دفینه های 200 هزاردلاری

هما کبیری: وقتی توتال فرانسه ایران را از داشتن ذخایر عظیم هیدروکربور در خلیج فارس آگاه کرد که بعدها نام «پارس جنوبی» را به خود گرفت، پیش‌بینی نمی‌شد که این حجم بالای گاز در زیر آب‌ها ممکن است محصولات جانبی دیگری از جمله گوگرد و میعانات گازی به همراه داشته باشد.

تا سال‌ها که ایران گاز طبیعی را از دل زمین استحصال می‌کرد، هنوز برای گوگرد باقیمانده آن پس از شیرین کردن گاز راهکاری نداشت. حتی در گوشه شمال شرق کشور که راهی به دریا نداشت و باید گوگرد حاصل از شیرین‌سازی گاز به جنوب کشور برای صادرات منتقل می‌شد، گاهی به دلیل نبود امکانات لازم جهت حمل، بخش زیادی از گورگرد حاصله را زیر خاک دفن می‌کردند، چون راهکار دیگری برای آن نداشتند. حتی بعد از راه‌اندازی فازهای 2 و 3 پارس جنوبی، هنوز موارد استفاده گوگرد پیش‌بینی نشده بود و گوگرد حاصل از تصفیه گاز، یا به همراه گازها سوخته می‌شد و یا دور ریخته می‌شد. این در حالی است که تنها در سال 87، میزان گوگرد صادرشده از فازهای 1 تا 5 مجتمع گاز پارس جنوبی بالغ بر 244 هزار تن بود که ارزآوری حاصل از آن، به مذاق بین‌الملل گاز خوش آمد.

همچنین در سال 1387 میزان گوگرد صادره شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد( خانگیران) حدود 108هزار تن بود که به این ترتیب مجموع گوگرد حاصل از گاز ایران در این سال بالغ بر 352هزار تن بوده است. همین موضوع موجب شد تا طرح دانه‌بندی گوگرد مطرح شود و حالا در همه پالایشگاه‌های گازی به عنوان یک واحد مجزا فعالیت کند.

کشورهای خریدار گوگرد ایران بیشتر کشورهای آسیای جنوب شرقی و هند هستند که این ماده شیمیایی را در صنعت و کشاورزی دارد مصرف می کنند. از عمده‌ترین این موارد می‌توان به استفاده از آن در تولید اسید سولفوریک، تصفیه فلزات کانی، صنایع پلاستیک و لاستیک سازی، تولید آسفالت و سیمان‌های گوگردی، کودهای شیمیایی، شوینده‌ها، ضد عفونی‌کننده‌ها و ده‌ها کاربرد دیگر اشاره کرد.

به طور کلی تولید گوگرد ایران در حدود 1.4 میلیون تن در سال است، هر چند که ظرفیت تولید بسیار بیشتر از این رقم است. در پتروشیمی رازی و جزیره خارک 500 هزار تن، خانگیران 400 هزار تن، عسلویه 300 هزار تن و مابقی در سایر نقاط تولید می‌شوند.

پیش‌بینی عرضه و تولید سولفور در کشورهای خاورمیانه از منابع نفتی و گاز تا سال 2017(میلیون تن در سال)

 پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که کالایی که روزی  در ایران در دل خاک دفن می‌شد، تولید آن در سال 2015 به 2 میلیون تن در سال برسد. این در حالی است که در همین سال پیش‌بینی قیمت گوگرد به ازای هر تن حدود 90 تا 100 دلار است و این به معنای حداقل 200هزار دلار ارزآوری از کالایی است که روزی دور ریخته می‌شد. پیش‌بینی‌ها حاکی از این است که قیمت گوگرد تا سال 2020 به بیش از 115 دلار به ازای هر تن برسد که هرچند روند قیمتی آن در 30 سال اخیر روند نزولی را طی می‌کند، اما ارزش صادرات آن برای کشور قابل توجه است. ضمن اینکه ایران با توسعه فازهای جدید پارس جنوبی، قابلیت دستیابی به گوگرد بیشتری را نیز دارد.

پیش‌بینی تولید گوگرد خاورمیانه تا سال 2020 به تفکیک کشورهای تولیدکننده (‌میلیون تن در سال)