به گزارش ایران اکونومیست و به نقل از نیچر، شی جین پینگ رئیس جمهور چین در افتتاحیه بیستمین نشست کنگره حزب کمونیست که هر پنج سال یک بار برگزار می‌شود، گفت که این کشور باید "علم و فناوری را به عنوان نیروی مولد اولیه، استعداد را به عنوان منبع اولیه و نوآوری را به عنوان محرک اصلی خود در نظر بگیرد."
شی جین پینگ روز یکشنبه هفته گذشته برای سومین دوره به عنوان دبیرکل حزب کمونیست ابقا شد و کنوانسیون چهار دهه پیش را زیر پا گذاشت و تغییرات عمده‌ای در رهبری ارشد حزب رخ داد و هیئت تصمیم‌گیری موسوم به پولتیبورو(Politburo) چندین عضو با صلاحیت یا با تجربه کار در علم و فناوری به خدمت گرفت، به طوری که شش عضو از ۲۵ عضو آن در حال حاضر دارای پیشینه علمی هستند. این در حالی است که فقط یک عضو با پیشینه علمی در پولتیبوروی قبلی وجود داشت.
نیچر با تحلیلگران علم سیاست در مورد سخنرانی افتتاحیه شی جین پینگ گفتگو کرده است. وی در این نشست یک گزارش مکتوب که دستور کار حزب را تا سال ۲۰۲۷ و پس از آن تعیین می‌کند، قرائت و ارائه کرد.
سرمایه‌گذاری علمی
تحلیلگران می‌گویند که سرمایه‌گذاری شگفت انگیز چین روی توسعه علمی به نظر ادامه خواهد داشت.
چین در سال ۲۰۲۱ حدود ۲.۸ تریلیون یوان(۳۸۶ میلیارد دلار آمریکا) را برای تحقیق و توسعه(R&D) هزینه کرد که ۲.۴ درصد از تولید ناخالص داخلی(GDP) آن را تشکیل می‌دهد. این معیار به عنوان "شدت تحقیق و توسعه" شناخته می‌شود.
مارینا ژانگ که در دانشگاه فناوری سیدنی استرالیا در زمینه نوآوری در چین مطالعه می‌کند، می‌گوید: برنامه پنج ساله اخیر این کشور افزایش بیش از هفت درصدی هر ساله شدت تحقیق و توسعه از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵ را هدف قرار داده است. اگر این روند تا سال ۲۰۳۵ ادامه یابد، شدت تحقیق و توسعه چین می‌تواند با میانگین کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی و توسعه که اکنون به ۲.۷ درصد رسیده است، برابری کند.
او می‌گوید با این حال، عدم تحقق رشد تولید ناخالص داخلی چین در سال جاری می تواند به این معنی باشد که کسب و کارها برای افزایش سرمایه‌گذاری خود در تحقیق و توسعه کار دشوارتری خواهند داشت.
فوتائو هوانگ، پژوهشگر آموزش عالی در دانشگاه هیروشیما در ژاپن می‌گوید: تردیدی وجود ندارد که چین با وجود شرایط اقتصادی خود، سرمایه‌گذاری تحقیق و توسعه خود را تقویت خواهد کرد.
بر اساس تحلیل جینگ کیان، رئیس مرکز تحلیل چین در موسسه سیاست جامعه آسیا در شهر نیویورک، اهمیت علم و فناوری در تعداد دفعات استفاده از این کلمات در گزارش مکتوب کنگره منعکس می‌شود که ۴۴ بار مورد استفاده قرار گرفته است. این در حالی است کلمات علم و فناوری در گزارش سال ۲۰۱۷، ۱۷ بار، در سال ۲۰۱۲، ۱۶ بار و در سال ۲۰۰۷، ۱۵ بار استفاده شده بود.
تحلیل کیان همچنین نشان داد که حدود ۴۲ مقام با مدرک رسمی و تجربه کاری در دنیای علم برای کمیته مرکزی حزب کمونیست چین انتخاب شده‌اند که یک نهاد سیاسی شامل رهبری عالی حزب است. این اعضا معمولاً در رأس نهادهای دولتی از جمله وزارتخانه‌های مرتبط با علم و آژانس‌های تأمین مالی تحقیقاتی قرار می‌گیرند.
