به گزارش ایران اکونومیست به نقل از قوه قضاییه، محمد کاظمی‌فرد رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه شنبه شب در برنامه زنده تلویزیونی صف اول با موضوع عملکرد قوه قضائیه در هوشمندسازی خدمات به مردم، درباره راه اندازی پنجره واحد گفت: یکی از چالش‌های ما این بود که مردم برای استفاده از خدمات قضایی مجبور بودند به آدرس های مختلف مراجعه کنند.
وی ادامه داد: با راه اندازی پنجره واحد الکترونیکی مردم از سال گذشته و افزایش آن در هر روز تاکنون ۲۰ خدمت ارائه شده است. خدمات بسیار پرکاربردی مانند ابلاغ الکترونیکی قضایی به این پنجره مراجعه می‌کنند.
معاون قوه قضاییه درباره سامانه ثنا گفت: سامانه ثنا بدین صورت است که قبلاً مردم که با قوه قضاییه کار داشتند به دفاتر الکترونیک قضایی مراجعه می کردند و وارد سامانه ثنا می‌شدند. سامانه پنجره هوشمند را هم می‌توان کاملا برخط در هر ساعت از شبانه روز در ثنا دریافت کرد.
وی ادامه داد: سال گذشته ۶۰۰ هزار ثبت نام سامانه به صورت برخط و غیر حضوری انجام شد. وقتی سامانه ثنا را باز کردید می‌توان وارد پنجره واحد سامانه قوه قضاییه شد.
کاظمی فرد با بیان اینکه فعلاً ۲۰ خدمت در پنجره هوشمند ارائه می‌شود، اضافه کرد: تا پایان تیر ماه این خدمات به ۲۴ خدمت افزایش می‌یابد.
*قوه قضاییه تا پایان تیر به پنجره واحد دولت متصل می‌شود
رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه درباره دولت الکترونیک، اظهار داشت: دولت الکترونیک در قانون بودجه ۱۴۰۱ مصوب شده که قوه قضاییه یک سوم خدمات و تکالیف خود را انجام داده است. قانون تکلیفی را بر عهده ما گذاشت که تا پایان شهریور به پنجره واحد دولت متصل شویم که امیدواریم تا آخر تیرماه به پنجره واحد دولت هم متصل شویم. مردم با مراجعه به پنجره واحد دولت هم می توانند به پنجره واحد قوه قضاییه دسترسی پیدا کنند البته از طریق درگاه خودمان هم مردم می‌توانند وارد شوند.
وی با اشاره به برخی خدمات خاص در پنجره واحد، گفت: ۲۰ خدمت پنجره واحد از سال گذشته انجام شده است اما برخی خدمات مانند دریافت شکواییه خدمات خاص محسوب می‌شوند که به صورت برخط در اختیار مردم قرار می‌گیرد.
معاون قوه قضاییه خاطرنشان کرد: سطح دسترسی به خدمات الکترونیک قضایی به صورت تخصصی برای کاربران متخصص مانند کارشناسان قضایی و وکیل هم درنظر گرفته شده است و این افراد به صورت غیرحضوری می‌توانند به آن دسترسی پیدا کنند. مثلاً وکیل می‌تواند غیر حضوری در دفتر وکالت خود کاملاً الکترونیکی کار را انجام دهد.
کاظمی فرد با اشاره به بحث کرونا ادامه داد: تمام خدماتی که وکلا می خواستند از قوه قضائیه دریافت کنند در سامانه به نام کاربری وکلا در اختیارشان قرار گرفت که سال گذشته ۳ میلیون اقدام از همین طریق و یک و سه دهم میلیون از طریق کارشناسان رسمی دادگستری انجام شد. وکلا و کارشناسان در جلسات هم با تشخیص قاضی می توانند غیرحضوری شرکت کنند.
