چهارشنبه ۲۱ آذر ۱۴۰۳ - 2024 December 11 - ۸ جمادی الثانی ۱۴۴۶
برچسب ها
# اقتصاد
۰۲ دی ۱۳۹۲ - ۱۷:۳۷

انحلال مجلس به سبک مصدق و حجاریان

از دوم تیرماه سال ۱۲۸۷ شمسی که مجلس به دستور محمدعلی شاه قاجار به توپ بسته شد تا همین هفته گذشته؛ کشمکش دولت و مجلس همیشه ادامه داشته است. همین هفته گذشته سعید حجاریان تئوریسین جناح اصلاحات در گفت وگویی اظهار کرد که قانون اساسی عوض شود، باید شرایطی فراهم شود تا مانند بسیاری از کشورها، دولت بتواند مجلس را منحل کند. اظهاراتی که یادآور انحلال مجلس هفدهم شورای ملی توسط مصدق بود.
کد خبر: ۴۸۸۳۹
به گزارش ایران اکونومیست, بعد از واقعه به توپ بستن مجلس شورای ملی توسط محمدعلی شاه در سال ۱۲۸۷ ، معروفترین شکل انحلال مجلس، به مردادماه سال ۱۳۳۲ برمی گردد. با این تفاوت که این بار در شکل و شمایلی دموکراتیک تر؛ نماد دموکراسی ذبح شد. دکتر محمد مصدق همه‌پرسی انحلال هفدهمین دوره مجلس شورای ملی را در تاریخ ۱۲ مرداد ۱۳۳۲ در تهران و ۱۹ مرداد در سراسر کشور برگزار شد. انحلال مجلس هفدهم ۲۵ مرداد اعلام شد.



"

مردادماه سال ۳۲ با ابتکار مصدق مجلس هفدهم شورای ملی منحل شد

مقصر مصدق نبود
درباره این ماجرا روایت های مختلف نقل می شود. دکتر متین دفتری نوه دکتر مصدق درباره علت همه‌پرسی برای بستن مجلس می گوید «ما در حال جنگ بودیم با بریتانیا و با کل شرکت‌های نفتی. در میان وکلای مجلس عده‌ای بودند که هر گاه دولت با مجلس کاری داشت و لایحه‌ای را به مجلس می‌برد که برای مسایل جاری کشور مهم و حیاتی بود، مجلس ابستراکسیون (از اکثریت انداختن مجلس) می‌کرد. این اقلیت که رهبریش هم با دکتر مظفر بقائی بود بیش از همه مانع هر نوع کار مجلس بود و عملا مجلس کار‌هایش متوقف شده بود.»
فرزنده آیت الله کاشانی اما در این باره می گوید: یک سال و نیم پس از آغاز دوره دو ساله مجلس هفدهم، اختیار قانونگذاری از این مجلس گرفته شد. اما ماجرا خطرناکتری که با آن روبروییم، بحث انحلال مجلس در مردادماه ۳۲ است هنگامی که مصدق می‌خواست مجلس هفدهم را منحل کند، غیر از آیت‌الله کاشانی، دکتر حائری‌زاده و بیست و دو نفر از نمایندگان به شدت ایستادگی کردند و هواداران مصدق هم مخالفت کردند، افرادی مثل شایگان، سنجابی، صدیقی، این‌ها البته آن موقع مخالفت خود را افشا نکردند. ولی همه در خاطراتشان گفتند که ما مخالفت کردیم و حتی مخالفتمان را هم ابراز کردیم. بالاخره مجلس منحل شد و به فاصله کوتاهی در جریان یک کودتا دولت مصدق هم ساقط شد.


