حاملگی خارج از رحم چیست؟

به گزارش ایران اکونومیست و به نقل از کانورسیشن، امی السپو، استاد دانشگاه تنسی در مقاله‌ای در این باره می‌نویسد: حاملگی خارج رحمی زمانی اتفاق می‌افتد که یک تخمک بارور شده در خارج از رحم کاشته شود. این اتفاق تقریباً در ۲ درصد از بارداری‌ها رخ می‌دهد که محققان بر این باورند که درک و شناخت این عارضه‌ی نسبتاً شایع در بارداری بسیار مهم است.

حاملگی خارج رحمی(Ectopic pregnancy) زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارور در جایی به ‌جز دیواره رحم کاشته شود. گاهی تخمک بارور شده به سوی رحم نمی‌رود و در بین راه، مثلاً درون لوله فالوپ(لوله رحم) لانه‌گزینی نموده و آغاز به رشد می‌کند یا حتی اصلاً وارد لوله فالوپ نمی‌شود و در لگن یا داخل حفره صفاقی آغاز به رشد می‌کند که به این حالت‌ها "حاملگی نابجا" می‌گویند.

حاملگی نابجا اصولاً به زایمان طبیعی نوزاد زنده نمی‌انجامد و به محض تشخیص باید جنین خارج شود و در صورت تأخیر در تشخیص و درمان، احتمال شوک و مرگ مادر وجود دارد.

به طور معمول، تخمک و اسپرم درون یک لوله رحمی به هم می‌رسند. تخمک بارور شده از طریق لوله به داخل رحم حرکت می‌کند و در دیواره رحم لانه‌گزینی و رشد می‌کند. اما گاهی اوقات، تخمکِ لقاح یافته و بارور شده به رحم نمی‌رسد و در عوض در همان لوله رحم سکنی می‌گزیند.

تخمک همچنین می‌تواند به تخمدان، دهانه رحم یا شکم راه یابد. حتی دیده شده است که تخمک‌های بارور شده در آثار زخم و جراحی‌های زایمان‌های سزارین قبلی یا سایر جراحی‌ها نیز کاشته شده‌اند. اما بیش از ۹۰ درصد از حاملگی‌های خارج رحمی، در لوله رحم اتفاق می‌افتد.

ادامه و به پایان رسیدن حاملگی لوله‌ رحمی تقریباً غیرممکن است، زیرا تخمک بارور شده در این شرایط، مدت زیادی زنده نمی‌ماند و به مکان‌های خارج از رحم متصل می‌شود و سایر ساختارهای بدن به سادگی نمی‌توانند از جنین محافظت یا آن را تغذیه کنند.

غالبا افرادی که بیشترین خطر حاملگی خارج رحمی را متحمل می‌شوند، قبلاً یک بارداری خارج رحمی داشته‌اند. این خطر همچنین در افرادی که عفونت‌های قبلی لگن یا جراحی‌های قبلی رحم داشته‌اند، بیشتر است. لقاح آزمایشگاهی نیز این خطر را افزایش می‌دهد.

با این حال، نیمی از حاملگی‌های خارج از رحم در افرادی رخ می‌دهد که هیچ عامل خطری ندارند.

چرا حاملگی خارج رحمی مهم است

حاملگی خارج از رحم خطرناک است. جنین کاشته شده در لوله باریک رحم به رشد خود ادامه می‌دهد و تقریباً در هفته سوم پس از لقاح، جنین به اندازه‌ای بزرگ می‌شود که داخل لوله را تحت فشار قرار می‌دهد.

با افزایش فشار، بیمار معمولاً علائمی مانند درد زیر شکمی در یک طرف، خونریزی واژینال و غش را دارد. هنگامی که فشار جنینِ در حال رشد، لوله را پاره می‌کند، بیمار در یک طرف شکم و در نزدیکی کشاله ران، دردی کوبنده حاصل از پارگی را همراه با افت فشار خون و سایر علائم شوک آور احساس می‌کند. این پارگی موجب خونریزی می‌شود که در صورت عدم درمان با جراحی می‌تواند کشنده باشد. حاملگی خارج رحمی علت اصلی مرگ و میر مادران در سه ماهه اول حاملگی است.

درمان این موضوع بستگی به سابقه پزشکی بیمار و ارزیابی پزشکی وضعیت وی دارد. افراد سالم با خطر کم پارگی قریب الوقوع ممکن است تزریق گلوتئال "متوترکسات"(methotrexate) دریافت کنند که دارویی است که سرطان‌ها و اختلالات خودایمنی را نیز درمان می‌کند. "متوترکسات" تشکیل DNA یا تکثیر سلول‌ها را دشوارتر می‌کند. بنابراین رشد جنین متوقف می‌شود و بدن در نهایت آن را جذب می‌کند. گفتنی است که تزریق یک یا دو دوز از این دارو معمولا موثر واقع می‌شود.

اما اگر لوله رحمی پاره شده باشد، بیمار نیاز به جراحی اورژانسی دارد. جراح از طریق یک برش کوچک، جنین را از لوله رحمی خارج می‌کند و گاهی اوقات تمام یا بخشی از خود لوله را نیز خارج می‌کند.

درمان این عارضه به بارداری پایان می‌دهد، به همین دلیل است که برخی از افراد درمان حاملگی خارج رحمی را با سقط‌های انتخابی ترکیب می‌کنند. اما حاملگی‌های خارج از رحم با مداخله یا بدون مداخله، پس از چند ماه اول زنده نمی‌مانند و مدت‌ها قبل از اینکه یک زایمان سالم امکان‌پذیر باشد، به پایان می‌رسند.

همچنین نجات حاملگی خارج از رحم با انتقال جنین به رحم غیرممکن است. برداشتن جنین از محل لانه‌گزینی باعث آسیب جبران ناپذیری به جنین می‌شود. به همین دلیل است که پزشکان نمی‌توانند حاملگی خارج رحمی را از محل اصلی خود به رحم منتقل کنند.