چرا گروه «غرب-آسیا» برای خاورمیانه مشکل‌ساز است؟

به گزارش ایران اکونومیست، این نشست مجازی زمزمه‌های هیجان‌زده‌ای در اسرائیل و هند به راه انداخت، زمزمه‌هایی از تشکیل یک گروه قدرت جدید، یک «کوآد غرب-آسیا»، یک بلوک «هند-ابراهیمی» که پا جای پای گروه گفت‌وگوی چهارجانبه امنیتی موسوم به «کوآد» می‌گذارد، گروهی متشکل از استرالیا، هند، ژاپن و آمریکا که با هدف مقابله با رشد چین در اقیانوس آرام تشکیل شد.

تا پیش از این، اطلاعات رسمی در این باره منتشر نمی‌شد، تنها هر از چندگاهی مقامات هند و اسرائیل اطلاعاتی را به صورت قطره‌چکانی به رسانه‌ها می‌دادند. اما اکنون شرایط تغییر کرده است.

در روز پنجشنبه جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا که به خاورمیانه سفر کرده پهلو به‌ پهلوی یائیر لاپید، نخست‌وزیر موقت اسرائیل نشست و در نشستی مجازی با حضور نارندرا مودی (نخست‌وزیر هند) و محمد بن زاید (رئیس امارات) شرکت کرد، نشستی که در آن با حضور چند تن از مقامات، گروه I۲U۲ متشکل از هند، اسرائیل، امارات متحده و آمریکا آغاز بکار کرد.

این گروه روز پنجشنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد که می‌خواهد «با تمرکز ویژه بر سرمایه‌گذاری‌های مشترک و ابتکارات جدید در حوزه آب، انرژی، حمل‌ونقل، فضا، سلامت و امنیت غذایی، از شور و نشاط جوامع و روحیه پیشتازی خود برای مقابله با برخی از بزرگترین چالش‌های پیش‌روی جهان» استفاده کند.

این بلوک افزود که قصد دارد سرمایه و تخصص بخش خصوصی را بسیج کرده، سلامت عمومی را بهبود بخشیده و ارتباط فرد به فرد را میان کشورهای خاورمیانه افزایش دهد. در بیانیه این گروه آمده است: ما قصد داریم راهکارهایی جدید برای پالایش زباله یافته، فرصت‌های مالی مشترک را کاوش کرده، استارتاپ‌های خود را با I۲U۲ مرتبط کرده، از توسعه فناوری‌های حیاتی سبز و نوظهور حمایت کرده و در عین حال، امنیت غذایی و انرژی کوتاه و بلندمدت را تضمین کنیم.

اهداف اعلامی این گروه برای «بروزرسانی زیرساخت‌ها» و «پیشبرد توسعه کربن کم» و «بهبود سلامت عمومی» انگیزه‌های حقیقی این گروه را پنهان می‌کند، یعنی خصوصی‌سازی افسارگسیخته، امنیتی‌سازی و ایجاد سلطه در این منطقه.

تحکیم پیمان ابراهیم

جزء مرکزی دستورکار کوآد هنوز هم، پیمان ابراهیم یا عادی‌سازی قراردادها میان اسرائیل و چندین کشور از جهان عرب و آفریقای شمالی است.

دولت بایدن صراحتا از قراردادهای دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا حمایت کرده و کوشیده تا آن‌ها را پایه و اساس قراردادهای آتی قرار دهد.

این چهار کشور در بیانیه مشترک خود تصریح کردند که پیمان ابراهیم پابرجا خواهد بود: «ما از فرصت‌های اقتصادی که از این توسعه‌های تاریخی نشأت می‌گیرد استقبال می‌کنیم، از جمله پیشرفت همکاری‌های اقتصادی در خاورمیانه و جنوب آسیا، خصوصا برای تقویت و ترویج سرمایه‌گذاری پایدار میان شرکای I۲U۲.»