نیمه رساناها و خوداتکایی
ایالات متحده در اوایل ماه جاری محدودیت‌های جدیدی را برای صادرات فناوری نیمه رساناها یا نیمه هادی‌های پیشرفته، همراه با تجهیزات و دانش ساخت آنها به چین اعمال کرد. این کنترل‌ها آخرین مورد از یک سلسله طولانی از موانع تحمیل شده توسط ایالات متحده برای تعامل و تجارت است که چین برای ایجاد اقتصاد نوآورانه خود بر آن تکیه می‌کند.
شی جین پینگ در سخنرانی خود بر اهمیت خوداتکایی در علم و فناوری تاکید کرد. پژوهشگران می‌گویند این اولویت می‌تواند به افزایش سرمایه‌گذاری در صنایع مهم استراتژیک مانند تولید نیمه‌رسانا، اقتصاد دیجیتال، محاسبات کوانتومی و زیست‌پزشکی تبدیل شود.
دنیس سایمون که در دانشگاه دوک در دورهام کارولینای شمالی روی علم و نوآوری چین مطالعه می‌کند، می‌گوید: اگر نمی‌توانید چیزی را بخرید، باید آن را بسازید.
پژوهشگران همچنان نظاره‌گر چگونگی برنامه‌ریزی چین برای تخصیص بودجه خود خواهند بود. ژانگ می‌گوید که پول بیشتری باید صرف تحقیقات بنیادی شود و شرکت‌ها باید بیشتر از این سرمایه‌گذاری‌هایی را که تاکنون عمدتاً از سوی دولت تامین شده است، به عهده بگیرند.
به گفته ژانگ، اشاره این گزارش به نقش اصلی بخش تجاری در تخصیص سرمایه‌گذاری روی تحقیق و توسعه، دلگرم کننده است. او می‌گوید: نوآوری به تنوع نیاز دارد، نوآوری به استقلال نیاز دارد و نوآوری به تحمل شکست نیاز دارد.
اما کیان می‌گوید که دولت مرکزی به طور فزاینده‌ای در پویایی بازار مداخله کرده است و این موضوع احتمالاً ادامه خواهد داشت. در چنین فضایی، بخش عمده‌ای از بودجه احتمالاً به سوی پژوهشگران شرکت‌های دولتی، شرکت‌های فناوری پیشرو و دانشگاه‌های برتر سرازیر خواهد شد و کمتر به سمت پژوهشگران و شرکت‌های کوچک‌تر و دانشگاه‌ها خواهد رفت.
کیان می‌گوید که جامعه علمی چین به دلیل سیاست‌هایی که بر آزادی دانشگاهی تأثیر می‌گذارد، نسبت به محیط پژوهشی چندان خوشبین به نظر نمی‌رسد.
کیان می‌افزاید که انتظار می‌رود چین همچنین پژوهش‌ها در هوافضا از جمله علوم فضایی، دفاعی، تغییرات آب‌وهوایی، انرژی پاک و کشاورزی و سایر زمینه‌ها را در اولویت قرار دهد.
محرک استعداد
شی جین پینگ در سخنرانی اخیر خود اشاره کرد که چین در حال حاضر "بزرگترین گروه از کارکنان تحقیق و توسعه در جهان" را دارد. وی گفت که برای تقویت نوآوری، سرمایه‌گذاری در نیروی کار ماهر کشور ادامه خواهد یافت.
جیکوب فلدگویس که در مرکز امنیت و فناوری نوظهور دانشگاه جورج تاون واشنگتن، علم و فناوری را در چین مطالعه می‌کند، می‌گوید: مطالعات نشان داده‌اند که برخلاف تلاش‌های فراوان برای آموزش پژوهشگران چینی در برخی حوزه‌ها مانند هوش مصنوعی، هنوز یک شکاف کیفی وجود دارد. به عنوان مثال، پژوهشگران چینی نسبت به پژوهشگران در ایالات متحده، مقاله‌های بیشتری در حوزه هوش مصنوعی تولید می‌کنند، اما مقالات ایالات متحده دو برابر سهم استناد جهانی را به خود اختصاص می‌دهند.
