به گزارش ایران اکونومیست، آلودگی هوای کلانشهرهای کشورمان که چند سالی است بر اثر مصرف بنزین آلاینده شدت گرفته، موضوع گزارشی است که گاردین به آن پرداخته؛ گزارشی که داعیه پرداختن به اقدامات دولت مردان برای مقابله با این معضل را داشته و هر چند به موضوعات خوبی اشاره کرده، اما خالی از اشکال هم نیست.

این نشریه انگلیسی می‌نویسد: زمستان است و صدای اگزوز ۴.۲ میلیون ماشین در تهران گوش را می‌آزارد. علی، مردی که در سن بازنشستگی است، گاری‌اش را به گوشه میدان شوش می‌برد و به صورتش ماسک جراحی می‌زند. در سر و صدای موتور‌های فرسوده ماشین‌ها، زیر ابر سیاهی از غبار سرطان زا که جلوی خورشید را گرفته، کل روز سرپا می‌ایستد و چشمانش را که می‌سوزد، می‌مالد. هنگام ظهر سردردش شروع می‌شود و حتی بعضی روز‌ها که آلودگی هوا شدید است، به حالت تهوع هم دچار می‌شود.

شانزده کیلومتر که به طرف شمال غربی برویم، همین ترکیب سرطان زا پیرامون آپارتمان‌های مجلل تهرانسر، یکی از قدیمی‌ترین و آلوده‌ترین محله‌های شهر تهران به چشم می‌خورد که به مدد باد، به مرکز شهر هدایت شده و ار آنجا به شرق تهران می‌رود؛ جایی که ساختمان‌های مسکونی شهرک های تازه احداث شده میان کوه‌ها و هوای آلوده‌ای که بر اثر وارونگی هوا پایین آمده، گیر افتاده‌اند.

بر خلاف اغلب جنبه‌های تحریم‌ها، در آلودگی هوا برای شهروندان یکی از آلوده‌ترین پایتخت‌های جهان، تبعیضی وجود ندارد و بیش از شش ماه از سال، جمعیت ۸.۳ میلیون نفری تهران ترکیب گاز‌های کشنده منواکسید کربن، دی اکسید سولفور، اکسید نیتروژن و هیدروکربن را تنفس می‌کنند.

به گفته مقامات شهر تهران، ۲۷۰ نفر هر روز از سرطان خون، بیماری‌های قلبی و تنفسی و بیماری‌هایی که عامل آن آلودگی هواست، می‌میرند. دولت در تلاش است تا بعد از سال‌ها سهل انگاری، خانواده‌های جوان را تشویق به رفتن از شهر‌های بزرگ برای حفاظت از فرزندانشان از هوای سمی کند[!]

به گفته یک فعال محیط زیست در تهران: «آلودگی هوا دارد به جایی می‌رسد که به عنوان یک درخواست سیاسی و اجتماعی مطرح شود. مردم می‌گویند: هوای تازه من کجاست؟»

هنگامی که کیفیت بد هوا در زمستان به اوج می‌رسد، انتقاد به دولت فزونی می‌یابد. حسن روحانی، رئیس جمهور ایران بار‌ها از کابینه خواسته است تا این وضعیت را بهبود بخشند و در این راستا، معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیط زیست در سفر به شهرهای آلوده در گفت‌وگو با اهالی این شهرها تاکید دارد که زندگی در شهرهای غیر آلوده حق ایشان است.

این در حالی است که [بر اساس میزان آلاینده ذرات معلق با غیر کمتر از ده میکرون،] چهار شهر ایران در میان ده شهر آلوده جهان قرار دارند و همچنان شهرهایی مثل تهران، تبریز، اصفهان در اغلب روزهای زمستان از غبار زرد رنگی که نشانه آلودگی هواست، رنج می‌برند.

