به گزارش ایران اکونومیست، در میان نیروهای امدادی، آتش‌نشانان دارای یکی از متنوع‌ترین ماموریت‌های امداد و نجات هستند که از آتش‌سوزی و انفجار تا تصادف و گازگرفتگی را در میان حوادث غیرطبیعی و از سیل و زلزله تا توفان و فروریزش زمین را در میان حوادث طبیعی شامل می‌شود. حضور در این ماموریت‌ها اما علاوه بر آسیب‌هایی که ممکن است جسم آتش‌نشانان را تهدید کند، می‌تواند تاثیراتی را بر روح و روان آن نیز برجای بگذارد.
سید جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران در گفت‌وگو با ایران اکونومیست، درباره تاثیر آسیب‌های روانی بر آتش‌نشانان گفته است. او درباره اقداماتی که لازم است برای بازیابی روحیه آتش‌نشانان حاضر در عملیات‌های سنگین انجام شود، اظهارکرد: هرفردی که حتی یک ماه سابقه حضور در آتش‌نشانی را داشته باشد به دلیل مواجه شدن با صحنه‌های دلخراش، لحظات سختی را تجربه کرده است. من در عملیات متروپل آبادان حضور داشتم و زمانی که تجربیات آن روزها را برای افرادی که سابقه حضور در آتش‌نشانی را ندارند تعریف کردم حالشان بد شد و از نظر روحی و روانی دچار بحران شدند، این نشان می‌دهد که آتش‌نشانان علاوه بر فشارهای جسمی تحت فشار روانی زیادی نیز قرار دارند.
وی ادامه داد: در آتش‌نشانی اقدامات روانشناسانه‌ای نه به صورت روتین، اما به صورت جسته و گریخته انجام شده است، به عنوان مثال پس از شهادت یکی از آتش‌نشانان روانشناسانی به ایستگاه‌ها مراجعه کردند تا برای بازیابی روحیه آتش‌نشانان اقدامات لازم را انجام داده و پایش‌های لازم نیز در این خصوص انجام شود.
ملکی گفت: قاعده بر این اساس است که بتوانیم یکسری خدمات تفریحی و رفاهی را برای آتش‌نشانان و خانواده‌های آنان فراهم کنیم، بفرستیم اما در شرایط فعلی و به دلایل متعددی امکان ارائه کامل چنین خدماتی وجود ندارد. از جمله این دلایل می‌توان به مشکلات اعتباری و بودجه و همچنین شیوع بیماری کرونا اشاره کرد. شیوع کرونا بسیاری از خدمات تفریحی ارائه شده را دچار اخلال کرد و برخی از این برنامه‌ها متوقف شد. امسال نیز با چند شرکت صحبت کرده بودیم تا تورهای رفاهی خود را از سر بگیریم که بار دیگر با اوج گرفتن شیوع کرونا روبه‌رو شدیم و امیدواریم که با فروکش آن بتوانیم این خدمات را ارائه کنیم.
سید جلال ملکی، سخنگوی آتش‌نشانی تهرانسخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران گفت: از جمله کارهایی که ما می‌توانستیم انجام دهیم این بود برای برخی از آتش‌نشانان هر یکی دو سال یکبار تورهای رفاهی با حداقل قیمت و امکانات خوب را فراهم می‌کردیم. جشن‌هایی هم داشتیم که جشن‌های خانوادگی مثل جشن هفتم مهر ماه و ... بود. ما تلاش کردیم تا در این جشن‌ها کمی از فشارهای روحی که ممکن است به آتش‌نشانان وارد شود، کم کنیم.
وی با بیان اینکه فعالیت در سازمان‌هایی مانند آتش‌نشانی دشواری‌های خاص خود را دارد، گفت: همه آتش‌نشانان و نیروهای عملیاتی تصاویر دردناکی را از حوادث در ذهن خود دارند، که هرکدام بسته به میزان تاب‌آوریشان به آن واکنش نشان می‌دهند. سازمان آتش‌نشانی هم یکسری اقدامات را در این خصوص انجام می‌دهد، اما نه در آتش‌نشانی تهران و نه در هیچ یک از سازمان‌های امدادی، این امکان وجود ندارد که تعداد زیادی از نیروها را در یک زمان به مرخصی طولانی مدت بفرستند، به همین دلیل ما باید از روش‌های دیگر برای بازیابی روحیه امدادگران استفاده کنیم.
