روز پنج شنبه، 26 آبان 1401 شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطعنامه‌ای را که خواستار همکاری ایران با نهاد دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل است به تصویب رساند. این دومین بار است که شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سال جاری، قطعنامه‌ای را بر علیه ایران صادر می کند.
اما، این قطعنامه در شرایطی علیه ایران صادر شد که در هفته‌های اخیر، بعد از ناآرامی های سراسری در کشور و به بهانه ارسال پهپاد به روسیه که بارها از سوی ایران تکذیب شده است، فشارها و تحریم های کشورهای غربی افزایش یافته و در این میان خبرهای خوبی از برجام به گوش نمی رسد.
دو قطعنامه علیه ایران در دولت رئیسی
از زمان روی کار آمدن دولت رئیسی و انتخاب علی باقری به عنوان رئیس تیم مذاکرات برجام، همواره دیپلماسی دولت رئیسی زیر ذره بین بوده و نگرانی هایی درباره مذاکرات احیای برجام وجود داشت. بیشتر کارشناسان معتقد بودند علی باقری همان مسیر سعید جلیلی را در پیش خواهد گرفت. هرچند که باقری با اظهارات و اعمال خود نشان داد که از رئیس و یار قدیمی خود فاصله گرفته و قصد ندارد مسیر او را در مذاکرات تکرار کند اما، ایران و طرفین برجام تاکنون به توافقی نرسیده اند و خطر مرگ برجام وجود دارد.
حال در این میان، شورای حکام با دو صدور دو قطعنامه در دولت رئیسی در طول یک سال، خطر مرگ برجام را بیشتر کرده است. در روز پنج شنبه و در قطعانه شورای حکام علیه ایران، آمده است که قطعنامه مذکور از ایران می‌خواهد فوراً با تحقیقات آژانس اتمی در خصوص ذرات اورانیوم یافت‌شده در سه مکان اعلام‌نشده در ایران همکاری کند.
پیش از این نیز شورای حکام، در خردادماه قطعنامه را علیه ایران صادر کرد که تهران در واکنش به آن، با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد فعالیت تعدادی از دوربین‌های فراپادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران را متوقف کرده است.
بازگشت ایران به دوران احمدی نژاد؟
اما، در میان همه دولت ها، در دولت محمود احمدی نژاد بیشترین قطعنامه علیه ایران صادر شده است. قطعنامه هایی که توسط شورای امنیت صادر شده بود و با روی کار آمدن دولت روحانی و تلاش های تیم دیپلماسی دولت روحانی برای تصویب قطعنامه 2231، 7 قطعنامه ذیل فصل هفتم حذف شد. حسن روحانی در واکنش به این موضوع گفته بود:« قطعنامه 2231 خط بطلانی روی 7 قطعنامه‌ی فصل هفتی کشید و این کار باورکردنی نبود؛ کمتر کسی بود که باور کند این قطعنامه‌ها برداشته می‌شود و این اراده ملت ایران و تلاش و تدبیر در سایه امید بود که ما را به نتیجه رساند.»
حال، اما دولت ها تغییر کرده و بیش از یک سال از روی کار آمدن دولت رئیسی می گذرد. یک سالی که در آن دو قطعانه علیه ایران صادر شده و نگرانی ها را برای بازگشت به دوران محمود احمدی نژاد بیشتر کرده است. در این میان، مهدی مطهرنیا، کار شناس مسائل بین الملل، در گفتگویی در پاسخ به این سوال که پس از صدور این قطعنامه‌ها آیا میتوان گفت که ایران به وضعیت دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد باز خواهد گشت، گفت: «بعد از اتمام دوران محمود احمد نژاد دولت «حسن روحانی » توانست برجام را به سرانجام برساند و بسیاری از موانع از جمله تحریم‌های اقتصادی کنار رفت. ولی بعد از خروج ترامپ از برجام شاهد بازگشت به دوران احمدی نژاد بودیم. همانطور که اشاره کردم هیچ روزنه‌ای برای مذاکره و رسیدن به نتیجه وجود ندارد مگر اینکه ایران بخواهد از برخی مواضع خود کوتاه بیاید و گام به عقب بردارد. اگر نشانه‌های زمان کنونی را با آن روزها مقایسه کنیم باید بگوییم که حتی می‌توانیم پیش‌بینی کنیم که شرایط سخت‌تر از دوران احمدی نژاد در انتظار ایران است مگر اینکه ایران بخواهد گام دردناکی به عقب بردارد.»
حمید ابوطالبی، مشاور سیاسی حسن روحانی هم درباره تنش در روابط ایران و غرب نسبت به قرار گرفتن ایران ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل، بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران و قرار گرفتن کشور زیر سایه جنگ به دولت رئیسی هشدار و در رشته توئیتی نوشت:« این روند که سران غرب را به موضع گیری کشانده، و هر ده‌سال به ده‌سال از ۱۳۸۰-۱۳۸۱ تکرار می‌گردد، اکنون در۱۴۰۰-۱۴۰۱نتیجه‌ای جز فصل هفتم منشور و بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران و تکرار وضعیت سالهای۱۳۹۰-۱۳۹۱ یعنی دیپلماسیِ افراط‌گرایان در کشور و قراردادن ایران در آستانه جنگ ندارد. روندی که دوباره این سخن رئیس جمهور فرانسه در۱۳۹۲ را مینمایاند که: «کشورهای ۵+۱تصمیم به آغاز جنگ با ایران گرفته بودند، ولی رای آزادانه‌ی مردم و رویکرد دولت به دیپلماسی مانع آن شد»؛ آنچه اکنون با «حذفِ مردم و طرد رویکردِ دیپلماتیک»، معنایی جز ریختن آب به آسیاب «جنگ» توسط افراط‌گرایان ندارد.»
حال باید دید، دولت ابراهیم رئیسی با صدور این قطعنامه ها چه تصمیمی خواهد گرفت. آیا از مواضع خود پایین می آید یا خطر صدور قطعنامه ها را به جان خریده و شاهد مرگ برجام خواهیم بود.
قرن نو
