آیا اتریش عضو بعدی ناتو است؟

به گزارش روز یکشنبه ایران اکونومیست به نقل از دویچه وله، ۵۰ چهره اتریشی شناخته شده با زیر سوال بردن موضع دولت وین از مقامات کشور خود خواسته اند مانند دو کشور سوئد و فنلاند به عضویت ناتو درآید. اما ناظران می گویند دولت این کشور برخلاف سوئد و فنلاند، فاقد حمایت اکثریت برای پیوستن به ائتلاف نظامی ناتو است.

دویچه وله در گزارش خود آورده است: فنلاند و سوئد با اعلام پیوستن به ناتو، به ترتیب دهه ها و قرن ها بی طرفی را کنار می گذارند. اما «کارل نهامر» صدراعظم اتریش اعلام کرده که کشورش قصد پیروی از این دو کشور اسکاندیناوی برای پیوستن به ائتلاف نظامی ناتو را ندارد.

وی این اظهارات را در ماه آوریل (فروردین) و اندکی پیش از سفر به مسکو برای دیدار با «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه با هدف پایان دادن به جنگ اوکراین تکرار کرد و افزود: اتریش بی طرف بوده، هست و خواهد بود.

اما پس از این سخنان، ۵۰ اتریشی شناخته شده در زمینه های تجارت، سیاست، دانشگاه و جامعه مدنی این موضوع را به طور علنی مطرح کردند. آنها در نامه ای سرگشاده از «الکساندر فن در بلن» رئیس جمهور خواستند تا به طور مستقل سیاست بی طرفی کشور را بررسی کند.

«هاینز گارتنر» دانشمند علوم سیاسی وین در این خصوص توضیح می دهد که به لحاظ تاریخی، طرف‌های مختلف تلاش‌های زیادی برای از بین بردن بی‌طرفی انجام داده‌اند، اما همیشه شکست خورده‌اند. به گفته وی هیچ یک از احزاب بزرگ سیاسی و مردم خواهان کنار گذاشتن سیاست بی طرفی نیستند. نظرسنجی ها هم حاکی از آن است که حدود ۷۵ درصد از اتریشی ها مایل به حفظ بی طرفی هستند.

شاید همین نشانه ای برای پایان این بحث باشد، اما سوال این است که چرا بی طرفی اتریش تا این اندازه غیرقابل مذاکره به نظر می رسد، به خصوص که این کشور مسیر سیاست خارجی بسیار فعال تری را نسبت به سوئد، فنلاند یا سوئیس دنبال می کند.

این خبرگزاری آلمانی در ادامه گزارش با طرح برخی سوالات به تاریخچه و دلایلی بی طرفی اتریش پرداخته است؛

چرا اتریش بی طرف است؟

اتریش زمانی یکی از قدرت‌های بزرگ جهان بود و در بخش بزرگی از تاریخ خود همواره بی طرف بوده است؛ چه زمانی که بر امپراتوری روم حکومت می‌کرد، یا بعدها در قرن نوزدهم تحت عنوان امپراتوری اتریش. پس از سال ۱۸۶۷ هم به عنوان امپراتوری اتریش- مجارستان بخش های زیادی از بالکان را در اختیار داشت که تا اوکراین امروزی امتداد می یافت.

هرچند در نهایت متصرفات ارضی اتریش در نتیجه شکست این کشور در جنگ جهانی اول و براساس مفاد "معاهده سن ژرمن" در سال ۱۹۱۹ به جغرافیای کنونی کاهش یافت. با این حال، این کشور تا ۲۶ اکتبر ۱۹۵۵، یعنی  ۱۰ سال پس از یک شکست نظامی دیگر در جنگ جهانی دوم با امضای معاهده دولتی که اتریش امروزی تاسیس گردید اعلام بی طرفی نکرد.

اتریش مانند آلمان در آن زمان توسط نیروهای متفقین (بریتانیا، ایالات متحده، اتحاد جماهیر شوروی و فرانسه) اشغال شده بود.

