سیر تا پیاز داستان ۱۵ ساله مسکن مهر

فردین شاکری عضو هیئت مدیره سازمان ملی زمین و مسکن در گفت وگو با ایران اکونومیست درباره آخرین وضعیت ساخت و ساز مسکن مهر اظهار کرد: به طور کلی ساخت ۲ میلیون و ۲۰۴ هزار و ۱۳۰ واحد مسکن مهر از ابتدای شروع به کار دولت نهم آغاز شد و یک سال و نیم بعد از استقرار دولت نهم، اجرای نخستین پروژه‌های مسکن مهر شروع شد.

وی افزود: از این بیش از ۲.۲ میلیون واحد، یک میلیون و ۷۸ هزار و ۴۷۴ واحد مسکن مهر، دولتی بود؛ یعنی اراضی دولت برای اجرای پروژه‌ها واگذار شده بود که شامل شهرهای جدید، شهرهای زیر ۲۵ هزار نفر که متولی آنها بنیاد مسکن است و شهرهای بالای ۲۵ هزار نفر که در حیطه اختیارات ادارت کل راه و شهرسازی استان‌ها قرار دارد، می‌شود.

عضو هیئت مدیره سازمان ملی زمین و مسکن ادامه داد: همچنین ۸۴۰ هزار و ۹۹ واحد از این ۲.۲ میلیون واحد مسکن مهر، پروژه‌های خود مالکی بود به این معنا که اراضی برای خود مالکان بود ولی از تسهیلات مسکن مهر استفاده و متقاضیان مسکن مهر را ساماندهی کردند.

ساخت ۲۶۲ هزار و ۲۰۸ واحد مسکن مهر در بافت فرسوده

وی تصریح کرد: ۲۶۲ هزار و ۲۰۸ واحد از کل ۲.۲ میلیون واحد مسکن مهر، در بافت‌های فرسوده ساخته شد که پس از نوسازی بافت‌های مذکور، متقاضیان در آنها ساکن شدند. تسهیلات مسکن به این واحدها داده شد. همچنین ۲۳ هزار و ۳۴۹ واحد مسکن مهر از کل پروژه‌های ۲.۲ میلیون واحدی، تسویه نقدی و از طرح مسکن مهر خارج شدند.

شاکری گفت: از مجموع یک میلیون و ۷۸ هزار و ۴۷۴۷ واحدی که نهایتاً دولت متولی آنها بود، ۵۹۴ هزار و ۶۰۳ واحد مسکن مهر در شهرهای بالای ۲۵ هزار نفر ساخته شد که مدیریت آنها در کل با سازمان ملی زمین و مسکن و در استان‌ها با ادارات کل راه و شهرسازی بود؛ همچنین قرار شد ۳۶۶ هزار و ۲۶۷ واحد را شرکت عمران شهرهای جدید و ۱۱۷ هزار و ۶۰۴ واحد را نیز که در شهرهای زیر ۲۵ هزار نفر بودند، بنیاد مسکن بسازند.

وی خاطرنشان کرد: به طور کلی یک میلیون و ۱۸۹ هزار و ۵۴۲ واحد مسکن مهر در شهرهای بالای ۲۵ هزار نفر ساخته شده که سهم مدیریت سازمان ملی زمین و مسکن به عنوان نماینده دولت از این واحدها و همچنین سهم خودمالکان به صورت نصف نصف بوده است یعنی ۵۹۴ هزار و ۶۰۳ واحد توسط بخش دولتی شامل «قراردادهای سه جانبه و تعاونی سازها» و ۵۹۴ هزار و ۹۳۹ واحد سهم خودمالکان بوده است.

این مقام مسئول در وزارت راه و شهرسازی درباره قراردادهای سه جانبه گفت: سال ۸۸ در دولت دهم اعلام شد که برخی از پروژه‌هایی که قرار شد جدید اضافه شوند، دیگر به تعاونی‌های مسکن داده نشوند بلکه دولت با آنها قرارداد مستقیم ببندد که به قراردادهای سه جانبه مشهور شدند؛ این قراردادها میان ادارت کل راه و شهرسازی، پیمانکار یا سازنده و بانک عامل به عنوان تسهیلات دهنده به امضا رسید؛ به عبارت دیگر قرار شد دولت زمین در اختیار متقاضی قرار دهد، سازنده از محل آورده متقاضیان و نیز تسهیلات مسکن مهر که بانک عامل می‌دهد، این واحدها را می‌سازد و به متقاضی تحویل می‌دهد.

