سرگیجه دلار در بازار بی‌برنامگی

به گزارش ایران اکونومیست، از اصفهان، نوسان قیمت دلار در شرایط فعلی به گونه‌ای است که یک روز می‌گویند باید دو نرخی شود و بر تصمیم خود پافشاری می‌کنند تا نظر اقتصاددان‌ها بی‌اثر شود و روز دیگر می‌گویند تثبیت قیمت دلار دست رانت‌خوارها و واسطه‌گرها را کوتاه می‌کند.

برخی صف می‌کشند تا درخواست‌هایشان را ثبت کنند، کمیته اولویت‌بندی تشکیل می‌شود و یک روز دیگر همه این کمیته‌ها، صف‌ها، باجه‌های ثبت سفارش برچیده می‌شود تا کدخدامنشانه حد وسط را بگیرند و یک صلوات هم بفرستند.

این روزها وضعیت بازار ارز در سراسر کشور در یک سرگردانی قرار دارد و در این میان اصفهان نیز از این قافله عقب نمانده است و هر روز با تعداد بسیاری از افراد و مردمی که به دنبال خرید و فروش ارز هستند در سطح بازار و خیابان سپه مواجه می‌شویم و منتظریم تا ببینیم بالاخره چه بر سر قیمت ارز و این التهاب بازار خواهد آمد.

روزی که می‌خواستند برای دو نرخی عرضه شدن دلار تصمیم بگیرند، می‌گفتند تثبیت نرخ ارز سبب می‌شود تا مسایل اقتصادی یکجا انباشته شود و در زمانی خاص مشکلات مربوط به آن سرریز شود و بحران ایجاد کند.

یحیی آل‌اسحاق وزیر اقتصاد دولت ششم و رئیس وقت اتاق بازرگانی در آن زمان اقتصاد را همواره در حال تحویل و تحول خواند و گفت: تک نرخی بودن ارز باعث ایجاد سدی بزرگ در مسیر اقتصادی کشور می‌شود.

موضوعی که هر چند بسیاری از اقتصاددان‌های دانشگاهی که در دولت‌های نهم و دهم چندین بار به سیاست‌های اقتصادی دولت نامه نوشتند و تذکر دادند، اما با شعار نیازمندی اقتصاد به مدیریت و دو نرخی بودن دلار زمینه این ایجاد مدیرت را اجرایی کردند تا تعادل، نشاط، توسعه، رشد صادرات، بهبود تولید و کنترل بازار ارز را به ارمغان بیاورند، اما نه تنها اینچنین نشد بلکه حالا بر اساس اظهارات مسئولان اقتصادی کشور در دولت یازدهم، در سال‌های پایانی دولت دهم نرخ تورم بالای 40 درصد و رشد بیکاری و کاهش وضعیت کسب و کار مشهود و ملموس بوده است.

از این رو نه تنها یک سلسله فعالیت‌های جهادی را برای تثبیت بازار و بهبود شرایط اقتصادی کشور لازم می‌دانند، بلکه معتقدند باید در نخستین فرصت دلار تک نرخی و تثبیت شود.

البته هر چند اظهارات رئیس جدید بانک مرکزی در دوران سقوط قیمت دلار در ابتدای پیروزی حسن روحانی به عنوان رئیس‌جمهور ایران ترمز این اسکناس تأثیرگذار در بازارهای جهانی را کشید و گلایه و اعتراض بسیاری از نمایندگان مجلس را به دنبال داشت، اما همین گلایه‌ها کارشناسان را بر آن داشت تا در این مدت کوتاه قیمت 2 هزار و 700 تومان را برای کف نرخ دلار تا پایان سال جاری تعیین کنند تا وضعیت تولید بیشتر از این لطمه نخورد و دچار بحران نشود.

*سرمایه‌داران تمایلی به کاهش قیمت دلار ندارند

در این صورت پیش‌بینی می‌شود اجرای توافقنامه ژنو بتواند دست مرحمتی هم بر بازار ارز و دلار بکشد، اما هنوز نه از وعده‌هایی که غربی‌ها مبنی بر آزادسازی دلارها داده‌اند، خبری هست و نه از دلارهای نفتی، با این حساب نمی‌توان کاهش زیادی را برای قیمت دلار تا پایان سال پیش‌بینی کرد.