گارتنر در بخش دیگری از سخنان خود گفت: دلیل انتخاب سیاست بی طرفی از سوی اتریش، تنها راه نجات از اشغال نیروهای متفقین بود.

در آن زمان حتی بیم آن می رفت که اتریش مانند آلمان تقسیم شود. اما زمانی که متفقین و به ویژه آمریکا و شوروی بر خروج از این کشور به شرط بی طرفی به توافق رسیدند، سایه تهدید از سر این کشور اروپایی کم شد.

بی طرفی اتریش به چه شکل است؟

با وجود اینکه اتحاد جماهیر شوروی بی طرفی اتریش را تایید می کرد، هیچ تردیدی وجود نداشت که اتریش گرایش آشکاری به فرهنگ غربی، نظام اقتصاد و ارزش های دموکراتیک آن دارد. این امر به ویژه پس از آنکه اتریش به یکی از اعضای موسس سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) در سال ۱۹۶۱ تبدیل شد، روشن تر گردید.

در دهه ۱۹۶۰، وین پایتخت این کشور به مقر چندین سازمان مهم بین المللی بدل شد. سازمان هایی که مربوط به هیچ یک از بلوک های نظم جنگ سرد نبودند و شامل آژانس بین المللی انرژی اتمی، سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و تعدادی از نهادهای زیر مجموعه سازمان ملل متحد می شدند.

«برونو کریسکی» که از سال ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۳ سمت صدراعظم اتریش را در اختیار داشت، این رویکرد را به عنوان یک سیاست امنیتی جایگزین مناسبی برای تسلیح کشور می دانست.

بی طرفی اتریش در مقایسه با بی طرفی سایر کشورهای اروپایی چگونه است؟

بی طرفی در سوئد و فنلاند، نتیجه سالها دکترین سیاست خارجی خودخواسته بود. اما در اتریش و سوئیس، این بی طرفی حاکی از تعهدات بین المللی الزام آور است.

بی طرفی سوئیس همانند اتریش، بر اساس مصالحه با قدرت‌های بزرگ است. در "کنگره وین" میان سالهای ۱۸۱۴ تا ۱۸۱۵ (انجمن وین یا کنگره وین کنفرانس سفیران قدرت‌های بزرگ اروپا به ریاست سیاستمدار اتریشی "کلمنز ونزل ون مترنیخ" بود که از یکم نوامبر ۱۸۱۴ تا ۸ ژوئن ۱۸۱۵ در وین برگزار شد.) فرانسه، اتریش و پروس توافق کردند که از منافع خود به نفع یک کنفدراسیون بی‌طرف دست بکشند.

اما تفاوت بزرگ میان سوئیس و اتریش در این است که سوئیس هرگز قدرت بزرگی نبوده است. این کشور تا زمانی که در سال ۱۸۴۸ به یک کشور تبدیل شد، ادغام آزادانه ای از دولت های کوچک مستقل بود. به عقیده گارتنر هم سوئیس در مقایسه با اتریش بی طرفی منفعلانه تری دارد.

به عنوان مثال، این کشور از دیرباز تاکنون از امضای تحریم های اقتصادی اجتناب می کند و عضو اتحادیه اروپا هم نیست، بنابراین در سیاست های خارجی یا امنیتی اتحادیه اروپا شرکت نمی کند.

اما اتریش در میانجیگری در جنگ های بین‌المللی حضور بسیار فعال‌تری داشته و نسبت به سوئیس، سربازان بیشتری را به ماموریت‌های حافظ صلح سازمان ملل متحد می فرستد.

آیا بی طرفی اتریش همچنان به‌روز است؟

با توجه به افکار عمومی و سیاسی، تردیدی وجود ندارد که اتریش باید بی طرفی خود را کنار بگذارد.  گارتنر هم در این خصوص می افزاید باید منتظر باشیم و ببینیم که اتریش در آینده این بی طرفی را چگونه تفسیر خواهد کرد.