روشنفکر ممتاز تاریخ معاصر ایران به روایت علی لاریجانی

به گزارش ایران اکونومیست, مراسم تقدیر از شایستگان تقدیر ششمین جایزه ادبی جلال آل‌ احمد عصر امروز، دوم آذرماه، در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و معماری‌ و با حضور رییس مجلس شورای اسلامی، برگزار شد. رییس مجلس در این مراسم با شرح برخی ویژگی​های جلال آل احمد، تصریح کرد: جلال نویسنده‌ای آزاداندیش بود و همواره هم در بخش سیاسی و هم در بخش ادبی و زندگی حیات خود، از جریاناتی که در مقابل آزاداندیشی می‌ایستادند فراری بود و به عنوان یک نویسنده همواره چارچوب‌های ادبی و آزاداندیشانه را حفظ می‌کرد. اهم اظهارات علی لاریجانی را به نقل از ایسنا در ادامه می​خوانید:

- سیر روشنفکری در دوران جلال و در حیات وی،‌ فراز و فرودهای مختلفی داشت و جلال نیز همواره در جریان روشنفکری نشان داده بود که هیچ‌گاه در چارچوب‌های ایدئولوژیک خاص نمی‌گنجد و هر غالبی که می‌خواست او را محصور کند، از آن فرار می‌کرد.

- در آن زمان جریان روشنفکری یا متاثر از تجددگرایی و غرب‌زدگی بود و یا تمایلاتی به شوروی و کمونیست داشت و جلال آل‌احمد در هیچ کدام از این قالب‌ها نمی‌گنجید و به نوعی جریان سومی را از خود به جای گذاشت و مشخصه آن جریان آرمان‌خواهی و عدالت‌طلبی بود که به طوری جدی در نگرش جلال دنبال می‌شد و نوعی هم گرایش معنوی در جلال وجود داشت که بعد از سفر حج و نگارش کتاب خسی در میقات متبلور شد و شدت گرفت.

- رفتار و روحیاتی که جلال داشت، برای جامعه روشنفکر امروز ضروری است و عدالت‌خواهی و جای نگرفتن در قالب‌های خاص بدون تعصب، بخشی از روحیات قابل تامل جلال بود؛ به لحاظ نویسندگی نیز او دارای ظرفیت قوی و بالایی بود و اگر برگزاری اینگونه نشست‌ها بتواند در تشویق و ترغیب کشور و فرهیختگان آن به سبک زندگی جلال تاثیرگذار باشد بسیار مطلوب خواهد بود.

- آنچه که ما در کشورهای صاحب تفکر و یا کشورهایی که انقلاب‌هایی در آنها صورت گرفته است می‌بینیم این است که این کشورها برای خود دارای سبکی از نگارش و ادبیات هستند و کشور ما نیز باید به همین روش دارای سبک و تئوری خاص باشد.در مراسم پایانی جایزه جلال آل ‌احمد، رسول جعفریان با اشاره به این‌که در دوره‌هایی ما به چهره‌های ملی خود بی‌توجه بوده‌ایم، تأکید کرد که هرچه سعه‌ صدر ما در برابر چهره‌های ملی بیش‌تر باشد، به نفع فرهنگ کشور است.

ویژگی‌های جلال به روایت معاون وزیر

در این مراسم همچنین سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی - با ماندگار خواندن نام جلال گفت: جلال شخصیتی بود که نامش در این سرزمین مانده و خواهد ماند، چون متفاوت و متمایز بود. جلال از دو بیماری و مشکل رایج در عرصه فکر و روشنفکری به دور بود؛ بیماری تعصب و تلون. بسیاری با ادعای آزادی گرفتار تعصب هستند و بسیاری به دلیل گذر زمان دچار بیماری تلون می‌شوند، اما جلال دغدغه‌مندی سفت بود که ریشه در تاریخ خودش داشت. او از تاریخ این مرز و بوم تغذیه می‌کرد و به آن وفادار ماند. او نمایه‌ای از روشنفکری بومی بود که هم منظرهایش وارداتی نبود و هم مسأله‌ها و هم راه‌حل‌هایش وارداتی نبود و این‌چنین او پرچمی شد برای کسانی که می‌خواهند روشنفکر باشند، اما نه از نوع گرته‌بردارانه و ترجمه‌یی محض آن. او افزود: دیگر ویژگی جلال، مردمی بودنش بود، مردمی بودن در رگ و پی او بود. او راحت با مردم زندگی می‌کرد و جزوی از مردم بود و با مردم زیست و ماند.

معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دیگر ویژگی جلال را دور ماندن او از کانون‌های قدرت خواند و گفت: جلال از کانون‌های قدرت در روزگارش دور بود و از آن‌ها احتراز داشت و منزه زیست و منزه ماند. او برای نسل بعد از خود روحیه معلمی داشت و کسانی که از جلال خاطره دارند، می‌بینند چطور او معلمی بی‌ادعا برای نسل بعد از خود بود و در این تعلیم هیچ منتی نداشت.

صالحی دیگر ویژگی جلال را عواطف انسانی‌اش خواند و گفت: جلال به راستی یک انسان بود و این وصف کمی نیست، زیرا بسیاری در این صفت مانده‌اند. نکته دیگر شهامت و صداقت جلال بود که کم‌مانند و بی‌مانند بود.

او افزود: جلال درگیر نفاق‌ها‌، ریاها و دودوزه‌بازی‌های مدرن و سنتی نبود. او آن بود که بود؛ در هر دوره زندگی‌اش. او سبکی خاصی را در نوشتن پی ریخت؛ سبکی کوتاه‌، بریده‌، صریح‌، شلاقی‌ و نه چندان اندک عصبی و پرخاش‌گر. این نوع سبک خبری به نام او شد، گرچه بعدها عده‌ای متکلفانه خواستند سبک او را دنبال کنند.