به گزارش ایران اکونومیست از ستاد خبری سی‌اُمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، یاسر احمدوند در نشست «انجمن فرهنگی هنری زنان ناشر» ضمن شنیدن مشکلات و دغدغه‌های زنان ناشر با تأکید بر حل مشکلات این صنف، گفت: می‌دانم که فعالیت در حوزه نشر، برای زنان کاری به مراتب سخت، پیچیده و درعین‌حال ظریف و طاقت‌فرسا است و از این‌جهت که زنان ناشر به رشد و تعالی فرهنگ کشور کمک می‌کنند، شایسته تقدیر هستند.
وی با بیان اینکه به‌عنوان نماینده ناشران در دولت مشکلات آن‌ها را پیگیری می‌کند، افزود: خود را جزئی از خانواده ناشران می‌دانم و با مشکلات و دغدغه‌های آن‌ها کاملا آشنا هستم. در حقیقت ناشران کشور، بخشی از وظایف دولت را به دوش می‌کشند. دولت وظیفه دارد برای فرهنگ‌سازی، آموزش و ارتقای دانش مردم هزینه کند و بخش عمده‌ای از این کار بر دوش ناشران است، بنابراین حمایت و پشتیبانی از ناشران وظیفه دولت است. امیدوارم در دوره‌ای که مسئولیت معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را برعهده دارم، بتوانم اندکی از مشکلات ناشران را کاهش دهم تا شرایط برای فعالیت آن‌ها راحت‌تر و بهتر شود.
مسئله ترویج کتاب و کتابخوانی از توزیع و پخش آن مهمتر است
احمدوند با اشاره به مشکلاتی که زنان ناشر در حوزه توزیع و پخش کتاب دارند، بیان کرد: مسئله ترویج کتاب و کتابخوانی از توزیع و پخش آن مهمتر است. توزیع و پخش کتاب یک مسئله فراگیر و عمومی است و هم زنان ناشر و هم مردان ناشر این مشکلات را دارند. سالانه تعداد قابل‌توجهی کتاب در کشور منتشر می‌شود، به‌طوری‌که طبق آمار سال گذشته نزدیک به ۸۰ هزار عنوان کتاب چاپ اول بوده و در مجموع بیش از ۱۱۰ هزار عنوان کتاب منتشر شده است. با توجه به این آمار حتماً یک تعدادی کتاب نمی‌تواند در کتابفروشی‌ها عرضه شود، به این دلیل‌که برای این تعداد کتاب کتابفروشی نداریم و ویترین کتابفروشان موجود در کشور برای این تعداد کتاب گنجایش کافی ندارند؛ بنابراین تعدادی از کتاب‌های شما زنان ناشر در هر رتبه‌ای از نشر که باشید و با هر کیفیتی که تولید کنید، راهی به کتابفروشی‌ها پیدا نمی‌کنند.
مشکل توزیع و پخش کتاب تنها مختص به زنان ناشر نیست
تولید کتاب در کشور تناسبی با شرایط عرضه نظام توزیع و ظرفیت و گنجایش ویترین‌های موجود در کشور نداردمعاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه برخی از ناشران دارای کتابفروشی نیز هستند، ادامه داد: مصداقی‌تر بگویم؛ چند وقت پیش با مدیر نشر آموت صحبت می‌کردم. او گفت من علاوه بر اینکه ناشر هستم، یک کتابفروشی هم دارم. از بیش از هزار عنوان کتابی که توسط انتشارات بنده منتشر شده، شاید تنها ۳۰ یا ۴۰ عنوان در چرخه توزیع کتابفروشان قرار بگیرد و مابقی آن بیرون و خارج از چرخه توزیع می‌ماند و من آن تولیدات از طریق سایت کتابفروشی و یا حضور در نمایشگاه‌های مختلف کتاب به‌طور مستقیم و مجازی به مخاطبان عرضه می‌کنم. با این مصداق می‌خواهم بگویم مشکل توزیع و پخش کتاب تنها مختص به زنان ناشر نیست. تولید کتاب در کشور تناسبی با شرایط عرضه نظام توزیع و ظرفیت و گنجایش ویترین‌های موجود در کشور ندارد.
وی حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در کاهش هزینه‌های کتابفروشی‌ها در کشور را یکی از راه‌حل‌های مؤثر در مرتفع کردن مشکل توزیع و پخش کتاب دانست و گفت: از آنجا که راه‌اندازی کتابفروشی در کشور نیاز به سرمایه گذاری دارد و تأمین این مقدار سرمایه برای ناشران چه در شهرهای بزرگ و چه در شهرهای کوچک کشور میسر نیست، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حل این مسئله را وظیفه خود می‌داند.