کاظمی فرد تصریح کرد: این پنجره واحد دسترسی به تمام خدمات الکترونیک قضایی است که مردم می توانند از دستگاه قضایی دریافت کنند. ابلاغ الکترونیک قضایی، اطلاع رسانی از پرونده و گواهی عدم سوء پیشینه از جمله خدمات پنجره واحد است.
* برگزاری ۲۲۵ هزار جلسه دادرسی الکترونیک در سال گذشته
معاون قوه قضاییه یکی از تحولات بزرگ دستگاه قضایی را دادرسی الکترونیک خواند و گفت: دادرسی الکترونیک به دو بخش تقسیم می‌شود بخشی مربوط به مردم عادی داخل و خارج از کشور است.
وی با بیان اینکه فناوری الکترونیک قوه قضاییه بحث محدودیت زمانی و مکانی را حل کرد، افزود: دادرسی الکترونیک همان بحث مکان است اگر شاکی و متشاکی در دو شهر متفاوت باشند برای حضور در جلسه دادرسی باید سفر می‌کردند که به لطف این امکان، سال گذشته ۲۲۵ هزار جلسه دادرسی الکترونیک برگزار شد و اولین بار توانستیم خدمات الکترونیک قضایی را در اختیار ایرانیان خارج از کشور هم قرار دهیم.
* ۷۵ درصد جلسه دادرسی زندانیان غیرحضوری و الکترونیک برگزار شد
کاظمی فرد افزود : بخش دوم مربوط به حضور زندانیان در جلسه دادرسی است که با این سامانه تنها ۲۵ درصد زندانیان در جلسات فیزیکی جابجا می‌شوند. جابجایی زندانیان مخاطرات امنیتی و هزینه‌های زیادی دارد و ممکن است به خاطر عدم هماهنگی، زندانیان از رفتن به جلسه باز بمانند و الان این موضوع به صورت الکترونیکی با هماهنگی بین زندان و دادگاه انجام می‌شود.
وی خاطر نشان کرد: در دو ماهه نخست امسال ۳۳ هزار الکترونیک برگزار شد و شاید سوال باشد آیا بعد از کرونا دادگاه الکترونیک برگزار می‌شود یا نه که باید گفت در همین دو ماه بیش از ۹۰ درصد رشد در برگزاری دادگاه الکترونیک داشته‌ایم.
به گفته معاون قوه قضاییه، برگزاری جلسات رسیدگی در فضای مجازی در اختیار قاضی است اگر جلسه غیر حضوری باشد برای طرفین پیامک ارسال و از آنان پرسیده می شود که می خواهند جلسه حضوری باشد یا غیر حضوری اگر هر دو طرف دعوا جلسه دادرسی الکترونیک را بپذیرند برای شرکت در جلسه به آنان پیامک و این خدمت توسط یک شرکت دانش بنیان انجام می‌شود. نشست کاملاً تصویری است و عملاً یک جلسه دادگاه برگزار می شود که ممکن است ترکیبی یعنی هم حضوری و هم غیر حضوری یا کاملا غیر حضوری باشد.
* تجهیز زندان‌ها به اتاقک‌هایی برای برگزاری دادرسی الکترونیک
وی در پاسخ به اینکه آیا زیرساخت‌ها در زندان برای برگزاری دادگاه های الکترونیک فراهم شده است، از صدا و سیما دعوت کرد از محل هایی در زندان ها که به اتاقک هایی مجهز شده‌اند تا زندانیان در آن جلسه غیر حضوری رسیدگی شرکت کنند، بازدید و گزارش تهیه کنند.
رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه بیان کرد: اتاق صرفاً برای جلسات رسیدگی نیست بلکه ملاقات زندانیان با خانواده ها به صورت آنلاین هم در آنجا انجام می شود.
* اعتبارسنجی شهود از تکالیف مرکز آمار قوه قضاییه است
کاظمی فرد درباره سامانه شهود و مطلعین گفت : بحث اتقان آرا و اعتبارسنجی شهود یکی از تکالیفی است که بر عهده مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه گذاشته شده است به همین دلیل سامانه ایجاد شد که اطلاعات شهود و مطلعین را ثبت کنند. افرادی هم خود حرفه ای هستند یعنی پول می گیرند تا در قبال آن شهادت کذب بدهند که دستگاه‌های نظارتی باید اینها را شناسایی کند.
