ایران، ستاره در حال ظهور خاورمیانه

به گزارش ایرنا و به نقل از این نشریه، منطقه ای که از غرب فلات آناتولی و مصر، از شرق هند باستان و رود سیحون، از شمال قفقاز و استپ کبیر اوراسیا و از جنوب خلیج فارس و خلیج عمان را در برمی گیرد.

ایران که زمانی یک امپراتوری ابرقدرت مهم بود و در طول تاریخ بارها مورد هجوم یونان، عرب ها، ترکیه و مغول ها قرار گرفته همواره هویت ملی خود را دوباره بازیافته و به عنوان یک مجموعه سیاسی و فرهنگی متمایز رشد کرده است.

ایران که قدمت تاریخ و تمدن آن به چهار هزار سال قبل از میلاد مسیح می رسد، مهد یکی از قدیمی ترین تمدن های مهم جهان است، اما اینک ایران مشتاقانه تلاش می کند تا موقعیت خود را در صحنه جهانی و منطقه از نو بنا کند.

در سال 1978 یا سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، تولید ناخالص داخلی این کشور غنی از منابع نفتی، دو برابر ترکیه بود اما اینک نصف آن است. لیکن سرمایه انسانی، سابقه تمدن (حدود پنج هزار سال تاریخ ایران) و منابع طبیعی آن نشان دهنده آن است که این کشور می تواند یکی از بازیگران اصلی جهان بوده و مانند ترکیه یکی از کشورهای گروه 20 باشد.

اما اکنون برای ایران در جهان و در منطقه معادلات در حال تغییر است. آخر این هفته با نخستین دیدار کاترین اشتون مسوول سیاست خارجی اروپا از ایران، یک گام دیگر در تعریف رابطه جدید میان ایران و غرب برداشته می شود.

این دیدار که به منزله طلیعه روابط میان ایران و غرب قلمداد می شود، به دنبال انتخاب حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی به عنوان رییس جمهوری ایران شروع به شکل گیری کرد، کسی که قول داد با غرب روابط سازنده برقرار کند.

ایران با موفقیت در بدست آوردن یک رهایی شش ماهه و محدود از تحریم ها در قبال محدود سازی برنامه هسته ای این کشور، خواستار لغو تحریم های غرب و اتحادیه اروپا است که بشدت به اقتصاد وابسته به نفت این کشور صدمه زده اند.

اگر توافق موقت میان ایران و قدرت های غربی نهایی شود و روابط ایران با غرب عادی گردد، این امر به طور بالقوه می تواند موقعیت جغرافیای سیاسی و اقتصادی این کشور در منطقه را تقویت کند، منطقه ای که اهمیت چشمگیر و پیچیده ای برای متحدان آمریکا دارد.

در حالی که رژیم صهیونیستی از ظهور قدرت اقتصادی و سیاسی ایران به عنوان چالش اصلی برای هژمونی شکل دهنده این کشور، می ترسد، عربستان سعودی نیز تصور می کند مصالحه میان ایران و غرب نه فقط قدرت سیاسی ایران را تقویت می کند، بلکه یک مبارزه پنهان در منطقه با ایران که رهبریت شیعه را دارد، راه می اندازد.

چندی پیش، صندوق جهانی پول در نخستین ارزیابی خود از ایران پیش بینی کرد، این کشور پس از افزون بر دو سال رشد منفی، قبل از اتمام سال 2015 یک رشد مثبت را تجربه خواهد کرد. ایران نیز فعالانه می کوشد تا معادلات منطقه ای را به نفع خود تغییر دهد. ایران و امارات نزدیک است در مورد مناقشه کهنه جزایر سه گانه در نزدیکی تنگه هرمز به توافق برسند.

تقریبا 35 درصد تجارت دریایی نفت در سال 2013 از طریق تنگه هرمز انجام می شود.

براساس اعلام یک منبع مهم اماراتی، ایران حقوق بستر دریای و امارات حقوق زمینی این جزایر را در اختیار خواهد داشت.