اشاره به همکاری‌های اقتصادی در حالی مطرح می‌شود که روابط اقتصادی میان هند، امارات و اسرائیل هنوز در حال شتاب‌گیری است. هند دومین شریک تجاری بزرگ امارات است. همچنین هندی‌ها بزرگترین جامعه مهاجران در امارات را به خود اختصاص داده‌ و ۲۸ درصد از جمعیت امارات متحده را تشکیل می‌دهند.

در ماه فوریه هند و امارات یک توافق تجارت آزاد امضا کردند. انتظار می‌رود هند و اسرائیل نیز در آینده نزدیک به توافقی مشترک برسند. در بیانیه‌ای که اخیرا منتشر شد دولت هند گفت، این گروه از سرمایه‌گذاری مشترک در شش حوزه که از قبل به اتفاق مشخص شده، حمایت خواهد کرد، حوزه‌های آب، انرژی، حمل‌ونقل، فضا، سلامتی و امنیت غذایی.

اما تاکید بر همکاری تحت پوشش منافع مشترک موجب تسریع شکل‌گیری یک اکوسیستم اقتصادی و سیاسی شده که در آن اسرائیل، امارات و هند به متحدانی به هم‌وابسته تحت رهبری آمریکا تبدیل می‌شوند.

ایجاد این اتحاد هند-ابراهیمی به تدریج ایجاد یک نظام غرب-آسیایی را تحکیم می‌کند، ایجاد موازنه قدرت علیه قدرت‌های پویا و مستقل منطقه از جمله ایران و ترکیه و همچنین ثبات بخشیدن به منطقه در میان رقابت شدید قدرت‌ها.

برخی بر این باورند که با ظهور گروه چهارجانبه جدید، به نظر می‌رسد که بایدن سعی دارد دو زمینه استراتژیک مختلف را ادغام کند، یعنی هند-آرام و خاورمیانه. بایدن می‌خواهد متحدانش در مناطق مختلف را در یک صف قرار دهد.

دربان

به بیان دیگر، هند - روی کاغذ - به عنوان یک شریک تجاری به آمریکا، اسرائیل و امارات (همچنین عربستان سعودی) پیوسته است. در عمل اما، این بلوک سودای آن را در سر دارد که دربان این منطقه باشد، از غرب تا جنوب آسیا.

به عنوان مثال توافق عادی‌سازی میان اسرائیل و امارات و افزایش احتمال عادی‌سازی عربستان و اسرائیل، اهمیت را برای این کشورهای این گروه کاهش داده است. این دولت‌ها نه تنها در مواقع لزوم از یکدیگر حمایت می‌کنند، بلکه در پروژه‌های داخلی و ملی یکدیگر نیز سرمایه‌گذاری می‌کنند.

در نتیجه، شرکت‌های اماراتی و هندی هم بیش از پیش با اسرائیل در می‌آمیزند، از جمله در مناطق اشغالی و شهرک‌ها. به طریق مشابه، امارات نیز به سرپوش گذاشتن روی جنایات هند خواهد پرداخت. از زمانی که دولت هند وضعیت نیمه‌خودمختار کشمیر را در اوت ۲۰۱۹ لغو کرد، امارات نخستین کشوری بود که اوایل سال جاری میلادی به کشمیر هند سفر کرد.

تنها چند ساعت پس از دیدار بایدن در روز پنجشنبه، رویترز گزارش داد که بندر حیفا به شرکت هندی «آدانی پورتس» فروخته شده که طبق مناقصه‌ای مشترک، با شرکت اسرائیلی گادوت فعالیت می‌کند. این قرارداد این دو شرکت را تا سال ۲۰۵۴ مسئول این بندر می‌کند. هند پیش از این نیز ساخت مشترک تسلیحات اسرائیلی را در کارخانه‌های هند آغاز کرده است.

این تسلیحات ساخت مشترک باتوجه به وسعت بیشتر دیپلماسی هند، دامنه فناوری تسلیحاتی اسرائیل را گسترش خواهد داد و I۲U۲ برون‌سپاری رسمی امپراتوری آمریکا به اسرائیل، هند و امارات (و همچنین عربستان) ‌است.

قطعه‌های مختلف این پازل همین حالا دارند پیدا می‌شوند.