مجید اصغری اقتصاددان و مدرس دانشگاه در این زمینه به خبرنگار خبرگزاری فارس در اصفهان گفت: مطمئناً در چنین شرایطی تولیدکنندگان و آنهایی که سرمایه و اجناس سرمایه‌ای انباشته‌اند، تمایلی به کاهش قیمت دلار ندارند و برابر آن مقاومت می‌کنند، چرا که آنها اجناس و مواد اولیه خود را بر اساس دلار با نرخ بالای 3 هزار تومان خریداری کرده و حالا باید سرمایه خود را با دلار 2 هزار و 700 تومان ارزیابی کنند.

وی اظهار کرد: اگر تمامی مؤلفه‌های بازار هم اجرایی شود، می‌توان امیدوار بود تنها 3 هزار ریال از قیمت دلار کاهش یابد، چرا که بر اساس این توافقنامه، تحریم‌ها به طور یک‌باره کاهش نمی‌یابد.

اما محمدرضا قربانی به عنوان اقتصاددان و مدرس دانشگاه معتقد است افزایش قیمت دلار که بخش عمده آن طی دو سال گذشته ایجاد شده، در اثر حبابی شدن بازار و عدم اعمال مدیریت درست بود.

وی اظهار کرد: همان طور که تولیدکنندگان به طور دفعی و ناگهانی توانستند ثروت زیادی انباشته کنند، نباید در برابر نوسانات بازار نیز مقاومت کنند، چرا که زمان زیادی از افزایش قیمت دلار و انباشت ناگهانی سرمایه آنها نگذشته و جبران آن برای آنها کاری آسان است.

این اقتصاددان خاطرنشان کرد: اقتصاد وابسته به عرضه و تقاضا است و دولت به راحتی نمی‌تواند با نظارت صحیح قیمت دلار را کاهش داده و بازار را تنظیم نماید تا کمترین ضرر متوجه تولیدکنندگان و آنهایی که اجناس سرمایه‌ای خریداری کرده‌اند نشود.

اما مردم بر این باور هستند که اگر دلار ارزان شود زندگی آسان می‌شود، همان طور که معتقدند کاهش 12 درصدی قیمت دلار طی حدود 100 روز گذشته و پس از سرکار آمدن دولت یازدهم سبب شده تا به نقل از وزیر اقتصاد و دارایی نرخ تورم نقطه به نقطه یک ماهه نیز کاهش یابد.

*همه چیز یک شبه درست نمی‌شود

در شرایطی که دولتی‌ها تلاش دارند موفقیت‌های اقتصادی را به نام خود ثبت و آن را توسعه ببخشند، اما در مجلس سخن دیگری به گوش می‌رسد.

حمیدرضا فولادگر نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی و رئیس سابق کمیسیون اصل 44 قانون اساسی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اصفهان ضمن تاکید بر اینکه یک شبه همه مشکلات اقتصادی رفع نمی‌شود، گفت: مسایل اقتصادی کشور به گونه‌ای نیست که با توافق هسته‌ای و به صورت آنی حل شود، بلکه برای حل بسیاری از مشکلات اقتصادی همچنان به روحیه جهادی نیاز است.

وی اظهار کرد: حمایت از تولید ملی، حمایت از محصولات دانش بنیان، استفاده از فناوری‌های نوین، رعایت سیاست‌های اصل 44 قانون اساسی، تلاش در جهت بهبود کسب و کار می‌تواند تنها بخشی از این مشکلات را مرتفع سازد.

فولادگر بر لزوم تک نرخی شدن دلار در کشور نیز تاکید کرد و افزود: اگر تلاش کنیم طی چند ماه آینده نیازهای ارزی کشور را تأمین کنیم، می‌توانیم به یک نرخ ثابت در این زمینه دست پیدا کنیم.