مصوبه برخورداری ناشران از تعرفه های فرهنگی در مسیر اجراست
احمدوند با بیان اینکه در هفته گذشته «آئین‌نامه اجرایی بند «ج» تبصره ماده ۹۲ برنامه ششم توسعه» در هیأت دولت به تصویب رسید، بیان کرد: در قانون ماده ۹۲ آمده است که ناشران و کتابفروشان می‌توانند از تعرفه‌های فرهنگی برخوردار شوند. برای این موضوع آئین نامه اجرایی تدوین شده بود که مشکلاتی داشت. ما طی بررسی و پیگیری‌های متعددی که سال گذشته داشتیم، در نهایت موفق به اصلاح و تصویب این آئین‌نامه در هفته گذشته شدیم.
وی افزود: طبق این آئین‌نامه کتابفروشان و ناشران از تعرفه‌های فرهنگی آب، برق و گاز برخوردار خواهند شد. همچنین پروانه‌های ساخت‌وساز و عوارضی که شهرداری از ناشران و کتابفروشان برای نوسازی دریافت می‌کند نیز با تعرفه‌های فرهنگی محاسبه خواهند شد و امکان فعالیت ناشران و کتابفروشان در اماکن مسکونی هم فراهم شده است. این مصوبه توسط دولت به تصویب رسیده و ما به‌عنوان متولی این امر ملزم به اجرای آن هستیم. مقرر شده طی روزهای آینده فراخوان آن اعلام شود و کسانی که بخواهند از این امکانات استفاده کنند، باید فرم مربوطه را پر کنند تا تأییدیه آن از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام شود. با این مسیر بخشی از هزینه‌های کار در حوزه کتاب کاهش پیدا کند.
در «سامانه خرید از کتابفروشی» تخفیف‌هایی را برای معلمان، دانشجویان و دانش‌آموزان درنظر می گیریممعاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه به‌طور قطع ما نمی‌توانیم در همه روستاهای کشور اقدام به دایر کردن کتابفروشی‌ها کنیم، افزود: ۲۵ درصد جمعیت کشور در روستاها زندگی می‌کنند و ما باید دسترسی مردم به کتاب‌های تازه منتشر شده را در جاهای مختلف کشور از طریق اینترنت و فضای مجازی فراهم کنیم. به‌طور قطع مردم به دلایل مختلف نمی‌توانند برای تهیه کتاب به شهرهای بزرگ و دور مراجعه کنند، لذا افتتاح «سامانه خرید از کتابفروشی» یکی از راه حل‌های موجود برای حل این معضل است. امیدواریم با این سامانه که یک کار فنی بزرگ و پیچیده است، حقوق حلقه‌های توزیع رعایت شود و همه کتاب‌ها امکان عرضه و نمایش داشته باشند.
وی یکی دیگر از کارهای حمایتی را ارائه یارانه‌های مناسبتی برای خرید کتاب عنوان کرد و گفت: در «سامانه خرید از کتابفروشی» قصد داریم تخفیف‌هایی را در مناسبت‌های مختلف برای معلمان، دانشجویان و دانش‌آموزان درنظر بگیریم. در آینده‌ای نزدیک ما دیگر خریدار کتاب نخواهیم بود و تسهیلات خرید کتاب را بر روی این سامانه به مخاطبان و بهره‌برداران خواهیم داد. برای حمایت از کتاب یارانه‌های ویژه‌ای را روی «سامانه خرید از کتابفروشی» درنظر گرفته‌ایم. مثلا در خرید کتاب اگر قرار است درصدهای یارانه برای مخاطبان تعیین شود، بودجه آن را وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تأمین خواهد کرد و ما علاقه‌مندیم که این فرآیند در «سامانه خرید از کتابفروشی» طی شود، یعنی ناشر، موزع و کتابفروش همه در این امر دخالت داشته باشند و در نهایت در حلقه آخر این شبکه، مصرف‌کننده نیز معلوم باشد.
رویکرد دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی در مورد ممیزی سلیقه‌ای نیست
احمدوند در زمینه حل بیمه تکمیلی و وام کرونا که توسط یکی از ناشران در نشست مطرح شد نیز توضیح داد: اطلاع دارم که هنوز بسیاری از ناشران تسهیلات بیمه تکمیلی و وامی را که قرار بود بانک‌ها به ناشران در دوران کرونا پرداخت کنند، دریافت نکرده‌اند. قول می‌دهم این مورد را نیز پیگیری کنم. همه ناشران باید بدانند که خواندن و ارزیابی ۱۰۰ هزار عنوان کتاب در سال کار بسیار سختی است. همه ناشران و نویسندگان و مؤلفان باید بدانند که رویکرد دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی در مورد ممیزی به هیچ‌وجه سلیقه‌ای نیست و اگر آثاری خلاف ضوابط باشند، به بازار نشر راه پیدا نخواهند کرد. این دفتر، نهادی است که سلامت حوزه نشر کشور را تأمین می‌کند. در مورد ممیزی یک مصوبه در شورای انقلاب فرهنگی داریم که به همکاران سفارش کرده‌ام هفته آینده به همه ناشران لینک مصوبه اصلاح لایحه ۶۶۰ را پیامک کنند تا از ملاک‌های ارزیابی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مصوبه مطلع شوند.
