آیا عراق امکان برگزاری دور جدید این گفت و گوها را دارد و آیا فضا برای انجام چنین گفت و گویی فراهم است؟
وزیر امور خارجه موضوع را پیگیری می کند و ما از نخست وزیر و رئیس جمهور عراق در دیدارهای دوجانبه یا منطقه ای خواسته طرف سعودی در این زمینه را دریافت کرده و مشتاقانه منتظریم که ببینیم عراق در این زمینه چه کاری خواهد کرد.