ملکی با بیان اینکه آتش‌نشانی اصلا تعطیلی ندارد گفت: مثلا ببینید تقریبا تمام کشور از پایان اسفندماه به تعطیلات می‌روند، اما آتش‌نشانان باید شیفت خود را پوشش دهند و در آماده باش نوروز باشند. همین تعطیلی نداشتن از سختی‌های کار آتش‌نشانی است و گاهی فشارهای روحی را به آتش‌نشانان وارد می‌کند.
وی اضافه کرد: البته ناگفته نماند که وقتی فردی تصمیم به آتش‌نشان شدن می‌گیرد، تمام این موارد به او گفته می‌شود و البته خود این فرد نیز قطعا از این موارد آگاهی دارد. در همان بدو ورود نیز شرایط روانی افراد نیز در کنار دیگر تست‌ها مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و ما از همان ابتدا تلاش می‌کنیم تا افرادی را جذب کنیم که تاب‌آوری روانی بالایی دارند.
سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تهران در پاسخ به اینکه چند سال پیش بنا بود اقدامی با محوریت شرکت شهر سالم برای بررسی شرایط روحی آتش‌نشانان تهرانی انجام شود، گفت: من از جزئیات این موضوع با خبر نیستم، اما شاید قرار بوده که این اقدام انجام شود و در مرحله اجرا چیزی انجام نشد. البته چند باری این مسئله در سازمان مطرح شده که گاهی نیاز به پایشی روانی آتش‌نشانان در حین خدمت نیز وجود دارد، اما هیچوقت به نتیجه قطعی درباره نحوه اجرای آن نرسیدیم.
وی ادامه داد: ما می توانیم که پرسنل ما ممکن است در فشار قرار گیرند اما سعی می‌کنیم در مناسبت ها با هدایای نقدی و غیر نقدی، تقدیر و تشکر، جشن‌ها و ... شرایطی فراهم شود تا از فشار روانی وارد بر آنان کاسته شود. خوشبختانه در مجموعه شهرداری تهران نیز توجه خوبی به موضوع معیشت و سلامتی آتش‌نشانان وجود دارد.
ملکی با اشاره چکاپ سالانه سلامت آتش‌نشانان به ایران اکونومیست گفت: آتش‌نشانان سالانه چکاپ سلامت دارد که از نظر آمادگی بدنی و ورزشی چکاپپ می‌شوند. شاید بتوان این پیشنهاد را مطرح کرد که در همان ایام روانشناسان هم برای بررسی وضعیت روحی آتش‌نشانان اقدام کنند که البته این پیشنهاد خام است و نیاز به بررسی بیشتر دارد، اینکه چطور و چگونه انجام شود و آیا برای همه آتش‌نشانان الزامی باشد یا فقط برای کسانی که خودشان می‌خواهند. اینها باید بررس شود.
سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران افزود: تا جایی که من اطلاع دارم، در دیگر سازمان‌ها و دستگاه‌های امدادی نیز حمایت‌های روانی از پرسنل و امدادگران انجام نمی‌شود. من امیدوارم سازمان‌های مانند سازمان نظام مشاوره و روانشناسی، بهزیستی، وزارت بهداشت و ... به این حوزه ورود کرده و مداخلاتی روانشناسانه داشته باشند، همچنین می‌توانند تسهیلاتی را برای پایش سلامت روحی تمامی امدادگران و حمایت‌های روانی از آنان و خانواده‌هایشان در نظر بگیرند و این اقدامات حتی اگر سالی یکبار اتفاق نمی‌افتد حداقل هر دو سال یک بار انجام شود.
