به گزارش گروه علم و آموزش ایران اکونومیست از وبگاه دِیلی مِیل (daily mail)، «رشددادن چشم‌ها در ظروف آزمایشگاهی» شاید شبیه به داستان‌های علمی‌تخیلی به نظر برسد؛ اما دانشمندان را یک قدم به درمان یک نوع عمده از نابینایی نزدیک‌تر کرده است.
دانشمندان کالج دانشگاهی لندن در انگلیس، اولین شبکیه مصنوعی چشم را در آزمایشگاه برای کودکان مبتلا به بیماری نشانگان (سندروم) آشِر ساخته‌اند. به نظر می‌رسد این چشم‌های کوچک مردمک دارند، اما این فقط رنگدانه در شبکیه است.
استفاده از این چشم‌های کوچک برای مطالعه درخصوص نشانگان آشر کمک زیادی به دانشمندان کرده است تا دریابند دلیل ایجاد مشکل در چشم و انحطاط شبکیه، یکی از دلایل اصلی نابینایی که در آن سلول‌های حساس به نور به نام سلول‌های میله‌ای و سلول‌های مخروطی می‌میرند، چیست.
دانشمندان می‌توانند از این راه به بیش از ۳۰ هزار نفر در انگلیس که در معرض خطر نابینایی ناشی از بیماری‌های ارثی هستند کمک کنند و در حدود ۶۰ هزار سالمند مبتلا به تباهی لکه زرد (دژنراسیون وابسته به سن ماکولا)، که شایع‌ترین دلیل از دست‌دادن بینایی در افراد بالای ۵۰ سال است، امید ایجاد کنند.
در این پژوهش، دانشمندان سلول‌های پوستی را از بیماران جوان مبتلا به بیماری ژنتیکی نادر نشانگان آشِر در بیمارستان گرِیت اورمُند استریت (بیمارستانی ویژه کودکان در لندن) گرفتند و سلول‌های آن‌ها را برای ایجاد سلول‌های بنیادی، که می‌توانند به هر سلولی در بدن تبدیل شوند، برنامه‌ریزی مجدد کردند.
دانشمندان فرایندهای مشاهده‌شده در نوزادان در رحم را طی ۹ ماه در آزمایشگاه تقلید کردند تا هفت نوع سلول به‌دست آورند و یک الگوی دقیق تشکیل دهند که به یک شبکیه کوچک، لایه نازکی در اطراف کره چشم که نور را تشخیص می‌دهد، تبدیل شود. این باعث شد دانشمندان بتوانند تشخیص دهند چه عاملی در نشانگان آشر که یک بیماری ژنتیکی است، به نابینایی و همچنین از دست دادن شنوایی منجر می‌شود.
جِین سودِن (Jane Sowden)، استاد زیست‌شناسی تکاملی و ژنتیک، گفت: در ۱۰ سال آینده بسیاری از موارد نابینایی ارثی برگشت‌پذیر خواهند بود. این شبکیه‌ها که در ظرف قرار دارند واقعاً به ما کمک می‌کنند تا آنچه را که در پشت چشم می‌گذرد، ببینیم و این برای نشانگان آشر مهم است و در آینده می‌تواند به طور بالقوه به ابداع درمان‌هایی برای مشکلات پیچیده‌تر مانند تباهی لکه زرد کمک کند.
چشم‌های کوچک، با قطر حدود یک میلی‌متر، با چشم‌های کوچکی مقایسه می‌شوند که از سلول‌های کودکان سالم ساخته می‌شوند و مشکلات اولیه‌ای را که در سلول‌های میله‌ای حسگر نور ایجاد می‌شود، نشان می‌دهند.
مشخص شد در نشانگان آشر سلول‌های مولر در شبکیه چشم به دلیل نقص ژنتیکی، آسیب‌دیده و به طور بالقوه در حال مرگ هستند و این احتمالاً بر سلول‌های میله‌ای و مخروطی چشم اثر می‌گذارد. اگر سلول‌های مولر در نشانگان آشر مهم باشند، احتمالاً در انواع مختلف دژنراسیون شبکیه مهم هستند.
یافته‌های دانشمندان درخصوص سلول‌های مولر از تجزیه‌وتحلیل ۴۰ هزار سلول چشم‌های کوچک به‌دست آمد.
دانشمندان امیدوارند در آینده داروهایی بسازند که بتواند فرایندهایی را که به نابینایی منجر می‌شود، مسدود کنند.