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره تأمین کاغذ نیز بیان کرد: در زمینه تأمین کاغذ برای صنعت نشر کشور نیز در تلاش هستیم تا تولیدات داخلی رونق بگیرد و بتوانیم بخشی از نیاز بازار را از داخل تأمین کنیم. واقعیت امرِ کاغذ این است که بهای این کالای پرمصرف در دنیا گران شده است. کاغذ در سال گذشته ۹۰۰ دلار بوده که اکنون بین ۱۱۰۰ تا ۱۳۰۰ دلار در بازارهای جهانی خرید و فروش می‌شود و کماکان نیز در حال افزایش است.
وی در زمینه درخواست یکی از ناشران زن برای حضور در نمایشگاه‌های بین المللی کتاب نیز گفت: واقعیت امر این است که من در زمینه حضور ناشران ایرانی در عرصه بین‌المللی کمی سختگیر هستم و بیشتر علاقه‌مندم ناشرانی که در عرصه بین‌الملل حرفی برای گفتن دارند یا آثاری درخور عرضه کرده‌اند، در نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب شرکت کنند.
احمدوند همچنین در پاسخ به پرسش مدیر انتشارات پیام امام هادی (ع) بیان کرد: در تولید کتاب برای همه سلیقه‌ها و تفکرات مختلف جامعه باید آثاری خلق شود. ما باید در حوزه محتوا و تولید کتاب برای سلایق همه مردم کتاب‌هایی را تألیف کنیم. ممکن است در جامعه ما ظاهر، رفتار و سبک زندگی افراد با یکدیگر متفاوت باشد، اما عمیقاً جامعه ایرانی خداباور و دیندار است.
تلاش می‌کنیم ممیزی‌ها سلیقه‌ای نباشد
مرجان نوذری، معاون برنامه‌ریزی و امور اهل قلم دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این جلسه درباره برخوردهای سلیقه‌ای با محتوای کتاب‌ها، گفت: تمام تلاش دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی این است که ممیزی‌ها سلیقه‌ای نباشد؛ البته در مواردی ممکن است یکی از کارشناسان ما از محتوای یک کتاب برداشت متفاوتی داشته باشد، ولی تلاش داریم برداشت‌ها سلیقه‌ای نباشد.
وی افزود: ملاک عمل ما شورای عالی انقلاب فرهنگی است. در مصوبه این شورا موضوعات کلی گفته شده است. بر همین اساس دنبال تهیه کاربرگ‌هایی هستیم و اگر این کاربرگ‌ها تهیه شود ما براساس آن‌ها کاری می‌کنیم که کارشناسان‌مان حداقل اعمال سلیقه را داشته و براساس ضوابط کار کنند. در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، کتاب‌هایی را دریافت می‌کنیم که می‌دانیم ناشر آن‌ها را نخوانده و ما وظیفه داریم این کار را انجام دهیم. در واقع محتواها را پاکیزه می‌کنیم تا کتاب پاکیزه وارد فضای خانواده‌ها شود. متأسفانه بسیاری از ناشران کتاب‌ها را نمی‌خوانند و وقتی کتاب را تحویل می‌دهند، تعجب می‌کنیم چطور چنین کتاب‌هایی درخواست مجوز می‌دهند. آیا حاضر می‌شوند چنین کتابی را در اختیار خانواده خودشان قرار دهند؟ به همین دلیل کار ما سنگین است و اهمیت خاصی دارد.
نوذری ادامه داد: از سال ۱۳۶۸ در حوزه کتاب فعالیت دارم. گاهی در رابطه با کارشناسان و اداره ما خیلی بی انصافی می‌شود، درحالی‌که واقعاً این‌گونه نیست. چه بسا برخی از اوقات ما به ناشران کمک می‌کنیم.
وی در پاسخ به ناشری که خواستار حمایت از ناشرانی شد که متعهد به کپی‌رایت جهانی هستند، بیان کرد: در این رابطه کارهایی انجام شده است. تمام تلاش ما این است که هرچه زودتر نرم‌افزار مشابهت‌یاب را در سامانه اداره کتاب قرار دهیم تا وقتی محتوای کتاب‌ها را دریافت می‌کنیم، متوجه شویم آیا از یک کتاب دیگر کپی شده یا نه. بارها کارشناسان ما یادداشت داده‌اند که یک کتاب با تغییر اسم مؤلف یا عنوان به وزارتخانه داده شده است. متأسفانه برخی از ناشران این کار را می‌کنند. اگر این مشابهت‌یاب آغاز به‌کار کند، بسیاری از مسائل حل می‌شود و ناشرنماها کارشان را تعطیل می‌کنند.
سی‌اُمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «ما همانیم که می‌خوانیم» از ۲۱ آبان‌ماه آغاز شده و تا ۲۷ آبان‌ماه ۱۴۰۱ ادامه دارد.