توافق با امارات عربی متحده، آخرین نیش ایران به عربستان سعودی است، ایران رقیب عربستان در شورای همکاری خلیج فارس (جی.سی.سی) و سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) محسوب می شود.

همچنین امان قصد دارد به عنوان بخشی از یک توافق 60 میلیارد دلاری و به منظور افزایش همکاری و روابط تجاری با ایران، خط لوله ای احداث کند که این کشور را به میدان گاز طبیعی ایران وصل می نماید.

عراق نیز اخیرا به منظور افزایش ظرفیت تولید خود به 9 میلیون بشکه در روز، برنامه های خود برای همکاری با ایران را اعلام کرده است، برنامه ای که فرمانروایی عربستان سعودی بر اوپک را به چالش می کشد. عربستان سعودی در دسامبر سال 2013 روزانه 9.8 میلیون بشکه نفت تولید کرد.

هیچکس نمی توانست تصور کند ایران و عراق که روزی دشمن هم بودند، چنین روابط نزدیک سیاسی، فرهنگی و اقتصادی دوجانبه ای را پایه گذاری کنند.

تجارت دو جانبه ایران و عراق در سال 2013 به 12 میلیارد دلار رسید و عراق را به یکی از پنج شریک تجاری نخست ایران تبدیل کرد. در بخش تجارت غیرنفتی، عراق مهمترین بازار صادرات ایران است.

ایران با تقویت مرزهای مشترک و چندین میلیارد دلار سرمایه گذاری، نقش مهمی در استان هرات افغانستان داشته و تهران به طور حتم می خواهد در این زمینه بیشتر کار کند. افغانستان نیز برای ایران دروازه ورود به آسیای مرکزی و چین است.

ایران و افغانستان در زمینه ایجاد کریدور شمال جنوب میان کشورهای آسیای مرکزی، افغانستان، چین و کریدور بزرگ تر غرب آسیا و شمال آفریقا همکاری می کنند.

ایران همچنین موشک های تولید داخل خود را به فضا پرتاب کرده است. ماه گذشته جمهوری اسلامی ایران سی و پنجمین سالگرد پیروزی خود را با به نمایش گذاردن صنایع پیشرفته نظامی تولید داخل این کشور جشن گرفت تا نشان دهد ایران بزرگ ترین نیروی نظامی در منطقه را دارد.

به علاوه اکنون آمریکا فایده ایران در خاورمیانه را می داند که این در تغییر جهت آمریکا به طرف جمهوری اسلامی منعکس است. آمریکا، ادبیات محور شرارت در مورد ایران را کنار گذارده است.

واشنگتن در میان رهبران جدید ایران همکاران عاقلی را می بیند، به ویژه حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی کسی است که در صورت نیاز، همکاری با وی در بسیاری از زمینه ها امکان پذیر است.

براساس نظرسنجی اخیر موسسه گالوپ، برای نخستین بار از سال 2006، مردم آمریکا ، ایران را بزرگ ترین دشمن خود نمی دانند. با توجه به همه این موارد می توان گفت سیاست آمریکا به طرف ایران متمایل است.

در چند سال گذشته با ظهور ایران به عنوان یک تغییر دهنده جدید بازی، تعادل قدرت در خاورمیانه تغییر کرده است. ایران یک جایزه بسیار پرطرفدار در هر قمار آتی در خاورمیانه است. در مقایسه با تپه های شنی که بقیه کشورهای خاورمیانه بر روی آن ساخته شده اند، ایران یک صخره است.

اقتصاد ایران این ظرفیت را دارد که از موقعیت ناکارآمد فعلی خود به یک کشور توسعه یافته تبدیل شود.

ایران تمام منابع اعم از منابع طبیعی، انسانی و ژئواستراتژیک (منابعی که هر اقتصادی به آنها نیاز دارد تا بتواند نقش بسیار مهمتری در صحنه جهانی بازی کند) را در اختیار دارد.

بنابراین اغراق نیست اگر بگوییم ایران ستاره جدید در ظهور خاورمیانه است.