وی افزود: یکی از روش هایی که می‌توان تشخیص داد شاهد واقعی است یا شهادت کذب می‌دهد این است که این فرد به کرات این کار را انجام می دهد. در سامانه جستجو کردیم و متوجه شدیم که هشت هزار نفر بیش از سه بار در سال شهادت دادند. وقتی این فرد سال گذشته بیش از سه بار شهادت داده است قاضی باید این را در زمان صدور حکم مد نظر داشته باشد و با توجه به ابزارهایی که در اختیار دارد تشخیص دهد این شهود در چه پرونده هایی شهادت داده است و این می‌تواند در حذف این پدیده در دستگاه قضایی بسیار کمک کند.
معاون قوه قضاییه با بیان اینکه این ابزار هوشمند در اختیار دستگاه قضایی قرار داده شده است درباره قابلیت ارتقای این سامانه گفت: یکی از ابزارهای در اختیار قضات بحث استعلامات است که ۲۵ نوع استعلامات در اختیار قضات قرار گرفته و به صورت برخط می توانند استعلام بگیرند. این استعلامات به قاضی در تصمیمات کمک می کند.
وی با اشاره به استعلامات استطاعت مالی افراد اضافه کرد: سال گذشته ۲ میلیون استعلام را بر خط پاسخ دادیم و همچنین استعلامات جدید را از نهادهای ذیربط دریافت می کنیم تا قضات متقن تر، سریع تر و دقیق تر به پرونده‌ها رسیدگی کنند.
وی با اشاره به وجود حدود ۱۰۰ نوع سامانه مختلف در پنجره واحد، ادامه داد: بعضی از این سامانه‌ها عمومی است و برخی مختص قضات است که در اختیار قضات قرار می‌گیرد. خدمات ویژه قضات، وکلا، کارشناسان رسمی، نمایندگان حقوقی دستگاه های دولتی و خدمات دیوان عدالت اداری داریم و در هر حوزه خدمات متنوع وجود دارد.
کاظمی فرد خاطرنشان کرد: سعی می کنیم از لحاظ فنی این خدمات را متمرکز کنیم هر کدام از این خدمات پروژه ای متفاوت از دیگر خدمات است.
*قوه قضاییه پیشتاز مجموعه‌های حاکمیتی در بحث استفاده از خدمات الکترونیک
رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه درباره اینکه آیا فرهنگ سازمانی استفاده از این خدمات در خود قوه قضاییه تاکنون شکل گرفته است یا نه،گفت : می توانم ادعا کنم قوه قضاییه یکی از پیشتازترین مجموعه حاکمیتی در این حوزه است .
وی داد: از بحث زندانی گرفته که شاید تصور شود خدمات الکترونیکی ضعیف باشد تا بسیاری از موارد دیگر خدمات الکترونیکی استفاده می‌شود. اگر اشکالی است می‌تواند ناشی از نقص عملکرد ما باشد که ابزار لازم در اختیار همکاران قضایی قرار نگرفته است اما استفاده همکاران از این سامانه ها و خدمات الکترونیک به قدری برای ما انرژی بخش بوده که بتوانیم سیستم را در دستگاه قضایی فعال‌تر سازیم و تنوع خدمات الکترونیک را شاهد باشیم. ابزار هایی مثل پابند های الکترونیک ابزارهای پیشرفته هستند که مورد استقبال واقع شده و رئیس قوه قضائیه هم تاکید خوبی روی این موضوع دارد .