این موضوع نمایندگان مجلس را به این فکر انداخته که [برای تهران، جابجای پایتخت را پیگیری کرده و یا دست کم،] مراکز دولتی را از پایتخت بیرون ببرند تا وضعیت ترافیک بهبود پیدا کند. انتقادها به  قدری فزونی یافته که همه درباره آلودگی سخن می‌گویند و گلایه می‌کنند؛ داریوش مهرجویی، فیلمساز شناخته شده در مراسم ختم خواهرش که به دلیل بیماری منتسب به آلودگی هوا فوت کرده بود، گفت که مسئولین فقط حرف می‌زنند.

بیژن زنگنه، وزیر نفت به تازگی اعلام کرد که منبع اصلی آلودگی هوا، بنزین غیر استاندارد است. نکته ای که مقامات تا ماه ژانویه (دی ماه) آن را انکار می‌کردند. کیفیت سوخت در دولت پیشین با به کارگیری پتروشیمی ها برای تولید بنزین افت کرده بود اما کسی درباره آن سخن نمی‌گفت تا اینکه فعالان محیط زیست به نتایج آزمایش کیفیت هوا مشکوک شدند و اکنون مقامات اذعان دارند که بنزین تولید داخل آلودگی‌هایی داشته است؛ آلودگی‌‎هایی که به باور کار‌شناسان، عامل ۸۸ درصد آلودگی هواست.

اکنون رابطه ایران و کشورهای غربی به مذاکرات اتمی بستگی دارد و برداشته شدن تحریم مواد پتروشیمی این امکان را در اختیار ایران می‌گذارد که به سوخت با کیفیت بالا‌تر دست پیدا کند.

در این راستا، هفته گذشته، زنگنه اعلام کرد ایران قصد دارد در سال آینده بنزین یورو۴ وارد کند تا جایگزین ۸ تا ۱۰ میلیون گالن سوختی شود که ایران در پتروشیمی ها می‌ساخت و اکنون تولید آن متوقف شده است.

درحالی است که این اقدامات می‌توانند آلودگی‌های بوجود آمده توسط خودرو‌های شخصی را برطرف کنند اما در دراز مدت قادر به حل مشکلی نیستند چراکه تنها در تهران، استفاده از خوردو نسبت به هشت سال گذشته دو برابر شده است و البته به طور میانگین، یک میلیون خودوریی که هر روز تهران تردد می‌کنند، بیش از ۲۰ سال سن دارند.

دیوید میشل، مدیر امنیت محیط زسیت مرکز استیمسون در واشنگتن می‌گوید: یارانه‌های بالا در بخش انرژی باعث مصرف بیش از حد سوخت و منجر به تولید دائمی هوای آلوده شده است. افزایش مصرف بنزین که در زمان اوج پنج برابر متوسط جهانی آن است، با برداشته شدن یارانه‌ها در زمان احمدی‌نژاد کمی کاهش پیدا کرد اما دو سال بعد به دلیل تورم بالا و مشکلات اقتصادی، این روند کاهشی متوقف شد.

میشل می‌افزاید: فقدان بودجه کافی، برنامه کنترل آلودگی هوا را با مشکلات مواجه کرده است و شهر را از رسیدن به اهدافش که‌‌ همان کاهش آلودگی هواست، بازداشته است. در سال ۱۹۹۵، طبق قوانین مبارزه با آلودگی هوا، خودرو‌ها باید معاینه فنی می‌شدند اما با جدی‌تر شدن آلودگی، سهل انگاری‌ها افزایش یافت و این اقدامات به درستی انجام نشد.

یکی از راه‌های دراز مدت برای مبارزه با آلودگی هوا، آموزش است؛ گویی بعد از چند دهه مصرف بی‌رویه انرژی، ایرانیان دچار کمبود آگاهی‌های محیط زیستی شده‌‌اند چراکه اقدامات استانداردی مثل بازیافت زباله و مصرف نکردن بیش از اندازه برق، به ندرت صورت می‌گیرد؛ اینجاست که می‌بینیم دولت برای کاشتن بذر آگاهی از طریق تبلیغات تلویزیونی، بیلیورد‌ها و سخنرانی‌ها، اقدام کرده است.

*تابناک