احداث ۱.۲ میلیون مسکن مهر در شهرهای بالای ۲۵ هزار نفر

به گفته شاکری، از مجموع ۵۹۴ هزار و ۶۰۳ واحدی که توسط سازمان ملی زمین و مسکن ساخته شده، کار احداث و عملیات اجرایی ۵۴۷ هزار و ۷۴۱ واحد به اتمام رسیده و ۴۶ هزار و ۸۶۲ واحد نیمه ساخت هستند؛ از واحدهای ساخته شده، ۵۳۰ هزار و ۹۰۴ واحد تحویل متقاضیان و در آن ساکن شده اند؛ همچنین ۱۶ هزار و ۸۳۷ واحد تحویل نشده است که دلایل مختلفی دارد مثلاً ممکن است انشعابات آب، برق، گاز و فاضلاب آنها به اتمام نرسیده که تعداد آنها بسیار کم است؛ تعدادی هم پول را کامل پرداخت کرده اند ولی برای تحویل واحد مراجعه نکرده اند؛ باید قرارداد اجاره زمین و دفترچه اقساطی بانک را دریافت کنند؛ برخی از مالکان هم فوت کرده اند اما هنوز ورثه آنها برای دریافت واحد مراجعه نکرده اند و انحصار ورثه انجام نداده اند.

وی در پاسخ به این پرسش که بر اساس اظهار نظر وزیر راه و شهرسازی که اعلام کرده بود ۲۵۰ هزار واحد مسکن مهر ساخته نشده، این تعداد کدام واحدها یا پروژه‌ها بوده اند؟ گفت: این آمار مشابه را بانک مسکن هم ارائه داده و حدود ۲۵۰ هزار واحد عنوان کرده است که این تعداد، کسانی هستند که برای دریافت دفترچه اقساط (آغاز فروش اقساط) به بانک مسکن مراجعه نکرده اند؛ حتی برخی از مالکان ۵۳۰ هزار واحدی که تحویل شده، هنوز برای دریافت دفترچه اقساط و شروع بازپرداخت اقساط آن به بانک مراجعه نکرده اند؛ بنابراین ۲۵۰ هزار واحد مسکن مهر، واحدهایی هستند که فروش اقساطی نشده اند نه اینکه ساخته نشده باشند.

عضو هیئت مدیره سازمان ملی زمین و مسکن درباره ۱۰ هزار متقاضی مسکن مهر پردیس که ثبت نام آنها انجام و آورده هایشان واریز شده بود اما زمینی برای ساخت در اختیارشان قرار نگرفته بود اظهار کرد: این افراد ۱۰ هزار نفر بود که سال ۹۶ فاز ۱۴ پردیس را برای این افراد در نظر گرفته و ساخت ۷ هزار واحدشان آغاز شد؛ اینها کسانی بود که ثبت نام کرده بودند و لی پروژه‌ای برایشان تعریف نشده بود.