* ۳۰۰ هزار رای به صورت برخط و آزمایشی در اختیار قضات قرار گرفت
معاون قوه قضاییه درباره انتشارات برخط آرای قضایی که طبق سند تحول تا پایان تیر باید راه‌اندازی شود، گفت: سامانه انتشار آرای قضایی یک سامانه مهمی است که در سند تحول به آن اشاره شده و از تکالیف میان‌مدت مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه است. نسخه آزمایشی اولیه آن آماده شده و امروز در اختیار همه قضات قرار گرفته است و مرحله بعد در اختیار پژوهشگران و نخبگان قرار می گیرد.
وی یکی از مباحث مهمی که در این سامانه به آن اشاره شده را بحث محرمانگی و گمنام سازی دانست و ادامه داد: تمام نشانه هایی که این رای به شخص نسبت داده می شود را باید حذف کنیم که این به صورت دستی امکان پذیر نیست و باید هوشمند انجام شود.
کاظمی فرد اضافه کرد: با کمک ابزارهای هوش مصنوعی توانستیم این کار را انجام دهیم و آرا قبل از انتشار، گمنام سازی و سپس منتشر می‌شود و در سامانه قرار می‌گیرد. بانک ما تا همین الان ۳۰۰ هزار رای را در اختیار قضات قرار داد و بعد از طی شدن این دوره آزمایشی، در اختیار نخبگان قرار خواهد گرفت تا استفاده کنند.
* شناسایی و توقیف اموال محکوم به از طریق سامانه سهام
کاظمی فرد درباره سامانه "سهام" سامانه هوشمند استعلامات مالی گفت: قبلا بعد از صدور رای قطعی، باید دنبال اموال محکوم می گشتند تا حق خود را بگیرند این ابزار در اختیار اجرای احکام قرار گرفت تا بر خط اموال شخص محکوم شده را استعلام بگیرد که آیا اموال لازم در بانک بورس و غیره دارد.
وی افزود: بحث ادعای اعسار محکوم چه از پرداخت محکومیت و چه پرداخت هزینه دادرسی هم با استفاده از همین سامانه در اختیار قضات اجرای احکام قرار گرفته است تا بر خط بررسی کنند که شخص دارای اموال است یا نه؛ و با این کار از اطاله دادرسی جلوگیری می شود.
معاون قوه قضاییه بیان کرد: سامانه چندین مرحله داشت که در مرحله نخست همه استعلام ها یعنی لیست تراکنش های مالی بورس، شناسایی اموال، پلاک انتظامی به صورت دقیق در اختیار قاضی قرار می‌گرفت. مرحله بعدی توقیف اموال است که قاضی می‌تواند همه اموال را پس از شناسایی بازداشت کند تا محکوم به انتقال اموال و املاک را نداشته باشد.
رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه درباره سامانه ارجاع به کارشناس گفت: این سامانه دو قسمت دارد که یک قسمت آن بحث ارجاع کارشناس از طرف قاضی و قسمت دیگر آن بخش پاسخ ارجاع قاضی توسط کارشناس است. قسمت نخست قاضی یک موضوع کارشناسی را به کارشناس ارجاع دهد. سامانه‌ای هوشمند به عنوان قرعه کشی طراحی کرده‌ایم که اگر قاضی می خواهد کارشناسی را انتخاب کند سامانه بر اساس ظرفیت ای که قبل تر چند کارشناسی به یک شخص اختصاص داده شده است، کارشناس را تصادفی انتخاب و به قاضی معرفی می‌کند و این سامانه فاز آزمایشی را طی می کند.
وی با اشاره به قسمت دوم که پاسخ کارشناس به قاضی است، ادامه داد: کارشناس باید در زمان معین و دقیق به قاضی پاسخ دهد که متاسفانه چنین نمیشود. این موارد از سمت مراجع کارشناسی پیگیری می‌شود و همکاری بسیار خوبی با مرکز کارشناسان ایجاد و زیرساخت در حال فراهم شدن است.
کاظمی فرد افزود: اما آن سمتی که مربوط به قوه قضائیه و ارجاع کارشناس است را شروع کردیم و زیرساخت آن انجام شده است.