به گفته پژوهشگران، چین برای تقویت نیروی کار می‌تواند در کنار آموزش دانشمندان محلی، پژوهشگران بین‌المللی را جذب کند و دانشمندان چینی مستقر در خارج از کشور را جذب کند. سایمون می‌گوید استخدام استعدادهای خارجی موضوع حساسی است، بنابراین تلاش‌های محلی اولویت بالایی خواهند داشت و استخدام در خارج از کشور بدون سر و صدا و بدون هیاهو انجام می‌شود. دانشمندان در ایالات متحده در سال‌های اخیر به دلیل عدم اعلام روابط مالی با برنامه‌های جذب استعداد در چین مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
برخی از تحلیلگران معتقدند که تنش‌های سیاسی میان ایالات متحده و چین به دنیای علم نیز سرایت کرده است. در چند سال گذشته، کمتر پژوهشگری وابستگی دوگانه به ایالات متحده و چین را در مقاله‌های خود اعلام کرده است و تعداد انتشارهای مشترک دانشمندان در دو کشور کاهش یافته است.
سایمون می‌گوید در کوتاه‌مدت تا میان‌مدت، پژوهشگران آمریکایی و چینی احتمالاً به تعامل ادامه خواهند داد، اما این ارتباط به هیچ عنوان نزدیک به سطوح مشاهده شده در دوران شکوفایی همکاری‌های دوجانبه از دهه ۱۹۹۰ تا اواسط دهه ۲۰۱۰ نیست. وی می‌افزاید که تاکید بیشتر چین بر پرورش استعدادهای داخلی می‌تواند با فشار بیشتری برای نشان دادن نتایج همراه باشد. دیگر به سادگی برای چین مطلوب نیست که عملکرد نوآوری خود را بهبود بخشد. چیزی که اکنون یک ضرورت ملی برای این کشور است.
در گزارش کنگره آمده است که با این وجود، چین قصد دارد تبادل علم و فناوری و همکاری با دیگر کشورها را گسترش دهد. سایمون می‌گوید که این امر می‌تواند باعث شود چین از همکاری با ایالات متحده برای تمرکز بر مناطق دیگر مانند اروپا، استرالیا یا کانادا دور شود و روابط علمی خود را با دیگر کشورها گسترش دهد.
کووید صفر
پژوهشگران در چین می‌گویند محدودیت‌های سفر تحت سیاست سختگیرانه رساندن موارد ابتلا به کووید به عدد صفر در این کشور، توسعه و حفظ روابط با هم‌نوعان خود در خارج از کشور را برای آنها دشوار کرده است.
کونگ کائو، پژوهشگر سیاست علمی در دانشگاه ناتینگهام نینگبو در چین که مشتاق دیدار رو در رو با همکاران خارج از کشور خود و شرکت مجدد در کنفرانس‌های بین المللی است، می‌گوید: دسترسی محدود به پروازها، هزینه‌های بالای بلیت و قرنطینه‌های گسترده به این معناست که سفر به خارج از چین یا ورود دانشمندان خارجی به چین تقریبا غیرممکن است.
قبل از کنگره حزب کمونیست، تحلیلگران نظرات متضادی در مورد اینکه آیا این محدودیت‌ها می‌تواند به زودی کاهش یابد یا خیر ارائه کردند. شی جین پینگ نیز فقط یک بار در طول سخنرانی خود به موضوع کووید صفر اشاره کرد، آن هم برای اینکه به مزایای آن اشاره کند.
کیان می‌گوید این ممکن است به این دلیل باشد که کووید صفر یک سیاست ثابت و پابرجا است، بنابراین شی جین پینگ نیازی به توضیح بیشتر در مورد آن ندید.
وی می‌افزاید که البته این می‌تواند نشان دهد که شی جین پینگ می‌خواهد انعطاف پذیری خود را نمایش دهد و آماده تغییر است.
برخی از پژوهشگران می‌گویند این امکان وجود دارد که چین پس از کنگره حزب، برخی از محدودیت‌ها را لغو کند، اما برخی دیگر می‌گویند تا زمانی که نهاد قانون‌گذاری این کشور یعنی کنگره ملی خلق در اوایل سال آینده تشکیل نشود، این محدودیت‌ها از بین نخواهند رفت.