غروب پنجشنبه قانون‌گذاران آمریکا متممی بر قانون مجوز دفاع ملی را تصویب کردند که هند را از تحریم شدن به دلیل همکاری تجاری دفاعی مداوم خود با روسیه مصون می‌دارد.

این متمم که توسط «رو کانا» یک قانون‌گذار هندی-آمریکایی ارائه شد، پیشنهاد می‌کند که روابط دفاعی آمریکا و هند تعمیق شود و خواستار معافیت ویژه هند تحت قانون مقابله با دشمنان آمریکا از طریق تحریم‌ها می‌شود.

این نماینده مجلس آمریکا در بیانیه‌ای در آستانه آغاز رای‌گیری در این جلسه گفت: همزمان که چین خشونت‌هایش در مرز هند-چین را افزایش می‌دهد، قدیمی‌ترین دموکراسی جهان باید در کنار بزرگترین دموکراسی جهان بایستد و صراحتا این پیام را ارسال کند که حق حاکمیت و قانون بین‌المللی باید مورد احترام واقع شود.

او گفت: من کنگره را به حمایت از طرح خود برای تقویت رابطه دفاعی آمریکا و هند تشویق کرده و خواستار آن هستم که دولت برای اجتناب از تضعیف این رابطه مهم، هند را مشمول معافیت ویژه از قانون تحریم‌ها کند. باتوجه به نیازهای امنیتی هند، اگر دولت آمریکا این کار را انجام ندهد، دولت هند ناچار است بیش از پیش به روسیه نزدیک شود.

رو کانا همچنین پیشنهاد کرد که آمریکا اقدامات مضاعفی برای تشویق هند به تسریع روی گرداندن از سلاح‌های ساخت روسیه انجام دهد و در عین حال از نیازهای دفاعی ضروری این کشور با قدرت حمایت کند.

اقتصاد سیاسی تصرف

کانا چیزی راجع به سلطه‌گری فزاینده دولت نارندرا مودی و سیاست‌های ضداسلامی‌اش که دموکراسی هند را نابود کرده، نگفت.

الحاق کشمیر توسط هند در سال ۲۰۱۹، تصویب قانون شهروندی، قتل عام‌های دوره‌ای علیه مسلمانان و افزایش سرکوب آزادی‌ها در هند حتی ایلهان عمر، همکار و هم‌حزبی کانا را بر آن داشت که در لایحه‌ای خواستار آن شود که هند در دسته «کشورهای مورد نگرانی خاص» جای بگیرد.

نظر نمی‌رسد که این طرح ایلهان عمر راه بجایی ببرد، چون در حزب دموکرات از حمایت چندانی برخوردار نیست.

با این حال، یک نماینده ترقی‌خواه آمریکا خواستار قرار دادن هند در لیست کشورهای «مورد نگرانی خاص» می‌شود و یک نماینده ترقی‌خواه دیگر از همان حزب خواستار روابط دفاعی نزدیکتر با این کشور! این تضاد از شکاف در منافع آمریکا حکایت دارد که در پوشش نگرانی نسبت به حقوق بشر و احترام به قوانین بین‌المللی درآمده است.

کانا یکی از منتقدان اصلی جنگ عربستان در یمن و نقش آمریکا در این مناقشه است. اما اگر اصلاحیه او به عنوان منافع آمریکا در مجلس سنای این کشور تصویب شود، هند را - که از متحدان کلیدی عربستان، اسرائیل و امارات است - به سوی تبدیل شدن به یکی از حامیان بزرگ صنایع تسلیحاتی آمریکا سوق خواهد داد.

دفتر کانا به درخواست‌ها برای اظهار نظر در این باره پاسخ نداد.

در شرایط فعلی هند با یک میلیارد دلار بزرگترین مشتری تسلیحات اسرائیل است و با شکل‌گیری I۲U۲ این کشور به بخش واضحی از اقتصاد سیاسی اشغالگری اسرائیل بدل خواهد شد.

احتمالا I۲U۲ به عنوان ابزاری برای تقویت رهبری خودکامه در امارات و عربستان استفاده شده و همچنین مجوزی برای دولت‌های «قوم سالارانه» هند و اسرائیل فراهم کند.