وی با بیان اینکه مانعی در اینجا وجود ندارد ادامه داد: مشکل اصلی زیرساخت های نرم افزاری است که همه داده ها باید بررسی شود؛ پرداخت های کارشناسی باید الکترونیکی باشد و دستگاه قضا باید به کارشناسی‌هایی که خارج از دستگاه قضا به این کارشناسان داده می‌شود، مطلع باشد. باید بانکی تشکیل شود تا همه کارشناسی هایی که کارشناس انجام می دهد را داشته باشیم.
رئیس مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه با اشاره به اهمیت اجرای هوشمند گفت: قاضی در یک حوزه نیاز به کارشناس دارد. سامانه باید بر اساس کیفیت کار و اینه یک کارشناس چند پرونده را در اختیار دارد، تصمیم بگیرد که بسیاری از مشکلات قوه قضاییه با استفاده از این سامانه حل می‌شود .
کاظمی فرد با اشاره به بحث عقب ماندگی از برنامه ششم توسعه در استعلامات دارایی های افراد، بیان کرد: بند الف ماده ۱۱۷ برنامه ششم توسعه، قوه قضاییه را ملزم به راه‌اندازی سامانه‌ای کرده است که به استعلامات مربوط است و بند پ ماده ۱۱۶ برنامه ششم توسعه درباره سجل محکومیت های مالی است، در این بند یکی از تکالیف قوه قضاییه در باب ایجاد شفافیت و اعتبار سنجی این است که محکومیت های مالی را برخط در اختیار موسسات مالی قرار دهیم تا این افراد را اعتبارسنجی کنند .بانک مرکزی جزو نخستین درخواست دهندگان بود کارهای فنی اولیه آن انجام شده و منتظریم به صورت عملیاتی در سامانه هایی که دارند استفاده شود.
وی ادامه داد: یکی از خدمات دیگری که ما روی همین خدمت در پنجره واحد در اختیار مردم قرار دادیم بحث استعلامات سجل محکومیت مالی برای اشخاص است شاید فردی بخواهد با شخصی معامله کند و سوال دارد آیا این فرد محکومیت مالی داشته یا ندارد و در صورت داشتن محکومیت مالی، یا این محکومیت اجرا شده یا نه. بر اساس این می تواند مراوده مالی را با این فرد تنظیم کند.
* سال گذشته ۲ میلیون گواهی عدم سوء پیشینه صادر شد
کاظمی فرد گفت: سال گذشته بیش از ۱۶ هزار نفر از این سامانه استفاده کردند و از خدمات آن بهره برده اند. در موضوع گواهی عدم سوء پیشینه هم سامانه از سال ۹۹ راه اندازی شد و سال گذشته حدود ۲ میلیون گواهی صادر شد. دریافت گواهی عدم سوء پیشینه غیر حضوری امکان پذیر است و ۳۰ درصد مردم از همین روش گواهی دریافت می‌کنند و حدود ۶۰۰ هزار نفر غیرحضوری این گواهی را دریافت کردند. زمان صدور گواهی به طور میانگین ۲ روز است برخی زمان ها از چند ساعت تا ۲ روز کاری طول می کشد.
معاون قوه قضاییه با بیان اینکه دستگاه قضا برای استفاده از فناوری های نوین عزم جدی دارد، یکی از تاکیدات رهبری در حکم انتصاب رئیس قوه قضاییه را استفاده از فناوری‌های نوین اعلام کرد و گفت: قوه قضاییه حرکت خوبی را آغاز کرده و بحث هوشمندسازی قوه قضاییه در سالهای گذشته شروع شده است و ادامه دارد. سامانه متعددی را به مردم، قضات و کارشناسان ارائه دادیم .
وی یکی از خدمات مغفول مانده را سامانه سامع برشمرد و تصریح کرد: سامانه سامع یک مکان مشخص در پنجره واحد برای پاسخگویی به سوالات مردم است و عموم کارهایی که در قوه قضاییه انجام می شود در این سامانه اطلاع رسانی می‌شود.
