رسانه‌ها یکی از مهمترین ابزارهای اساسی دولت‌ها برای پیشبرد اهداف بوده‌اند و در این میان مطبوعات و روزنامه‌ها نه تنها عناصر قدرتمندی برای تبیین علت‌ها و دلایل فرهنگی، اقتصادی و سیاسی بحران‌ها برای حاکمیت هستند، بلکه نقش مهمی در یاری رساندن به دولت‌ها برای انجام وظایفشان ایفا می‌کنند.
روزنامه‌ها و مطبوعات همچون سایر رسانه‌های جمعی به فراخور رویدادها و رخدادهای روز، عملکرد دولت‌ها را در صدر توجه قرار می دهند.این رویدادها در حوزه های مختلف مانند اقتصاد جامعه و معیشت مردم، سیاست داخلی، سیاست خارجی، فرهنگ و هنر، مسائل اجتماعی و موضوعات ورزشی مطرح و در تیتر یک شمارگان نشریات با محتوای گزارشی، تمجید، نقد، مطالبه و گاه تخریب و سیاه نمایی برجسته می‌شوند.
دفتر پژوهش و بررسی‌های خبر ایران اکونومیست در تازه‌ترین پژوهش خود محتوای «تیتر اصلی» روزنامه های سراسری پرشمارگان کشور در رابطه با عملکرد دولت سیزدهم را در بازه زمانی، اول شهریور ۱۴۰۱-۱۴۰۰ مورد بررسی قرارداد.
در این روش برمبنای اصول «دیتاژورنالیسم»، داده‌های مرتبط با «تیتر یک» نسخه‌های منتشر شده از ۲۳ روزنامه سراسری پرشمارگان کشور در دوره یکساله، رصد، جمع‌آوری و مورد تحلیل قرار گرفته است.
روزنامه‌های اطلاعات، جام جم، رسالت، سازندگی،سیاست روز، قدس، کیهان ، مردم سالاری، هفت صبح ، فرهیختگان، شرق، اعتماد، آرمان ملی، آفتاب یزد، ابتکار، ایران، جمهوری اسلامی، جوان، خراسان، دنیای اقتصاد، کار و کارگر، وطن امروز و همشهری، روزنامه‌های منتخب این بررسی هستند که ۱۱ مورد از آن‌ها در زمره رویکرد سیاسی اصولگرا، ۷ مورد اصلاح طلب و ۵ مورد اعتدال گرا شناخته شده‌اند
"چه میزان از محتوای تیتر یک روزنامه ها به عملکرد دولت برمی‌گردد؟"، " محتواهای مرتبط با دولت، بیشتر در چه زمینه یا موضوعی بوده است؟ " و " تیتر یک روزنامه ها دارای چه محتوایی بوده است ؟ " ۳ سئوالی است که در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته است.
چه میزان از محتوای تیتر یک روزنامه ها به عملکرد دولت برمی گردد؟
نتایج نشان داد: ۵۷ درصد از «تیتر یک» ۲۳ روزنامه مورد بررسی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به عملکرد دولت «مرتبط» بوده و در عین‌حال ۴۳ درصد از تیترهای اصلی این نشریات پرشمار نیز «غیرمرتبط» با عملکرد دولت بوده است.
نتایج «تیتر یک» مرتبط با عملکرد دولت به تفکیک روزنامه‌ها نشان می‌دهد؛ روزنامه‌های کاروکارگر با ۸۷.۱ درصد، ایران با ۸۶.۸ درصد، ابتکار ۷۳.۹ درصد و دنیای اقتصاد با ۷۴.۱ درصد، بیشترین «تیتر یک»مرتبط با عملکرد دولت در یکسال گذشته اختصاص دادند.
روزنامه‌های سیاست روز با ۲۸.۵ درصد ، سازندگی با ۳۴.۲ درصد و جام جم با ۳۴.۳ درصد کمترین محتوای تیتر یک مرتبط با عملکرد دولت سیزدهم داشتند.
محتواهایی که به دولت برمی‌گردد بیشتر در چه زمینه یا موضوعی بوده است ؟
موضوعات اقتصاد و معیشت با ۴۹.۶ درصد و سیاست خارجی با ۲۴.۹ درصد بیشترین موضوعات مورد توجه روزنامه‌های مورد بررسی بودند.
پس از آن به ترتیب،موضوعات اجتماعی با ۱۳.۹ درصد، سیاست داخلی با ۸.۶ درصد، فرهنگ و هنر با ۲.۶ درصد و ورزشی با ۰.۳ درصد، تیتر یک روزنامه‌ها را به خود اختصاص داده‌اند.
