فراز و فرودهای تورم در یک سال اخیر

به گزارش ایران اکونومیست، براساس گزارش مرکز آمار ایران نرخ تورم در شهریورماه امسال به 42.1 درصد رسیده که این رقم نسبت به ماه قبل 0.6 درصد افزایش را نشان می‌دهد.

از طرف دیگر نرخ تورم نقطه به نقطه 2.5 درصد کاهش یافته و از 52.2 درصد به 49.7 درصد رسیده است.

تفاوت تورم نقطه به نقطه و تورم سالانه برخی کانال‌های خبری و رسانه‌ها این در این آمار تشکیک کرده و مدعی شده‌اند چگونه ممکن است در شرایطی که تورم نقطه به نقطه کاهش یافته، تورم میانگین افزایش یابد.

برای پاسخ به این ابهام باید ماهیت تورم میانگین و تورم نقطه به نقطه را بررسی می‌کنیم.

تورم نقطه به نقطه که به آن تورم پیش‌نگر هم گفته می‌شود، تغییرات تورم و شاخص قیمت‌ها در یک دوره 12 ماهه مورد بررسی قرار می‌دهد. در واقع تغییرات شاخص قیمت‌ها در شهریورماه 1400 با تغییرات شاخص قیمت‌ها در شهریور ماه 1401 مقایسه می‌شود.

خروجی این مقایسه، تورم نقطه به نقطه شهریور ماه 1401 را مشخص می‌کند.اما در تورم میانگین، تغییرات قیمت‌ها در 12 ماه منتهی به شهریور ماه 1401 با قیمت‌ها در 12 ماه منتهی به شهریور 1400 مورد بررسی قرار می‌گیرد.

در واقع 12 ماه با 12 ماه مقایسه می‌شود. همین بازه مقایسه‌ای 24 ماهه موجب می‌شود تغییرات نرخ تورم سالانه آهسته‌تر از تورم نقطه به نقطه باشد.

مزایای توجه به تورم نقطه به نقطه در تحلیل‌های اقتصادی در این دو روش محاسبه، تورم نقطه به نقطه از آن جهت حائز اهمیت است که دورنمای تورم و مسیر آتی تورم سالانه را نشان می‌دهد. دلیل دوم اهمیت تورم نقطه به نقطه، واکنش سریع‌تر آن به تغییرات سطح عمومی قیمت‌هاست.

از طرف دیگر تغییرات نرخ تورم نقطه به نقطه، در یک فرایند تدریجی اثر خود را بر تورم سالانه نشان می‌دهد. در واقع وقتی قرار است نرخ تورم صعودی شود، آثار آن ابتدا در تورم تولیدکننده و سپس در تورم نقطه به نقطه مصرف‌کننده نشان می‌دهد.

تورم تولیدکننده براساس گزارش بانک مرکزی در مردادماه در یک روند نزولی از 80.9 درصد در شهریورماه سال گذشته به 42.1 درصد در مردادماه رسیده و تورم ماهانه تولیدکننده هم از 8.5 درصد در اردیبهشت‌ماه امسال به 0.2 درصد در مردادماه رسیده است.

بنابراین تورم تولیدکننده به عنوان یکی از مولفه‌های مهم برای پیش‌بینی تورم در ماه‌های آتی، نزولی است. بر اساس گزارش مرکز آمار، تورم نقطه به نقطه مصرف‌کننده هم از 54 درصد در تیر ماه امسال به 49.7 درصد در شهریورماه رسیده است.

همچنین تورم ماهانه مصرف‌کننده هم از در یک سیر نزولی از 12.2 درصد در خردادماه به 2.2 درصد در شهریورماه رسیده است. بنابراین این شاخص مهم در ارزیابی حرکت نمودار تورم، هم در ماه‌های اخیر کاهشی بوده است.

فراز و فرودهای تورم نقطه به نقطه و تورم سالانه در یک سال اخیر بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، در 6 ماه دوم سال گذشته روندی نزولی داشت و در نهایت در اسفند ماه سال 1400 به عدد 34.7 درصد رسیده بود.

این کاهش قابل توجه در تورم نقطه به نقطه موجب حرکت تورم میانگین به سمت نرخ‌های پایین‌تر شد. بطوریکه نرخ تورم میانگین از 46 درصد در شهریور ماه 1400 به 40.7 درصد در اسفند 1400 رسید.

اما از فروردین ماه، با آغاز زمزمه‌های اجرای سیاست حذف ارز 4200 تومانی و همچنین رشد قیمت‌های جهانی به دلیل جنگ روسیه و اوکراین، تورم نقطه به نقطه از فروردین ماه افزایش یافت.