وی همچنین ضمن تاکید بر لزوم تک نرخی شدن ارز در کشور به موضوع کمک دولت به تأمین مواد اولیه برخی از تولیدکنندگان اشاره کرد و ادامه داد: در این زمینه هماهنگی دولت، قوه قضائیه و قوه مجریه بیش از هر زمان دیگری به چشم می‌خورد.

*تثبیت قیمت دلار؛ کوتاهی دست واسطه‌ها

اما به نظر می‌رسد علاوه بر تمامی این مشکلات، همان طور که دولت قبلی نتوانست، دولت فعلی نیز نمی‌تواند بازار دلار دو نرخی را کنترل کند و زمینه رانت و رانت‌خواری در کشور بیش از هر زمان دیگری ایجاد شده است.

موضوعی که نمایندگان مجلس نیز به صورت تلویحی به آن اشاره کرده و تک نرخی شدن ارز را عاملی برای کاهش این ارتباطات می‌دانند.

حجت‌الاسلام والمسلمین سید ناصر موسوی لارگانی نماینده مردم فلاورجان و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اصفهان تک نرخی شدن قیمت دلار را بهترین راه برای کوتاه شدن دست رانت‌خواران دانست و گفت: زمانی که ظرف مدت شش ماه قیمت ارز در ایران دو برابر شد و سرمایه بسیاری از فعالان اقتصادی تا دو برابر افزایش یافت و ارزش پول ملی به کمتر از یک چهارم کاهش یافت، برخی این قدر تعجب نکردند که وقتی قیمت ارز در سراشیبی سقوط قرار گرفت تعجب کردند و با اظهاراتشان جلوی آن را گرفتند.

وی اظهارات برخی از مسئولان دولتی را زمینه‌ساز بی‌ثباتی در بازار عنوان کرد و افزود: در اینکه تثبیت قیمت دلار باعث کوتاه شدن دست رانت‌خواران و دلالان می‌شود و بهبود وضعیت بازار را به همراه دارد شکی نیست.

موضوعی که به نظر می‌رسد در ورود برخی از کالاها سبب شده تا عده‌ای با روابطی که ایجاد کرده‌اند سود سرشاری ببرند و عده‌ای دیگر نیز تنها نگرانی و استرس‌های بازار نصیبشان شود.

*یک سال برای رفع ساختارشکنی‌ها زمان لازم است

فارغ از این اظهارات، بیان این نکته نیز خالی از لطف نیست که برخی از نمایندگان منشاء بسیاری از مشکلات را تصمیمات خلق‌الساعه و لحظه‌ای دولت‌مردان در دولت قبلی می‌دانند.

موضوعی که عوض علی حیدرپور نماینده مردم شهرضا در مجلس شورای اسلامی ضمن تاکید بر آن معتقد است حداقل یکسال زمان برای بهبود آن لازم است.

وی که همچنان معتقد است دولت یازدهم در احیای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی برای انسجام فعالیت‌های اقتصادی خود سست عمل کرده از سوی دیگر معتقد است که دولت در این مدت توانسته یک آرامش نسبی را در بازار ایجاد کند، اما تصمیم‌گیری در مسایل اقتصادی به این زودی نتیجه‌بخش نخواهد بود.

حیدرپور در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در اصفهان اظهار کرد: تثبیت قیمت دلار یک سری مزایا و یک سری معایبی دارد که اگر سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی احیا شده بود، بهتر می‌توانست استراتژی آن را تبیین کند، لذا به نظر می‌رسد دولت در این راستا نباید شتاب زده عمل کند تا مانند گذشته دچار پشیمانی نشود.

حالا از آنجا که سرمایه‌دار و تولیدکننده به عنوان دستان پشت پرده اقتصاد، بازار داخلی و خارجی بیشتر به دنبال منافع خود هستند، باید دید این بار اجازه کاهش قیمت دلار برای نزدیک شدن به قیمت واقعی آن را می‌دهند یا اینکه دلار برای بالانشینی، همچنان به ریال عرض اندام می‌کند.