آمریکا قدم اول را برای بازگشت به برجام بردارد

به گزارش ایران اکونومیست، وبگاه اندیشکده آمریکایی ریسپانسیبل استیت‌کرفت در یادداشتی به قلم الدار ممدوف با توجه به ارائه پیش‌نویس قطعنامه‌ای توسط آمریکا و کشورهای اروپایی مذاکرات وین، درباره مسئله احیای توافق هسته‌ای نوشت: آمریکا و شرکای اروپایی توافق هسته‌ای با ایران(فرانسه، انگلیس و آلمان) هفتم ژوئن پیش‌نویس قطعنامه‌ای را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کرده‌اند که هدف سرزنش فعالیت‌های ممنوع[هسته‌ای] ایران را دنبال می‌کند.

در این یادداشت آمده است: میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین درباره این اقدام ابراز تردید کرده و گفت، این که چنین قطعنامه‌ای بهترین راه برای پرداختن به مسائل باقی‌مانده پادمانی در رابطه با ایران باشد، به شدت تردیدآمیز است.

وبگاه این اندیشکده آمریکایی در ادامه آورده است: از دیگاهی تماما فنی، یک دعوای قوی برای انتقاد از فعالیت‌های ایران وجود دارد که در واقع انحراف تندی از تعهدات این کشور ذیل برجام وجود دارد. در چند سال گذشته، ایران سطح غنی‌‎سازی‌اش را به ۶۰ درصد افزایش داده است، در حالی که سطح مجاز در برجام ۳.۶۷ درصد است. کارشناسان کنترل تسلیحاتی می‌گویند، ۹۰ درصد سطح مناسب برای ساختن تسلیحات است، بنابراین، ایران تا اندازه خطرناکی به آستانه نزدیک شده است. ایران همچنین ظرفیت سانتریفیوژهایش را به طرز چشم‌گیری افزایش داده است، تمام این‌ها در عین کاهش دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای انجام دادن فعالیت‌های بازرسی و راستی‌آزمایی[در ایران] بوده است.

این تحلیل‌گر در ادامه یادداشت خود مطرح می‌‎کند: با این وجود، در چارچوب سیاسی، تصویر پیچیده‌تری ترسیم می‌شود. تخلف ایران در پی خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق در دوران دولت دونالد ترامپ انجام شد. ایران به دلیل این که جو بایدن هنوز به وعده‌اش در کارزارهای انتخاباتی برای بازگشت به برجام عمل نکرده است، به توسعه برنامه‌ هسته‌ای‌اش تا حدی فراتر از حدود توافق ادامه داد. راهکار بن‌بست فعلی، بازگشتی سریع به برجام از سوی تمامی طرفین است و باید با آمریکا شروع شود که اول از توافق تخطی کرد.

این یادداشت می‌افزاید: دقیقا به همین دلیل است که این قطعنامه، در صورت تصویب شدن، نتیجه عکس خواهد داشت. اگرچه [متن قطعنامه] خواستار ارجاع ایران به شورای امنیت نیست و بر ضرورت راهکاری دیپلماتیک تاکید دراد، کاملا تقصیر بن‌بست در مذاکرات برجامی را به گردن ایران می‌اندازد. محکوم کردن ایران حواس‌پرتی خوبی از شکست دولت بایدن در زمینه برطرف کردن مانعی بزرگ بر سر راه احیای برجام است، یعنی قرار دادن نام سپاه پاسداران ایران در «فهرست سازمان‌های تروریستی» آمریکا که البته بیشتر اقدامی نمادین بوده است. این قطعنامه را همچنین می‌توان گامی در راستای مطرح کردن ایران در دادگاه بین‌المللی اذهان عمومی دانست. این کار مطمئنا می‌تواند همکاری آتی آژانس با ایران را پیچیده‌تر کند، چون تهران وادار به انجام دادن اقدامات تقابلی خواهد شد که در عوض، کار نشان دادن ایران به عنوان مقصر اصلی فروپاشی توافق را آسان‌تر خواهد کرد.

همچنین در وبگاه این اندیشکده آمریکایی آمده است: با این وجود، علیرغم اتحاد غرب، احتمال این که آمریکا و متحدان اروپایی‌ آن در زمینه این مسئله اتفاق نظر داشته باشند، کم است. بیش از پیش آشکار می‌شود که برای واشنگتن، برنده شدن در اتهام‌زنی بسیار مهم‌تر از دست یافتن به یک توافق است. تروئیکای اروپا هم از سوی دیگر قطعنامه آژانس را نقطه  فشاری برای سوق دادن ایران به پایبندی[به تعهدات برجامی] می‌دانند. این ممکن است موجب ایجاد گمراهی در تاکتیک‌ها شود، اما از نظر استراتژیک، هدف تروئیکای اروپا/ اتحادیه اروپا احیای برجام است، نه معلوم کردن مقصر شکست آن.

در این یادداشت مطرح شد: علاوه بر این، آزردگی رو به افزایشی از دولت بایدن در اتحادیه اروپا به خاطر شکست آن در رسیدن به یک توافق وجود دارد. مقامات ارشد پیشین اروپایی، از جمله کارل بیلت، نخست‌وزیر پیشین سوئد و خاویر سولانا، دیپلمات ارشد پیشین اتحادیه اروپا از انفعال دولت بایدن انتقاد کرده و درباره عواقب ثبات‌زدای عدم احیای برجام هشدار دادند. مقامات اتحادیه اروپا در حال لابی با واشنگتن هستند تا راهی برای خارج کردن نام سپاه پاسداران از فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی بیابند.

الدار ممدوف، نگارنده این یادداشت معتقد است: جنگ اوکراین نیز بعد جدیدی به نگرانی‌های اروپا افزود. وارد کردن نفت و گاز ایران به بازارهای جهانی به اتحادیه اروپا کمک خواهد کرد که خود را از اتکا به تامین انرژی از سوی روسیه رها سازد. با این حال، این تجارت هنوز مشمول تحریم‌های فرامنطقه‌ای آمریکا است که توسط ترامپ اعمال و توسط ترامپ حفظ شده‌اند.

در بخش پایانی این یادداشت مطرح شد: چنین چشم‌اندازهای متنقاضی تا زمانی که مذکرات بر سر احیای برجام به طور رسمی از بین نرفته‌اند، نمی‌توند مانند دوران دونالد ترامپ، منجر به ایجاد شکافی بزرگی میان آمریکا و اتحادیه اروپا شود، اگرچه موجب افت وضعیت فعلی‌شان خواهد شد. با این وجود، اگر واشنگتن به جای این که کاری برای موفقیت‌آمیز بودن مذاکرات احیای برجام انجام دهد، بیشتر مایل به تنش‌زایی باشد تا ایران را به خاطر شکست مذاکرات مقصر بداند، نباید متحدان اروپایی را به عنوان هم‌سفرانی در این مسیر دشوار دست کم بگیرد.