تورم نقطه به نقطه در فروردین ماه 35.9 درصد شد که 0.9 درصد بیش از ماه قبل بود.

در اردیبهشت‌ماه هم که سیاست حذف ارز 4200 اجرایی شد، تورم نقطه به نقطه با رشد 3.7 درصدی معادل 39.3 درصد شد.در خردادماه، تورم نقطه به نقطه با رشد قابل توجهی روبرو شد و به 52.2 درصد رسید.

این رشد قابل توجه به دلیل اجرای سیاست حذف ارز 4200 تومانی بود و با توجه به اینکه این رشد قیمت ناشی از سیاست پولی و رشد بیش از حد نقدینگی نبود، به سرعت در ماه‌های بعد تغییر جهت داد. در تیرماه تورم نقطه به نقطه به 54 درصد افزایش یافت اما در مرداد ماه تورم 52.2 درصد شد که 1.8 درصد کمتر از تیر ماه بود.

همچنین تورم نقطه به نقطه در شهریورماه با افت 2.5 درصدی به 49.7 درصد رسید. بنابراین تورم در مسیر کاهشی قرار گرفته بود اما به دلیل اصلاح و حذف ارز رانتی 4200 تومانی، مقداری نرخ تورم را افزایش داده اما مجددا از تیر ماه نرخ تورم تولیدکننده و تورم نقطه به نقطه در مسیر کاهشی قرار گرفته است؛ در واقع علت اینکه تورم میانگین در شهریور ماه نسبت ماه قبل 0.6 درصد بیشتر می‌شود، نتیجه رشد تورم نقطه به نقطه در ماه های فروردین تا تیرماه است.

از طرف دیگر با توجه به اینکه همچنان نرخ تورم نقطه به نقطه رقمی بالاتر از تورم میانگین است، احتمال اینکه تورم سالانه یا میانگین تا چند ماه آینده مقداری افزایش یابد، دور از ذهن نیست. اما نکته حائز اهمیت و آنچه که بطور ملموس و واقعی، تغییرات قیمت کالاها و خدمات را نشان می‌دهد تورم نقطه به نقطه است.

بانک مرکزی هنوز نرخ تورم شهریورماه 1401 را منتشر نکرده اما چندی پیش، نرخ تورم نقطه به نقطه مرداد ماه را 45.8 درصد و نرخ تورم میانگین را 40.1 درصد اعلام کرده بود.

بر اساس گزارش بانک مرکزی در مردادماه تورم نقطه به نقطه 0.6 درصد و تورم میانگین 0.4 درصد کاهش یافته است. بر اساس آمار مرکز آمار ایران، نرخ تورم ماهانه در شهریورماه معادل 2.2 درصد بوده که این رقم نسبت به ماه قبل 0.2 درصد بیشتر بوده است.

طبق گزارش مرکز آمار، تورم ماهانه از خردادماه تا مردادماه کاهش قابل توجهی داشته است بطوری که از 12.2 درصد در خردادماه به 4.6 درصد در تیرماه و 2 درصد در مردادماه کاهش یافته و تورم ماهانه شهریورماه هم 2.2 درصد بوده است.

افت 19.2 درصدی تورم مصرف‌کننده و 38.8 درصدی تورم تولیدکننده در 11 ماه براساس گزارش بانک مرکزی، نرخ تورم ماهانه از 10.6 درصد در خردادماه به 4.3 درصد در تیرماه و 2.4 درصد در مرداد ماه رسیده است. بانک مرکزی هنوز آمار تورم شهریورماه را منتشر نکرده است اما با توجه به نرخ تورم ماهانه مرکز آمار ایران در شهریور ماه، به نظر می‌رسد نرخ تورم ماهانه محاسبه شده این بانک کمتر از نرخ 2.4 درصد در مرداد ماه باشد.

طبق گزارش بانک مرکزی، نرخ تورم از 59.3 درصد در شهریور ماه سال 1400 به 40.1 درصد و نرخ تورم تولیدکننده از 80.9 درصد به 42.1 درصد کاهش یافته است.

با توجه به سیاست‌های پولی بانک مرکزی در دولت سیزدهم برای کنترل ترازنامه بانک‌ها و سیاست‌های حمایت از تولید و همچنین کاهش تورم جهانی، به نظر می‌رسد در ماه‌های آینده تورم نقطه به نقطه به صورت پایدار به روند نزولی خود ادامه دهد و با چندماه تاخیر نرخ تورم میانگین هم مجدد در سیر کاهشی قرار خواهد گرفت.