وی درباره تکلیف قانون بودجه امسال مبنی بر حذف سود یارانه آن دسته از مالکان مسکن مهر که دفترچه اقساط نگرفته اند خاطرنشان کرد: بر اساس قانون بودجه امسال، پروژه‌هایی که ساخته ولی تحویل نشده اند یا اینکه هنوز ساخته نشد اند ولی به ضرب العجل های در نظر گرفته شده برای تکمیل واحدها بی توجهی کرده اند، یارانه سود تسهیلات مسکن مهر آنها قطع می‌شود؛ به خصوص این موضوع در تعاونی‌های مسکن دیده می‌شود که ممکن است بعضاً منافع شخصیشان در طولانی شدن اجرای پروژه باشد و پروژه خوابیده باشد. تشخیص توقف یا اجرای پروژه یا تکمیل و عدم تکمیل واحدها با وزارت راه و شهرسازی است و وزیر راه و شهرسازی به بانک تکلیف کرده که حذف یارانه سود وام مسکن مهر، برای پروژه‌هایی قطع و به نرخ سود ۱۸ درصدی تبدیل شوند که این وزارت خانه به بانک عامل معرفی می‌کند. ممکن است پروژه‌ای چند سال به دلیل مشکلات حقوقی متوقف شده باشد ولی الان ادامه پروژه از سر گرفته شده باشد که اگر این پروژه‌ها نرخ سود تسهیلاتشان به ۱۸ درصد افزایش یابد، ممکن است سختی مضاعفی بر مردم تحمیل کند.

فقط ۴۶ هزار واحد مسکونی نیمه ساخت داریم

شاکری تصریح کرد: از مجموع ۴۶ هزار و ۸۴۲ واحد مسکن مهری که نیمه ساخت هستند، ۱۲ هزار و ۵۵۴ واحد با عارضه‌های کم باقی مانده و از آن دسته واحدهایی هستند که مشکل کمی داشتند و اکنون حل شده است مثلاً زمین به معارض خورده و مشکل حل شده است یا اینکه مشکل رساندن خدمات زیربنایی به آن منطقه وجود داشته یا پرونده حقوقی در دادگاه داشته اند؛ همچنین برخی از آنها، تعاونی‌های مسکنی هستند که اعضا با هیئت مدیره تعاونی مشکل داشته اند؛ به این واحدها ضرب العجل داده ایم که تا پایان شهریور ساختشان به اتمام برسد.

وی ادامه داد: ۳۴ هزار و ۳۰۸ واحد مسکن مهر از ۴۶ هزار و ۸۶۲ واحد نیمه ساخت، دارای عارضه‌های بزرگ‌تری هستند که شامل ۱۰ هزار و ۶۰۸ واحد دارای پروند حقوقی، ۱۴ هزار و ۱۴۳ واحد فاقد متقاضی، ۳ هزار و ۵۱۳ واحد با پیشرفت زیر ۳۰ درصد و ۶ هزار و ۴۴ واحد نیز تعاونی ساز هستند که مشکلات تعاونی خود را دارند، می‌شود. اگرچه پیگیری واحدهای دارای پرونده حقوقی جزو وظایف ما نیست، اما مرتباً در جلساتی با وزارت تعاون، قوه قضائیه، شورای حفظ حقوق بیت المال و دیگر جلسات پیگیر وضعیت این واحدهای مسکن مهر بوده ایم. واحدهای بدون متقاضی هم یا کلاً متقاضی از اول نداشته اند یا اینکه متقاضی داشته ولی آورده نداده اند و از لیست مسکن مهر خارج شده اند.

شاکری بیان کرد: برخی پروژه‌ها دیگر با ۴ تا ۵ میلیون تومان حل نمی‌شود بلکه ۱۵۰ میلیون تومان می‌خواهد تا تکمیل شوند؛ طبق قانون ما اجازه کمک به تکمیل واحدهای مسکن مهر اعم از زیرساخت، انشعابات یا شبکه آب و فاضلاب و برق و خدمات روبنایی مانند کلانتری و مدرسه و درمانگاه کمک کرده ایم که در سال ۹۹ به ۲۷۰ و در سال ۱۴۰۰ به ۹۰۰ میلیارد تومان مجموع این کمک‌های سازمان ملی زمین و مسکن رسید. در برخی پروژه‌های تعاونی ساز نیز هزینه خرید آسانسور یا درب ورودی واحد و امثال این بوده که بر اساس قانون بودجه سنواتی سال‌های اخیر انجام شده است.

وی تأکید کرد: مجموعاً حدود ۱۱۰ هزار واحد مسکن مهر از هر ۳ دستگاه متولی این پروژه شامل شرکت عمران شهرهای جدید، بنیاد مسکن و سازمان ملی زمین مسکن باقی مانده که احداث آنها هنوز تکمیل نشده است.