زهرا احتشام از برگزیدگان طرح شهید احمدی روشن و دانشجوی استعدادهای درخشان در گفت‌وگو با ایران اکونومیست، با بیان اینکه در عرصه تعلیم و تربیت متاسفانه چالش‌ها و دغدغه‌ها زیاد است، گفت: من در جلسه دیدار با مقام معظم رهبری سعی کردم وارد لایه حکمرانی شوم و پیشنهاداتم را در رابطه با ۴ حلقه اصلی حکمرانی مطرح کنم.
وی اولین حلقه را سطح "سیاستگذاری و کلان حکمرانی" دانست و افزود: در این زمینه نقد من این بود که هیچ مبنای فکری واحدی بر تعلیم و تربیت ما وارد نیست و نمونه‌هایی را آوردم که مثلا در دولتی بر روی تحول بنیادی آموزش و پرورش تاکید می‌شود و در دولت دیگر به صورت چراغ خاموش به سمت سند ۲۰۳۰ می‌رود.
احتشام خاطر نشان کرد: این همه تشتت در لایه‌های فکری تعلیم و تربیت در کمتر کشوری در دنیا مشاهده می‌شود و متاسفانه این امر در کشور ما هست و در شرایطی هستیم که در یک "جنگ جهانی فرهنگی و تربیتی" قرار داریم. به گونه‌ای که به گفته حضرت آقا، هر روز شاید هزار نفر با میلیون‌ها دلار بودجه به ما حمله فرهنگی و تربیتی می‌کنند و ما از سوی دیگر با تشتت فکری در سطح سیاستگذاری مواجه هستیم.
این دانشجوی دکتری مدیریت آموزش عالی دانشگاه تهران ادامه داد: پیشنهاد من در این جلسه این بود که حتما ستاد کل فرهنگی و تربیتی وجود داشته باشد تا هم سیاست واحدی در عرصه فرهنگ و تربیت اتخاذ کند و هم از میان این همه دستگاه متعددی که در حوزه فرهنگ شکل گرفته، یک تقسیم ماموریت شفاف انجام شود و به صورت مداوم در این زمینه رصد و پایش صورت گیرد.
احتشام، اجرای این پیشنهاد را موجب کاهش موازی‌سازی میان دستگاه‌های فرهنگی و تربیتی مختلف دانست و یادآور شد: در حلقه دوم پیشنهادی که ارائه کردم این بود که از ظرفیت جوان‌های متعهد و شایسته در حکمرانی استفاده شود.
وی اضافه کرد: برای این منظور می‌توان در لایه تربیتی از حلقه‌های میانی استفاده کرد که شخص حضرت آقا در سال ۹۸، پیشنهاد آن را داده بودند و اعلام کردند پیوندی میان ساختار رسمی و این حلقه‌های میانی ایجاد شود و ناکارآمدی ساختاری رسمی در حوزه تربیت به واسطه این حللقه‌های میانی مرتفع شود.
احتشام افزود: در لایه آموزشی نیز پیشنهاد دادم به جای پژوهش‌های غیر کاربردی که در آموزش عالی وجود دارد، هر دانشگاه (دانشگاه‌های جامع و برتر) مسوول و متصدی رفع مشکلات یک دستگاه اجرایی خاص شود و صرفا زمانی این دانشگاه‌ها ترفیع رتبه داشته باشند که توانسته باشند، اشکالات آن دستگاه اجرایی را برطرف کنند.
وی حلقه سوم پیشنهادی خود را "حکمرانان شایسته" دانست و با ابراز تاسف از اینکه از اول انقلاب از این مساله غفلت شده است، گفت: ما به صورت تشکیلاتی باید افراد زبده رل برای پست‌های مهم اعم از تعلیم و تربیت و سایر بخش‌های نظام اداری کشور تربیت کنیم.
احتشام با تاکید بر اینکه در زمینه تربیت نیروی انسانی شایسته غافل شدیم، خاطر نشان کرد: من در این جلسه تاکید کردم که باید به این حلقه توجه شود، هر چند که تربیت معلم و استاد نیز در این حلقه می‌گنجد که اهمیت این امر برای برخی از مسؤولان سابق و اسبق و شاید فعلی، مشخص نباشد و من تاکید کردم که باید در راستای تقویت آن اقدام شود.
وی ادامه داد: در حلقه چهارم نیز اعلام کردم که قوانین و مقررات ما باید در راستای مبنای فکری واحد و اسناد بالا دستی باشد. مثلا اگر تاکید می‌شود که ساختار آموزشی در خدمت عموم جامعه باشد واقعا باید در آیین نامه‌های ارتقای اعضای هیات علمی و رتبه بندی‌ها باید به مردمی بودن و ارتباط مدرسه و دانشگاه با محله و مردم پیرامون توجه شود.
احتشامی با بیان اینکه این مشکلی است که در حال حاضر با آن مواجهیم، ابراز امیدواری کرد که با برطرف شدن این مشکلات، تحولی را در نظام حکمرانی و تربیتی شاهد خواهیم بود که بسیاری از معضلات اجتماعی و کف میدانی که اکنون هزینه برای کشور دارد، مرتفع خواهند شد.
وی در خصوص پیشنهادات ارائه شده در این جلسه توضیح داد: بعد از این جلسه تعدادی از مسؤولان راه‌های ارتباطی خود را اعلام کردند و من در این سطح از آنها تشکر می‌کنم. شاید من زیاد امیدوار به این نباشم که سریعا نتایج ملموسی از مباحث خارج شود، ولی همین دغدغه و تکاپویی که میان مسؤولان دیدم تا راهکارهای اجرایی این مسائل را دریافت کنند، یک نقطه امیدی است که شاید بتواند فرهنگی ایجاد کند که بتوان این چالش‌ها را مرتفع کرد.
احتشام به نقش نخبگان در حل مسائل جامعه اشاره کرد و گفت: زمانی که صحبت از نقش نخبگان در حل مسائل می‌شود، از منظر نیاز کشور به نخبگان پرداخته شده است که کاملا صحیح است؛ چون اگر کشور و حکمرانان بخواهند به موفقیت و پویایی برسند، قطعا به استفاده از نخبگان نیاز دارند.
وی ادامه داد: ولی من از بعد دیگری به این موضوع می‌نگرم و آن نیاز نخبگان به حل نیازهای کشور است. به نظر من نخبه نیاز دارد که مسائل کشور را حل کند تا به رشد بیشتری برسد که این امر دلایل مختلفی دارد.
احتشامی یکی از این دلایل را تعریف مقام معظم رهبری از نخبگان عنوان کرد و یادآور شد: ایشان فرمودند، نخبه کسی است که موهبتی که خداوند به او داده در مسیر درستی از آن استفاده می‌کند و به نظر من درست‌ترین مسیر برای نخبه، حل مسائل کشور است.
وی اظهار کرد: دلیل دوم این است که به نظر من به هر کسی که موهبتی داده می‌شود، در کنار آن مسؤولیتی به وی داده می‌شود و قطعا نخبه‌ای که ایفای مسؤولیت می‌کند، شخصیتش هم رشد یافته می‌شود.
وی الگوی خود در این مسیر را افرادی چون شهید کاظمی آشتیانی، شهید چمران‌ها و شهید شهریاری‌ها می‌داند، چرا که این افراد با موانع زیادی مواجه بودند، ولی متوقف در سختی‌ها نشدند و از دل فعالیت‌های آنها مجموعه‌هایی چون پژوهشگاه رویان و صنعت هسته‌ای و پیشرفت‌های دیگر ایجاد شده است.