"

احمدی نژاد شهریور سال ۸۹ گفت که قوه مجریه قوه اول کشور است و جمله امام درباره در راس بودن مجلس مربوط به زمانی است که نظام ما پارلمانی بود

احمدی نژاد و مجلس در راس امور
مجالس بعدی شکل فرمایشی به خود گرفت تا آنکه انقلاب رخ داد و مجلس شورای اسلامی با تاکید امام خمینی (ره) بر در راس امور بودن مجلس شکل گرفت. اما مجلسی که به گفته امام خمینی (ره) در راس امور بود را محمود احمدی نژاد شهریورماه سال ۸۹ زیر سوال برد. او پیش از سفر به یکی از اجلاس های سازمان ملل در گفت وگو با روزنامه ایران گفت که «بعضی‌ها استقلال قوا را فقط برای قوه مقننه و قوه قضائیه می‌خواهند. اتفاقاً قوه مجریه، قوه اول کشور است، بعضی‌ها یک جمله حضرت امام(ره) را متعلق به زمانی که نظام ما پارلمانی بوده برجسته می‌کنند، آن‌زمان رئیس‌جمهور مسئول اداره کشور نبوده بلکه نخست‌وزیر مسئول اداره کشور بوده که از طریق مجلس انتخاب می‌شده است. آن موقع مجلس بالا‌ترین بود. اکنون در قانون اساسی قوه مجریه بار اصلی اداره کشور را بر دوش دارد و قوای دیگر باید کمکش کنند.»
این سخنان در آن مقطع با واکنش های تند نمایندگان مجلس هشتم همراه شد.


"

سعید حجاریان گفته است باید شرایطی فراهم شود که دولت بتواند مجلس را منحل کند

حجاریان و انتخابات زودهنگام

مجلس هشتم که گذشت و دولت احمدی نژاد به سر آمد، این بار سخنانی از همان جنس از زبان سعید حجاریان جاری شد. او با اشاره به طرح برخی موضوعات در مجلس برخلاف روند حرکت دولت، گفت: «نمایندگان بر خلاف خواسته مردم حرف بزنند و عمل کنند و بعد آن وقت ببینند آیا مردم حوزه‌های انتخابیه‌شان آنها را به شهرشان راه می‌دهند؟ اگر این کار را بکنند مردم آنها را حتی به شهرهایشان راه نمی‌دهند. من معتقدم حتی اگر قرار باشد قانون اساسی عوض شود، باید شرایطی فراهم شود تا مانند بسیاری از کشورها، دولت بتواند مجلس را منحل کرده و انتخابات زودهنگام برگزار کند تا مردم مجدداً رای دهند و سیستمی هماهنگ پدید آورند»
اما یک نکته متناقض در این گفت وگوی حجاریان با سخنان سابقش مشهود بود. او گفته بود که« من معتقدم باید مجلس دهم شبیه مجلس پنجم شود یعنی اقلیت قوی و تأثیرگذار از اصلاح‌طلبان وارد مجلس شوند و با توجه به شرایط موجود، چنین چیزی قابل قبول و راضی‌کننده خواهد بود. در مجلس پنجم، کارگزاران فراکسیونی قوی بودند. به نظر من حضور آقای ناطق نوری در مجلس بعدی بسیار مؤثر خواهد بود»
حجاریان در این گفت وگو از مجلس پنجم به نیکی یاد می کند اما پیش تر در جریان انتخابات مجلس ششم در از خانه تکانی در مجلس پنجم سخن گفته و اظهار داشته بود: «ما در ۲۹ بهمن خانه ملت را بازسازی می‌کنیم. خانه ملت باید خانه‌تکانی شود . . . نمایندگان قبلی ما در مجلس کارمند بودند که وارد سلسله مراتب قدرت شدند و وظایف قانونی خود را فراموش کردند. این نمایندگان را باید مورد انتقاد بی‌رحمانه قرار داد . . . نماینده‌هایی که از ابتدا نماینده مردم نبودند و مانع ترقّی و توسعه بودند و قوانین‌شان انحصارگرانه و انسدادخواهانه بود سر کوچه می‌گذاریم»
سخنان اخیر حجاریان با واکنش تند نمایندگان اصولگرای مجلس نهم همراه شد. برخی از آنها گفتند که این سخنان بوی دیکتاتوری می دهد.