۱- روزنامه‌های دنیای اقتصاد با ۸۸.۹ درصد ، جام جم با ۷۶.۶ درصد و کاروکارگر با ۶۵.۲ درصد بیشترین «تیتر یک» با موضوع اقتصاد و معیشت را داشتند.
۲- روزنامه‌های رسالت با ۲۱.۴ درصد، سیاست روز با ۲۷.۹ درصد و سازندگی با ۳۱.۶ درصد کمترین «تیتر یک» را در موضوع اقتصاد و معیشت منتشر کردند.
همچنین روزنامه سیاست روز با ۵۲.۹ درصد، وطن امروز با ۵۰.۴ درصد و مردم سالاری با ۳۹.۷ درصد بیشترین «تیتر یک» در زمینه سیاست خارجی انتشار دادند و روزنامه جام جم با ۴.۳ درصد، دنیای اقتصاد با ۷.۲ درصد و خراسان با ۸.۵ درصد کمترین «تیتر اصلی» در موضوع سیاست خارجی را داشتند.
محتوای تیتر یک روزنامه ها چه بوده است ؟
بررسی یکساله روزنامه‌های منتخب نشان از پوششی - گزارشی بودن مطالب می‌دهد. ۴۷.۷ درصد محتوای «تیتر یک» روزنامه بیانگر مطالب گزارشی است. ۲۶.۵ درصد محتوای این تیترها به نقد عملکرد دولت اختصاص داشته است .
محتوای مطالبه-پرسشگری ۱۳.۷ درصد تیتر یک روزنامه‌ها را به خود اختصاص داده است . ۱۱.۶ درصد «تیتر یک» روزنامه‌های مورد بررسی محتوای تمجید - تشکر و ۰.۵ درصد محتوای تخریب - سیاه‌نمایی داشته است.
در میان روزنامه‌های مورد بررسی؛ بیشترین «تیتر یک» روزنامه های اطلاعات، سیاست روز و ایران به ترتیب با ۹۶.۹ درصد، ۹۰.۴ و ۸۴.۱ درصد دارای محتوای گزارشی-پوششی بوده است. روزنامه های جام جم با ۷.۴ درصد، کیهان با ۱۵.۷ درصد و همشهری با ۱۸.۵ درصد کمترین تیتر اصلی با محتوای گزارشی-پوششی را منتشر کرده‌اند.
روزنامه‌های آفتاب یزد با ۵۰.۸ درصد، آرمان ملی با ۴۱.۱ درصد و جمهوری اسلامی با ۴۱ درصد به ترتیب بیشترین محتوای نقد در «تیتر یک» خود نسبت به دیگر روزنامه‌ها داشتند. روزنامه اطلاعات نیز با ۱ درصد کمترین محتوای نقد را در تیتر یک خود داشته است.
همچنین روزنامه‌های ایران و سیاست روز در مدت زمان بررسی، تیتر یک با محتوای نقد منتشر نکرده‌اند.
کمترین و بیشترین تیتر یک تخریبی- سیاه‌نمایی
بیشترین «تیتر یک» تخریبی به روزنامه مردم سالاری با ۲۹.۴ درصد و خراسان با ۲۳.۵ درصد اختصاص دارد و کمترین «تیتر یک» تخریبی به روزنامه جمهوری اسلامی با ۱.۲ درصد اختصاص یافته است.
کمترین و بیشترین تیتر یک تمجید - تشکر
بیشترین «تیتر یک» تمجید و تشکر به روزنامه‌های کیهان با ۲۲.۲ درصد و وطن امروز با ۲۰ درصد برمی گردد و کمترین «تیتر یک» تمجید و تشکر را روزنامه های شرق ، جام جم و سازندگی هر یک با ۰.۲ درصد داشتند.
رویکرد سیاسی روزنامه‌ها در انتخاب تیتر یک
۴۱ درصد روزنامه‌های مورد بررسی دارای رویکرد سیاسی اصولگرایی ، ۳۲ درصد دارای رویکرد اصلاح طلبی و ۲۷ درصد اعتدال گرا بودند.
طبق این بررسی در دوره یکساله اخیر، بیشترین «تیتر یک» با محتوای تمجید و تشکر به روزنامه‌های دارای رویکرد سیاسی اصولگرا با ۸۸.۴ درصد اختصاص دارد. همچنین بیشترین «تیتر یک» با محتوای نقد با ۴۴.۹ درصد و تخریب با ۴۷.۱ درصد به روزنامه‌های دارای رویکرد سیاسی اصلاح طلب اختصاص یافته است.
